Εν Άνδρω

Tης Ιωάννας Πιάγκου

 

Ψαρόβαρκες στο Γαύριο (φωτ. Ιωάννα Πιάγκου).

Οι άνθρωποι που ζουν από την θάλασσα στην Άνδρο ήταν και εξακολουθούν να είναι πολλοί. Όμως οι άνθρωποι που ζουν από το ψάρεμα στην Άνδρο είναι λίγοι. Με άλλα λόγια: πολλοί μεν οι ναυτικοί, αλλά λίγοι δε οι ψαράδες. Κι αυτό γιατί οι ανδριώτες αντιμετώπισαν θάλασσα διαφορετικά από τους άλλους Κυκλαδίτες. Όπως έχει γραφτεί: "Η σχέση των Ανδριωτών με την θάλασσα υπήρξε εξαρχής ιδιότυπη. Οι Ανδριώτες ήταν νησιώτες, αλλά και γεωργοί. Ήταν έμποροι, αλλά και στενά δεμένοι με τη γη τους. Ως νησιώτες ήξεραν από καιρούς. Ήξεραν τους ανέμους και γνώριζαν τα τερτίπια της θάλασσας. Όμως δεν αφέθηκαν εντελώς μαζί της. Ήταν συνηθισμένοι στη βουή και την αντάρα της. Δεν τους τρόμαζε. Αλλά δεν έγιναν ποτέ ψαράδες ούτε κολυμβητές. Όμως, όταν τους δόθηκε η ευκαιρία έγιναν ναυτικοί και καραβοκύρηδες. Και ξανοίχτηκαν στους μεγάλους ωκεανούς: Με ιστιοφόρα, με ατμόπλοια, με υπερωκεάνια." (Διαμαντής Μπασαντής - Η Άνδρος μέσα στον χρόνο - β΄έκδοση, Guteberg 2015).

Στα μικρά παραθαλάσσια χωριά της Άνδρου, όπως είναι εν προκειμένω το Γαύριο και το Μπατσί, η οικονομία στηρίζεται κατά μεγάλο ποσοστό στον τουρισμό το καλοκαίρι και στο εσωτερικό εμπόριο το χειμώνα. Το ψάρεμα μέσα σε αυτόν τον παραγωγικό κύκλο ήταν και παραμένει ένας οικονομικός κλάδος περιορισμένος.

Κι όμως το νησί έχει ωραίο φυσικό θαλάσσιο περιβάλλον, έχει πολλούς κόλπους, έχει ποικιλομορφία σους βυθούς. Όλα αυτά βοηθούν σε μια πλούσια γκάμα όπως: συναγρίδες, ροφοί, στήρες, μαλάκια, μπαρμπούνια, αστακοί, αφρόψαρα και τονοειδή.

Ψαριά στην Άνδρο (φωτ. Ιωάννα Πιάγκου).

Επιπλέον, το καλοκαίρι, λόγω τουρισμού, το ψάρεμα ευδοκιμεί περισσότερο. Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι τον υπόλοιπο καιρό εξαφανίζεται. Απλώς το καλοκαίρι νε δίνει περισσότερες οικονομικές ευκαιρίες λόγω καιρού και τουρισμού. Αλλά και τον χειμώνα που οι καιροί δεν βοηθάνε τόσο υπάρχουν τα μερεμέτια στα σκάφη και το μπάλωμα των διχτυών. Δουλειές μάλλον δύσκολες για τους ανδριώτες ψαράδες που δουλεύουν κυρίως μόνοι τους μιας και δεν υπάρχουν πολλά μεγάλα σκάφη στην Άνδρο.

 

Μπατσί: ένα από τα ελάχιστα αλιευτικά ανοικτής θαλάσσης της Άνδρου (φωτ. Εν Άνδρω).

Οι περιορισμένες δυνατότητες της αλιείας στην Άνδρο αποτυπώνονται στον Αλιευτικό Σύλλογο Άνδρου, ο οποίος αριθμεί γύρω στα 150 μέλη, από τα οποία να λάβουμε υπόψ μας πως μόνο ένα μικρό ποσοστό είναι επαγγελματίες. Ουσιαστικά, λοιπόν, μιλάμε για μερικές δεκάδες οικογένειες σε όλο το νησί που ζουν αποκλειστικά από το ψάρεμα.

Αυτό οφείλεται στις πολλές δυσκολίες που έχει το ψάρεμα στην Άνδρο. Οι περισσότεροι όταν μιλάνε για ψάρεμα έχουν στο μυαλό τους τις δυσκολίες των καιρικών συνθηκών του χειμώνα: το τσουχτερό κρύο και τα μπορφόρ. Όμως στην Άνδρο τα πράγματα για τους ψαράδες είναι εξίσου δύσκολα και το καλοκαίρι. Τα μελτέμια του Αυγούστου ακυρώνουν την πιο κρίσιμη εποχή την δουλειά των ψαράδων, που για πολλές μέρες βλέπουν την θάλασσα με σταυρωμένα τα χέρια.

Αγορά ψαριών στο Γαύριο (φωτ. Ιωάννα Πιάγκου).

Επιπλέον, οι ψαράδες της Άνδρου συναντούν συχνά στα ανοιχτά δύο ανταγωνιστές της θάλασσας: τις φώκιες και τα δελφίνια. Και τα δύο αυτά μεγάλα θαλάσσια θηλαστικά επιτίθενται στα δίχτυα προς αναζήτηση εύκολης τροφής προξενώντας απώλειες στην ψαριά, ενώ τους χαλάνε και τα εργαλεία.

Όμως, πέρα από τον καιρό και τους θαλάσσιους ανταγωνιστές, μεγαλύτερο πρόβλημα των επαγγελματιών ψαράδων είναι η παράνομη αλιεία. Οι παράνομοι ψαράδες χαλάνε την αναπαραγωγή των ψαριών μειώνοντας έτσι τα ήδη μειωμένα αποθέματα. Οι μέθοδοι τους τις περισσότερες φορές είναι επικίνδυνες και για τους ίδιους, αλλά και για το περιβάλλον.

Σε όλα αυτά να προσθέσει κανείς και το παραεμπόριο που κλονίζει τις μικρές και κλειστές οικονομικά κοινότητες των δύο βασικών ψαροχωριών του νησιού: του Γαυρίου και του Μπατσίου. Η μαύρη αγορά με τον τρόπο της αποτελειώνει όσους είναι επαγγελματίες ακόμα σε αυτή την δουλειά.

Μετά από τα  παραπάνω είναι προφανές πως πέρα από υπομονή και επιμονή, αυτό που χρειάζονται περισσότερο οι ψαράδες της Άνδρου, πάνω από όλα, είναι μεράκι για την θάλασσα και αγάπη για τον τόπο τους.

Σημείωση: στο ρεπορτάζ συνεργάστηκαν ψαράδες του Γαυρίου και του Μπατσίου.