Ανεμογεννήτριες - Υπάρχει λύση για τα νησιά μας

του Νίκου Χρυσόγελου

πρώην ευρωβουλευτή των Πράσινων

 

Αποτύπωση σε χάρτη του πεδίου των 60 ανεμογεννητριών της ΔΕΗ στον Καμπανό που ήδη έχουν εγκριθεί και αδειοδοτηθεί. Αναμένεται η ολοκλήρωση του καλωδίου μεταφοράς στην Αττική που κατασκευάζεται... 

Δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ότι η ενέργεια κοστίζει ακριβά στα νησιά, αλλά όχι μόνο εκεί. Και δεν αναφέρομαι μόνο στον λογαριασμό που πληρώνουμε στη ΔΕΗ. Σήμερα τα μη διασυνδεμένα νησιά παράγουν το 82% της ηλεκτρικής ενέργειας που χρειάζονται με πετρελαϊκούς σταθμούς, παρότι διαθέτουν τοπικές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Στα περισσότερα νησιά, ακόμα και αυτά που έχουν πιο σύγχρονες μονάδες, η παραγωγή ηλεκτρισμού κοστίζει περισσότερο από όσο κοστίζει στην ηπειρωτική Ελλάδα.

Το επιπλέον κόστος για την εισαγωγή πετρελαίου δηλαδή και τη λειτουργία των σταθμών αυτών στα μη διασυνδεδεμένα νησιά ξεπερνάει ετησίως το 1 δις ευρώ. Η άνοδος της τιμής του πετρελαίου αυξάνει – όπως είναι αναμενόμενο – και το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τους πετρελαϊκούς σταθμούς των νησιών. Αυτό το επιπλέον κόστος κατανέμεται όχι μόνο στους νησιώτες, αλλά και σε όλους τους καταναλωτές ρεύματος, ώστε να μην είναι δυσανάλογα υψηλοί για τους νησιώτες οι λογαριασμοί της ΔΕΗ.

Ας το δούμε στο επίπεδο ενός μικρού νησιού, όπως είναι η Σίφνος, το νησί της καταγωγής μου. Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ετησίως κοστίζει στη ΔΕΗ περίπου 18.000.000 €, εκ των οποίων περίπου 13.000.000 € είναι το κόστος πετρελαίου. Οι κάτοικοι, μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ, πληρώνουν περίπου 5.000.000 €. Η διαφορά των 13.000.000 € κατανέμεται στους πολίτες όλης της χώρας, για να μην πληρώνουν οι Σιφνιοί τριπλάσιο λογαριασμό ρεύματος.

Το ίδιο ισχύει για τη Ρόδο, την Πάρο, τη Μύκονο και όλα τα άλλα νησιά. Σύμφωνα με τη ΔΕΗ μέσα σε 15 χρόνια η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας στη Ρόδο - και η παραγωγή της - αυξήθηκε κατά 94,5%, δηλαδή σχεδόν διπλασιάστηκε, από 393.205 MWh(1996) έφτασε σε 764.593 (2010).

Η ΔΕΗ της Ρόδου για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος το 2011 χρειάστηκε 146.974 τόνους μαζούτ και 37.985 χιλιόλιτρα (κυβικά μέτρα) ντίζελ που τις κόστισαν € 122.743.875. Με σταθερές τιμές, η ΔΕΗ σε μια 10ετία πλήρωσε 1,2 δις € για εισαγωγές πετρελαίου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μόνο για τις ανάγκες της Ρόδου. Ένα ποσό ίσο περίπου με αυτό που «έψαχνε» πριν λίγο καιρό η κυβέρνηση μέσα από σκληρές περικοπές μισθών και συντάξεων και επιβολή φόρων. Για κάθε αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας στη Ρόδο ή στη Μύκονο, για παράδειγμα λόγω αύξησης του αριθμού των τουριστών, το επιπλέον κόστος της ενέργειας «μοιράζεται» σε όλους τους κατοίκους της χώρας!

Αυτό το ενεργειακό μοντέλο έχει σημαντικές επιπτώσεις στην οικονομική βιωσιμότητα της χώρας. Σημαντικοί πόροι αφαιρούνται από τις τοπικές κοινωνίες και την χώρα, και ο πλούτος που παράγεται συγκεντρώνεται στα χέρια λίγων, αυτών που παράγουν και εμπορεύονται το πετρέλαιο, την ίδια στιγμή που χρειάζεται να επενδυθούν για να βγει η χώρα από την κρίση και να βελτιώσει τα δημοσιονομικά της. Ένα παράδειγμα σπάταλης, ανορθολογικής πολιτικής και κακής οικονομίας.

Για να ξέρουμε τι χάνουμε από την τσέπη μας: Το σύνολο των ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων από τα περιφερειακά προγράμματα για το Ν. Αιγαίο την περίοδο 2014-2020 θα φτάσει τα 168.000.000 (50% ευρωπαϊκή, 50% εθνική χρηματοδότηση).

Την ίδια αυτή, όμως, περίοδο των 7 χρόνων, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στα μη διασυνδεμένα νησιά θα κοστίσει 7 δις ευρώ επιπλέον του μέσου κόστος παραγωγής ηλεκτρισμού του ηπειρωτικού συστήματος. Δηλαδή, λόγω ενός λανθασμένου ενεργειακού μοντέλου θα σπαταληθούν τα 7 επόμενα χρόνια πόροι που αντιστοιχούν στο 80πλάσιο του συνόλου των ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων για το Ν. Αιγαίο την ίδια περίοδο.

Πρέπει, λοιπόν, να αλλάξουμε το ενεργειακό μοντέλο για λόγους κλιματικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς. Στην Ελλάδα πηγαίνουμε συχνά από το άσπρο στο μαύρο αν και υπάρχουν κι άλλα χρώματα. Στα θέματα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Ελλάδα είτε θα προωθούνται μεγαλεπήβολα σχέδια με εμπλεκόμενους γνωστούς επιχειρηματίες είτε θα αντιμετωπίζουμε τις ΑΠΕ περίπου σαν ένα πυρηνικό εργοστάσιο!

Κι όμως υπάρχει εναλλακτική λύση και αυτή είναι να γίνονται οι επενδύσεις από τις τοπικές κοινωνίες, μέσω συνεταιρισμών ή τοπικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων, μετά από διαβούλευση και χωροταξικό σχεδιασμό και με τρόπο ώστε να τοποθετηθούν συγκεκριμένες ΑΠΕ που να εξυπηρετούν μόνο κάθε νησί και να μένουν οι πόροι και τα οφέλη στις τοπικές κοινωνίες. Έτσι οι τοπικές κοινωνίες θα έχουν υπό την ευθύνη τους το όλο σχέδιο, το οποίο θα προχωρα χωρίς υπερβολές.

Μιλάμε εδώ για ένα σχέδιο ενός«Ενεργειακού Συνεταιρισμού», σε κάθε νησί, κάτι που ήδη έχουμε δημιουργήσει στη Σίφνο και για τον λόγο αυτό συμμετέχουμε και στην «Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Συνεταιρισμών και Ομίλων Πολιτών Παραγωγής Ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές» (RESCoop). Ένα μέρος της Ευρώπης σήμερα προχωρά προς τις ΑΠΕ και τις ανεμογεννήτριες με πολύ προσεκτικό τρόπο μέσα από την αυτοδιαχείριση των τοπικών κοινωνιών.

Το σχέδιο αυτό υπήρξε αντικείμενο πρόσφατης επιτυχημένης διεθνούς ημερίδας που διοργανώσαμε στην Σίφνο με θέμα: «Ενεργειακοί Συνεταιρισμοί Παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Αυτό το μοντέλο πρέπει να συζητήσουμε και στα άλλα νησιά των Κυκλάδων ώστε να αναπτύξουμε σωστά τον τόπο μας αφήνοντας κατά μέρος, ειδικά στο θέμα των ανεμογεννητριών τις υπερβολές κάποιων μεγάλων εταιρειών, αλλά και την πλήρη απόρριψη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας από ορισμένους οικολογούντες.

Η επιστήμη και η συνεχώς εξελισσόμενη τεχνολογία επιτρέπουν σήμερα την αποκεντρωμένη παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, ενώ οι παραγωγοί μπορεί να είναι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ενεργειακοί συνεταιρισμοί, πολίτες και όχι κατ’ ανάγκη μεγάλες πολυεθνικές ή κρατικές μονοπωλιακές εταιρίες.

Με αυτόν τον τρόπο, οι ανανεώσιμοι κοινοί πόροι, όπως ο ήλιος, ο άνεμος, η γεωθερμία χαμηλής ενθαλπίας, τα κύματα, λειτουργούν υπέρ των τοπικών κοινωνιών, συνεισφέρουν στη βιώσιμη ευημερία των τοπικών κοινωνιών, δημιουργούν πλούτο που μένει στις τοπικές κοινωνίες, δημιουργούν βιώσιμες θέσεις εργασίας, ιδιαίτερα για νέους, κατάλληλα εκπαιδευμένους.

Ναι, σήμερα είναι η ώρα των αλλαγών από τα κάτω. Είναι η ώρα να στηριχτούμε στην δημοκρατία και μέσα από την συμμετοχή να αναπτύξουμε και όχι να καταστρέψουμε τα νησιά μας. Όσα συζητήσαμε και συζητάμε στην Σίφνο γίνονται. Δεν είναι απλώς όνειρο ή ευχή. Ήδη σε ευρωπαϊκό επίπεδο εκατομμύρια πολίτες παίρνουν μέρος σε μια ενεργειακή επανάσταση, παρά τα εμπόδια που δημιουργούνται συχνά από ορισμένες κυβερνήσεις και από κάποιες μεγάλες επιχειρήσεις.

Ο κρίσιμος παράγοντας για την ενεργειακή μετάβαση, όπως ήδη αναφέραμε, είναι η ενεργή συμμετοχή των πολιτών στη διαμόρφωση και λήψη αποφάσεων που αφορούν τη ζωή τους. Το 50% της αλλαγής αφορά την μακροχρόνια δέσμευση των κοινωνιών να αλλάξουν με δημοκρατικό τρόπο και με την συμμετοχή των πολιτών το ενεργειακό μοντέλο τους. Το υπόλοιπο 50% αφορά στην καλή οργάνωση, την σωστή στρατηγική, την απόκτηση τεχνογνωσίας, την ενίσχυση των ικανοτήτων και δεξιοτήτων, την συνεργασία με ευρωπαϊκά δίκτυα και οργανισμούς. Το πιο μικρό, μόνο, μέρος του προβλήματος είναι η εξεύρεση πόρων για τις αναγκαίες επενδύσεις. Αν θέλουμε να αλλάξουμε πρέπει να δώσουμε βάρος στην ενεργειακή επανάσταση, ξεκινώντας ίσως από τα νησιά, όπου η στροφή στην πράσινη ενέργεια είναι και ιδιαίτερα συμφέρουσα από οικονομική άποψη.