Του Άγγελου Συρίγου Αν. καθηγητής διεθνούς δικαίου & εξωτερικής πολιτικής. Βουλευτής Ν.Δ. Α΄ Αθηνών - Υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων Στιγμιότυπο από την συναρπαστική ομιλία του Άγγελου Συρίγου για την επανάσταση του 1821 κάτω από την προτομή του Θεόφιλου Καΐρη στην Χώρα (Στις 23 Ιουλίου 2021 ο Άγγελος Συρίγος παρουσίασε με μια εξαιρετική ομιλία του το βιβλίο που εξέδωσε για τα 200 χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης το "Εν Άνδρω" σε επιμέλεια Δ. Μπασαντή "Άνδρος 200 χρόνια". Η ομιλία του έγινε στην ιστορική πλατεία Θεόφιλου Καΐρη της Χώρας και συνεπήρε το ακροατήριο της για δύο λόγους ο πρώτος ήταν η ιδιαίτερη αναφορά στην Άνδρο, ο δεύτερος ήταν η ιστορική αναφορά στην Επανάσταση του 1821 και στην αυτοσυνειδησίας των Ελλήνων.

  Το βιβλίο θα παρουσιάσει ο υφυπουργός για την Ανώτατη Παιδεία Άγγελος Συρίγος την Παρασκευή 23 Ιουλίου 2021 στις 20:00 στην πλατεία Θ. Καΐρη Ήρθε η ώρα να γνωρίσει κάθε ένας καλύτερα τους προγόνους του, τον τόπο του, το χωριό του. Πέρα από αφηγήσεις ή μαρτυρίες που μερικές φορές από στόμα σε στόμα και από εποχή σε εποχή. Ήρθε η ώρα να γνωρίσουμε ονομαστικά, ηλικιακά, επαγγελματικά, τους κατοίκους του νησιού μας. Να "γνωρίσουμε" έναν-έναν αυτούς που έμειναν και αυτούς που έφυγαν, Για το που πήγαν και τι έκαναν όσοι έφυγαν. Δημοσιεύουμε στο βιβλίο αυτό το μεγαλύτερο συνολικό "βιογραφικό σημείωμα" του νησιού μέσα από χιλιάδες μικρά βιογραφικά σε μια γραμμή όλων των ψηφοφόρων της Άνδρου στον 19ο αιώνα... Ποιοι, που και τι επάγγελμα έκαναν αυτοί που έζησαν στην Άνδρο το 1844 και στη Χώρα και στα χωριά της το 1877 και το 1890 Στο εκτενές δεύτερο μέρος του βιβλίου "Άνδρος 200 χρόνια" και στους πίνακες του Επιμέτρου θα γνωρίσουμε την Άνδρο που δεν ξέρουμε, αλλά είμαστε συνεχιστές της. Το βιβλίο ενδιαφέρει τους σημερινούς κατοίκους όλων των διαμερισμάτων της Άνδρου, ασχέτως αν σήμερα κάποια μέρη έχουν διαφορετικά ονόματα και γεωγραφικά όρια.  Μέσα από την ανάγνωση ονομάτων, επαγγελμάτων, τόπου κατοικίας, οι σημερινοί κάτοικοι του νησιού θα "γνωρίσουν" τους προγόνους τους και θα αποκτήσουν μια πιο αναλυτική εικόνα της Άνδρου στον 19ο αιώνα. Πίνακες και αναλύσεις για το πως και πότε η αγροτική Άνδρος του 19ου αιώνα ξεκίνησε τη ναυτική διαδρομή της και την αστική ανάπτυξη της. Στους πίνακες του 1844, του 1877 και του 1890 - που δημοσιεύονται - κάθε Ανδριώτης  μπορεί να  δει τον καιρό εκείνο, ποιες οικογένειες κυριαρχούσαν στον δικό του οικισμό, τα επώνυμα και τα ονόματα των αρρένων με δικαίωμα ψήφου. Πολύ  πιθανόν από πολλές οικογένειες – απόγονοι των παλαιών - σήμερα να υπάρχουν τα τρισέγγονα των δισεγγόνων τους. Σίγουρα κάποιες οικογένειες θα έχουν μετοικίσει, και άλλες καινούριες θα έχουν έρθει στον τόπο.    Διαβάστε και δείτε πίνακες και χάρτες - όπως ο παραπάνω στο βιβλίο - για το που ταξίδεψαν οι ανδριώτες μεταξύ 1877 και 1890 Μεγάλο ενδιαφέρον έχουν ποια επαγγέλματα και πόσοι τα ασκούσαν σε κάθε οικισμό. Μέσα σε μια γραμμή η μικρή ιστορία ενός εκάστου. Μέσα από το σύνολο των εγγραφών η εικόνα και η ιστορία ενός τόπου. Μέσα από τα επιμέρους σύνολα η εικόνα κάθε χωριού. Κι όλα μαζί: το ταξίδεμα ενός νησιού στον χρόνο. Η Άνδρος πριν περίπου 170 και πριν 150 χρόνια. Η Άνδρος μετά την απελευθέρωση , η Άνδρος της πρώτης ναυτικής και αστικής ανάπτυξης.  Για πρώτη φορά έχουμε τόσο πλήρη και αναλυτική εικόνα μέσα από στοιχεία που παρουσιάζονται και αναλύονται στο δεύτερο μέρος ενός βιβλίου-αναφοράς. "ΕΝ ΑΝΔΡΩ"  

Το μοναστήρι της Αγίας Μαρίνας στ' Αποίκια ξεπροβάλει στον ορίζοντα καθώς πλησιάζεις μέσα στο πρωινό σαν αντικατοπτρισμός από ένα βυζαντινό παρελθόν που δεν υπήρξε. Το μοναστήρι ανακατασκευάστηκε τις τελευταίες δεκαετίες και ορθώθηκε ένα ξεχωριστό πέτρινο κτίσμα, σε παραδοσιακή βυζαντινή μορφή, που θυμίζει κάτι από Μυστρά, εκεί που κάποτε υπήρχε ένα μικρό μοναστήρι κι ο ναός της Αγίας Μαρίνας. Είχαμε να πάμε καιρό και το ξάφνιασμα ήταν μεγάλο όταν μέσα στο ισχυρό φως του πρωινού καρφωμένο στην αετοφωλιά των Αποικίων είδαμε από μακριά το πέτρινο κτίσμα με τις βυζαντινές πολεμίστρες και τους δυό ναούς στην κορυφή του να ξεχωρίζουν και να ορίζουν την εικόνα...

Το βιβλίο "Άνδρος 200 χρόνια" αναφέρεται σε πρόσωπα και γεγονότα, σε καταστάσεις και αποτυπώσεις της Ελληνικής Επανάστασης και της Άνδρου. Αλλά περιέχει σημαντικό και πρωτότυπο ερευνητικό υλικό του 19ου αιώνα, που δημοσιεύεται, αναλύεται και σχολιάζεται αποτυπώνοντας την κοινωνία της Άνδρου όπως διαμορφώθηκε μετά την Ελληνική Επανάσταση μέχρι το 1890.

  (Το ταξιδιωτικό κείμενο που ακολουθεί γράφτηκε από τον σκηνοθέτη Παντελή Βούλγαρη και δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ στις 24 Ιουλίου 1996. Δηλαδή πριν 25 χρόνια. Το βρήκε ο φιλέρευνος συνεργάτης Ι.Π. Άλκης και το μετέγραψε σε ηλεκτρονική μορφή. Το δημοσιεύουμε ως αναφορά στην Άνδρο και σε ανθρώπους μιας εποχής που ζούσαν εδώ κάποτε και σε ανθρώπους που ήρθαν κι έζησαν εδώ τότε. Κάποιοι από αυτούς έφυγαν, κάποιοι άλλοι πέθαναν. Η ζωή συνεχίζει στο νησί. Όμως αξίζει τον κόπο να θυμόμαστε ανθρώπους και εποχές. Είναι όλα καμμάτια ενός παζλ που απάρτισαν κάποτε την Άνδρο. Όπως μέρος του παζλ είναι και η εμπειρία κάποιου που ήρθε ως επισκέπτης κι έμεινε αποκτώντας ρίζα στην Άνδρο. Εν προκειμένω το σημερινό οδοιπορικό αφορά τον Παντελή Βούλγαρη. Ας δούμε τον τρόπο που είδε και βιώσε αυτός το νησί και πως το περιέγραψε τότε... ΕΝ ΑΝΔΡΩ.)

(Το παρακάτω κείμενο είναι χειρόγραφη εξιστόρηση του κρητικού δασκάλου και αναμορφωτή της ελληνικής εκπαίδευσης Εμμανουήλ Γενεράλη από την διαμονή του στην Άνδρο το καλοκαίρι του 1878. Έφτασε στα χέρια μου ως φωτοτυπία από αναγνώστη με την προτροπή: "Το έβγαλαν φωτοτυπία. Το βρήκα. Πήρα ένα αντίτυπο για σένα. Κάτι θα το κάνεις". Για πολύ καιρό η περιήγηση στην Άνδρο του κρητικού δάσκαλου έμεινε πάνω στο γραφείο. Μέχρι την στιγμή που άρχισα να αναλύω τους πίνακες του 1877. Τότε σκέφτηκα πως μια διαδρομή στην Άνδρο του 1878 είχε θέση δίπλα στους πίνακες που περιέγραφαν την Άνδρο του 1877. Έδωσα το φωτοτυπημένο χειρόγραφο στον Ι.Π. - Άλκη κι αυτός με την γνωστή συνέπεια και σχολαστικότητα το μετέγραψε σε ηλεκτρονική μορφή προσθέτωντας και σύντομο βιογραφικό του Ε. Γενεράλη. Και συμπεριλήφθηκε και στο αφιέρωμα του Εν Άνδρω για τα που 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση. Το χειρόγραφο περιγράφει την Άνδρο, την κοινωνία της Χώρας, την Μονή Παναχράντου, την Μεσαριά, τις Μένητες, Τ' Αποίκια, το Κόρθι, τ' Αηδόνια και τον Όρμο, όπως τα είδε ο κρητικός επισκέπτης πριν 143 χρόνια. Τα εξιστορεί με την λόγια γλώσσα της εποχής, την καθαρεύουσα. Αποτελεί μια σημαντική μαρτυρία για την Άνδρο 50 χρόνια μετά την Επανάσταση. Οι φωτογραφίες που το συνοδεύουν είναι παλαιότερων εποχών της Άνδρου - Δ. Μπασαντής)   Εμμανουήλ  Γ. Γεννεράλης Εν Μεσσαριά τη 4η Σεπτεμβρίου 1878

ΑΝΑΛΥΣΗ: Διαμαντής Μπασαντής ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΠΙΝΑΚΩΝ: Ι.Π. - Άλκης   Παλαιόπολις: φωτογραφία Γερμανικού Ινστιτούτου 1903. Μεταξύ του εκλογικού καταλόγου του 1877 και του 1890 μεσολαβούν 13 χρόνια. Η αριθμητική αποτύπωση του άρρενα ενήλικου πληθυσμού του Δήμου Άνδρου παρουσιάζει μείωση. Από τους 3.204 άρρενες ψηφοφόρους του 1877 πέφτει στους 2.628. Δηλαδή, κατά 576 άτομα ή 18% του πληθυσμού. Για τα δεδομένα της εποχής έχουμε μια σημαντική πτώση η οποία έχει να κάνει κυρίως με την αποδημία ή την μετανάστευση ενηλίκων, που έχουν σχέση με το εμπόριο και τη ναυτιλία. Φεύγει δηλαδή περίπου ένας στους πέντε ενήλικες κατοίκους για τα μεγάλα εμπορικά ή ναυτικά κέντρα της περιοχής.

ΑΝΑΛΥΣΗ - ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: Διαμαντής Μπασαντής ΕΡΕΥΝΑ - ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΠΙΝΑΚΩΝ: Ι.Π. - Άλκης   Χώρα Άνδρου - πίνακας Δομένικου Βαρδακώστα Πληθωρικοί οι πίνακες του Ι.Π. Άλκη έφταναν σε ρυθμό πολυβόλου στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο. Στοιχεία πολλά, στοχεύσεις διάσπαρτες, εικόνες μιας Άνδρου αλλοτινές, μακρινές, αλλά και πολύ συγκεκριμένες. Πάνω από 3.200 οι αναγραφέντες άρρενες κάτοικοι με δικαίωμα ψήφου (άνω των 25 ετών) στον εκλογικό κατάλογο του 1877. Χωριά και ονόματα κατοίκων, ηλικίες, επαγγέλματα, τόπος διαμονής, τόπος αποδημίας. Μέσα σε μια γραμμή η μικρή ιστορία ενός εκάστου. Μέσα από το σύνολο των εγγραφών η εικόνα και η ιστορία ενός τόπου.

Ανάλυση: Διαμαντής Μπασαντής Επεξεργασία πινάκων: Ι.Π. - Άλκης     Γενική άποψη Χώρας Άνδρου από το Παραπόρτι. Φωτογραφία Γερμανικού Ινστιτούτου, 1903. 1. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Άραγε πόσα ξέρουμε και πόσα δεν ξέρουμε για την Άνδρο του 19ου αιώνα; Για την Άνδρο της ναυτιλίας, της πρώιμης για τα νησιώτικα δεδομένα αστικής ανάπτυξης; Για την Άνδρο της Χώρας, της μοναδικής πόλης του νησιού στον 19ο αιώνα; Για τα χωριά της Άνδρου, που περιέβαλαν την μικρή ναυτική πόλη; Και πόσα από αυτά που ξέρουμε μπορούμε να τα υποστηρίξουμε με στοιχεία; Υπάρχουν στοιχεία να υποστηρίξουν τα εμπειρικά συμπεράσματα μας;