Του Γιώργου Δαρδανού

Κάποια ξωκλήσια σώθηκαν. Άλλα όμως... (φωτογραφία: Επαμεινώνδας Μαρμαράς)

870 ναούς και ξωκλήσια έχει η Άνδρος. Τόσα ήταν τουλάχιστον όταν έγινε η πρώτη και μοναδική έως σήμερα επίσημη καταγραφή τους. Πόσα είναι τώρα; Πόσα έχουν μείνει όρθια στο πέρασμα των χρόνων;

 

Στο φύλλο 65/5-2-1992 της Εφημερίδας της Κυβέρνησης υπάρχει πλήρης κατάλογος όλων, όπως επίσης κι άλλων κτισμάτων και πηγών του νησιού μας, τα οποία κρίθηκαν διατηρητέα κι αναφέρονται επ’ ακριβώς με τη ζώνη προστασίας τους. Τον κατάλογο αυτόν συνέταξε με τους συνεργάτες του ο Ανδριώτης ιστορικός Δημήτρης Πολέμης, ο οποίος ξεκίνησε να περιδιαβαίνει το νησί απ’ άκρη σ’ άκρη και να καταγράφει κάθε ιστορικό του μνημείο. Η συμβολή του, όπως καταλαβαίνουμε όλοι,  είναι τεράστιας σημασίας, αφού μέχρι σήμερα δεν έγινε καμία άλλη παρόμοια προσπάθεια. Χάρη στην καταγραφή αυτή, κρίθηκαν προστατευμένα και διατηρητέα, μνημεία μοναδικής ιστορικής και πολιτιστικής αξίας του νησιού μας.

Με τον κατάλογο αυτόν στα χέρια έκανα μια πρώτη βόλτα, έτσι για να δω τους ναούς και τα ξωκλήσια της Άνδρου. Μετά λύπης μου διεπίστωσα πως, δυστυχώς, ο αριθμός τους σιγά-σιγά μειώνεται. Είναι φανερές οι προσπάθειες που έχουν γίνει να καταστραφούν τα ιστορικά αυτά μνημεία ή να μετατραπούν σε μαντριά για τη στέγαση ζώων.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της εκκλησίας του Αγίου Παύλου που βρίσκεται στην Πούντα ανάμεσα στην Ψιλή Άμμο και την  παραλία του Αγίου Πέτρου. Το μικρό αυτό γραφικό ξωκλήσι που γιόρταζε μαζί με τον Άγιο Πέτρο, βρίσκεται πάνω στον δρόμο δίπλα στην ταβέρνα του Γιάννη Μπαμπούση.

Το εσωτερικό του εξωκλησιού του Αγίου Παύλου σήμερα!!! (φωτογραφία: Γιώργος Δαρδανός)

Πάνε περίπου είκοσι χρόνια που οι κάτοικοι της περιοχής έκαναν έρανο και συγκέντρωσαν χρήματα με σκοπό να επισκευάσουν το ξωκλήσι. Τους πρόλαβε όμως ο ιδιοκτήτης της γύρω περιοχής που γκρέμισε το μικρό καμπαναριό, την Αγία Τράπεζα και κατέστρεψε τις εικόνες. Οι διαμαρτυρίες των κατοίκων έκαναν τον Μητροπολίτη να καλέσει τον τότε ιερέα Χαρίλαο Πολίτη και να του δώσει εντολή να φροντίσει για την επισκευή της εκκλησούλας. Πέρασαν χρόνια κι ο παπα-Χαρίλαος «ακούστηκε» πως δέχτηκε πιέσεις από τον ιδιοκτήτη −όπως ανέφερε ο ίδιος στους συγγενείς της γυναίκας του.

Μια ακόμα σκηνή του εξωκλησιού σήμερα!!! (φωτογραφία: Γιώργος Δαρδανός)

Μετά τον θάνατο του παπα-Χαρίλαου ξεκίνησαν πάλι οι προσπάθειες των κατοίκων και της τότε Προέδρου της Κοινότητας κ. Κατερίνας Τζοάννου να σωθεί το γραφικό ξωκλήσι. Ο Δεσπότης έδωσε και πάλι τον λόγο του πώς σύντομα θα έλυνε το θέμα. Πέντε ακόμα χρόνια πέρασαν κι ο Δεσπότης παρουσίασε στους κατοίκους τον νέο εφημέριο της περιοχής και για άλλη μια φορά υποσχέθηκε ότι θα λυθεί το θέμα. Και πάλι δεν έγινε τίποτα.

Οι φωτογραφίες που δημοσιεύουμε είναι χαρακτηριστικές και ιδιαίτερα εύγλωττες. Προκαλούν τη θλίψη και την οργή μας. Τις αφιερώνουμε τόσο στον Δεσπότη όσο και στον πατέρα Καλλίνικο.