Του Διαμαντή Μπασαντή

Βόρεια Άνδρος! Μια περιοχή ελάχιστα γνωστή ακόμα και στους ανδριώτες! Μέχρι σήμερα αρκετές φορές έχουμε περιγράψει την άγρια ομορφιά της. Θα διατρέξουμε πάλι μερικά χαρακτηριστικά τοπία και σημεία της. Θα δούμε μαζί μια Άνδρο διαφορετική. Την οποία πρέπει να επισκεφθούμε και να αγαπήσουμε. Γιατί είναι διάσπαρτη από ιστορίες. Γιατί είναι όμορφή. Γιατί είναι άγρια και εντυπωσιακή. Γιατί είναι Άνδρος...  Η φωτογραφία δείχνει τον δρόμο που πάει βόρεια. Στο βάθος ο φάρος της Φάσας και το Αιγαίο. Μια ξεχωριστή στιγμή σε ένα υπέροχο σημείο του νησιού... (φωτ. Εν Άνδρω).

(α) Ο ΦΑΡΟΣ ΤΗΣ ΦΑΣΑΣ ΣΤΟΝ ΚΑΒΟ ΝΤΟΡΟ

 "Εδώ, εδώ" είπε ο Γάλλος δημοσιογράφος Alexis του ARTE. Σταματήσαμε. Εντυπωσιασμένος από τη θέα προχώρησε με τον κάμεραμαν Theo. 'Αρχισαν να βιντεοσκοπούν το τοπίο. Ο Alexis είχε μια εκπληκτική αντίληψη και επελέγε πάντα το καλύτερο σημείο για βιντεοσκόπηση. Πίσω του καταγράφαμε κι εμείς το δικό μας οδοιπορικό (φωτ. Εν Άνδρω).

 

Το εμπορικό πλοίο προσπερνά αργα τον φάρο της Φάσας. Η "ουράνια γαλήνη" του τοπίου μοναδική (φωτ. Εν Άνδρω).

 

ΙΣΤΟΡΙΑ: Ο φάρος της Φάσας δεσπόζει πάνω από τον Κάβο Ντόρο. Ο φάρος της Φάσας κατασκευάστηκε το 1856 - έχει ύψος 20 μέτρα – και πρωτολειτούργησε το 1859 με πηγή ενέργειας το πετρέλαιο, με χαρακτηριστικό φως λευκό με μία αναλαμπή ανά τρία λεπτά και φωτοβολία 30 ν.μ. Ανήκει στους πρώτους φάρους του ελληνικού φαρικού δικτύου που το 1863 αριθμούσε 29 φάρους και φανούς σε όλη την Ελλάδα. Κατά τη διάρκεια του 2^ου Παγκοσμίου Πολέμου παρέμεινε σβηστός. Στα πλαίσια ανασυγκρότησης του φαρικού δικτύου επαναλειτούργησε το 1945 με πηγή ενέργειας ξανά το πετρέλαιο. Το 1993 αντικαταστάθηκαν τα μηχανήματα πετρελαίου, ο φάρος ηλεκτροδοτήθηκε και λειτούργησε ως αυτόματος ηλεκτρικός, με χαρακτηριστικό μία λευκή αναλαμπή ανά 10 δλ. και φωτοβολία 25 ν.μ. (φωτ. Εν Άνδρω).

 

Πέρα αό τις εκπληκτικές μακρινές φωτογραφίες αν επιχειρήσεις - ίοπως εμείς - να φτάσεις στον φάρο της Φάσας θα διαπιστώσεις πως η άσφαλτος τελειώνει γρήγορα και από εκεί και πέρα υπάρχει ένας άθλιος χωματόδρομος που για να τον διαβείς χρειάζεσαι τζιπ. Ο δρόμος έχει να συντηρηθεί υποτυπωδώς τουλάχιστον 3 χρόνια. Για να φτάσεις στον φάρο καβαλάς ακόμα και βράχια μέσα στον δρόμο όπως φαίνεται στην παραπάνω φωτογραφία του Εν Άνδρω.

 

Φτάσαμε στο φάρο με το τζιπάκι του παπα-Παναγιώτη. Δύσκολη και δύσβατη διαδρομή. Δεν μπορείς να την κάνεις εύκολα.... (φωτ. Εν Άνδρω).   

 

Φτάνοντας στον φάρο ο παπα-Παναγιώτης, ο εφημέριος του Μακτοταντάλου, έμεινε ώρα να αγναντεύει το πέρασμα και την Εύβοια απέναντι (φωτ. Εν Άνδρω).

(β) ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΟΥ ΜΑΚΡΟΤΑΝΤΑΛΟΥ ΣΤΟΝ ΚΑΒΟ ΝΤΟΡΟ 

 

 Το κάστρο του Μακροταντάλου. Κάποτε το χώριζε η θάλασσα από τη στεριά και υπήρχε πέτρινη γέφυρα. Σήμερα αποτελεί μια προεξοχή του ακρωτηρίου (φωτ. Εν Άνδρω).

 

ΙΣΤΟΡΙΑ: Το κάστρο του Μακροταντάλου κατασκευάστηκε από τον Μάρκο Δάνδολο. Στόχος κατά τον ερευνητή Ν. Βασιλόπουλο μια μόνιμη στρατιωτική παρουσία στη Βόρεια Άνδρο και η επικοινωνία τους Φράγκους της Εύβοιας. Οι Οθωμανοί διατήρησαν μια σκοπιά στο Κάστρο του Μαρκοντάντολο, μέχρι τα τέλη του 17^ου αιώνα. Μετά το εγκατέλειψαν όπως δείχνει και η κατάρρευση της γέφυρας που συνέβη λίγο πριν το 1700. Την χαριστική βολή στο Κάστρο, όπως γράφει ο Πασχάλης, την έδωσε μια αγγλική κανονιοφόρος η οποία διερχόμενη περί το 1900 από το στενό του Καφηρέα εξάσκησε το πλήρωμά της στοχεύοντας τον Πύργο!… (φωτ. Εν Άνδρω).

 

Κοντά στο κάστρο του Μακροταντάλου η περιοχή έχει κατοικηθεί από ανθρώπους που αγαπάνε τον τόπο όπως φαίνεται από τα προσεγμένα σπίτια και τον περίβολο τους. Ομορφιά υπάρχει, δυνατότητες υπάρχουν, αν υπήρχαν και δρόμοι...  

 (γ) ΤΟ ΝΑΥΑΓΙΟ ΤΟΥ ΣΕΜΙΡΑΜΙΣ ΣΤΗ ΒΟΡΗ

Αγναντεύοντας την Βόρεια Άνδρο από την Βόρη. Φθινοπωρινό απόγευμα με το γαλλογερμανικό κανάλι ΑRΤΕ (φωτ. Εν Άνδρω).

 

ΙΣΤΟΡΙΑ: Το SEMIRAMIS  ήταν φορτηγό πλοίο. Είχε ναυπηγηθεί στο Ρίο Ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας το 1975. Το πλοίο αναφέρεται ότι ερυμουλκείτο - με το όνομα ELINA και σημαία Λιβερίας - στο Aliaga για διάλυση. όταν εξώκειλε κάτω από άγνωστες συνθήκες (πιθανώς θαλασσοταραχή) στη βραχώδη ακτή της Βόρης στην Άνδρο τον Σεπτέμβριο του 1996. Στην πλώρη του πλοίου διακρίνεται πεντακάθαρα και ανάγλυφα το όνομα SEMIRAMIS, Στη φωτογραφία του Εν Άνδρω ότι απόμεινε από το SEMIRAMIS το φθινόπωρο του 2017.(φωτ. Εν Άνδρω).

To SEMIRAMIS όπως ήταν το καλοκαίρι του 2015. Εμφανής η γρήγορη φθορά που επέφερε η θάλασσα την τελευταία διετία στο ναυάγιο αν συγκρίνουμε την παραπάνω φωτογραφία με αυτή του 2017 (φωτ. Εν Άνδρω).

 Το μικρό γοητευτικό ξωκλήσι πάνω στον χωματόδρομο που ενώνει την Βόρη με τον χωματοδρόμο για τα Άχλα (φωτ. Εν Άνδρω).

 (δ) Ο ΦΑΡΟΣ ΤΗΣ ΓΡΙΑΣ ΣΤΑ ΑΧΛΑ

Δεν θα μπορούσαμε να κλείσουμε αυτό το οδοιπορικό στην ιστορία και στο περιβάλλον της βόρειας Άνδρου χωρίς μια αναφορά στον φάρο της Γριάς. Ένα ξεχωριστό και όμορφο κτίσμα που που κοσμει και φρουρεί από ψηλά την βορειοανατολική Άνδρο (φωτ. Εν Άνδρω).  

 ΙΣΤΟΡΙΑ: O φάρος της Γριάς είναι ένας κυκλικός πύργος ύψους περίπου 12 μέτρων. Βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της Άνδρου βόρεια της παραλίας Άχλα και νότια της παραλίας Βιτάλι. Το ύψος του βράχου είναι - μαζί με τον φάρο - 86 μέτρα. Πρωτολειτούργησε το 1914 με πετρέλαιο. Το φως ήταν κόκκινο. Μία αναλαμπή ανά δύο λεπτά και φωτοβολία 14ν.μ. Κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου παρέμεινε σβηστός και στα πλαίσια ανασυγκρότησης του φαρικού δικτύου της χώρας ξαναλειτούργησε το 1945 πάλι με πετρέλαιο. Το 1984 αντικαταστάθηκαν τα μηχανήματα πετρελαίου και ο φάρος ηλεκτροδοτήθηκε και λειτούργησε με μία λευκή αναλαμπή ανά 20 δλ. και φωτοβολία 25ν.μ.Τα οπτικά και μηχανήματα του παλιού φάρου φυλάσσονται στην Καΐρειο βιβλιοθήκη (φωτ. Εν Άνδρω).