Του ΔΙΑΜΑΝΤΗ ΜΠΑΣΑΝΤΗ

Κόσμος πολύς στη συναυλία. Λογικό: εθνικό πολιτικο-πολιτιστικό τοτέμ μιας ολόκληρης εποχής ο Νταλάρας. Για τον λόγο αυτό ο Τζίμης Πανούσης έφτασε στα άκρα την σάτυρα και την κόντρα μαζί του... (φωτ. Εν Άνδρω).

Πέρασε κι ο Νταλάρας από την Άνδρο. Όπως περνά εφέτος από πολλές πόλεις και χωριά. Ήρθε βιαστικά απόβραδο, έδωσε μια νυχτερινή συναυλία κι έφυγε το πρωί. Αφήνοντας το ίχνος του σε ένα φεστιβάλ που επί τέσσερα χρόνια αναζητά την πολιτιστική του ταυτότητα…

Όπως πάντα επαγγελματίας στο έπακρο ο Νταλάρας. Τεχνικά άψογη η συναυλία του. Ένα κλικ στραβό και το διόρθωνε αμέσως επί σκηνής. Ακούστηκαν παλιά γνωστά τραγούδια, που αγαπήθηκαν σε μιαν άλλη εποχή, η οποία δεν υπάρχει. Όπως δεν υπάρχουν τα οράματα της και οι εικόνες της. Όπως δεν υπάρχουν τα συναισθήματα της. Όπως δεν υπάρχει και ο Νταλάρας εκείνης της εποχής.

 Ο Γιώργος Νταλάρας ντουέτο με την Βιολέτα Ίκαρη (φωτ. Εν Άνδρω).

Το κοινό ήξερε και τραγούδησε μαζί του πολλά από τα παλιά τραγούδια του. Δεν ήξερε και δεν τραγούδησε ορισμένα νεώτερα. Πέρα από τα τραγούδια ο ίδιος ο Νταλάρας – παρά την τεχνική του - δεν έβγαζε ζεστασιά και αμεσότητα. Ίσως γιατί δεν υπάρχουν εκείνα τα «παραπονεμένα λόγια» χωρίς εκείνον τον πόνο! Ίσως πια δεν υπάρχουν «βάρκες στον Ψηλορείτη» χωρίς εκείνη τη φαντασία που η τέχνη τότε ανέστησε! Ίσως γιατί δεν υπάρχει και τότε και τώρα τέχνη χωρίς πάθος. Όσο παθιασμένος και αν είσαι με την τεχνική...

Από την άλλη ο Νταλάρας δεν είναι περφόμερ όπως ο Σαββόπουλος. Δεν μπορεί να σε ταξιδέψει με την αφήγηση του, να σε κάνει να γελάσεις με την ατάκα του. Κοινότοπος. Δύσκολα γελάς ακόμα κι όταν κάνει χιούμορ λέγοντας τα ακουστικά... σκουλαρίκια! Και χρειάζεσαι «συναισθηματική μετάφραση» για να νοιώσεις τις δυό κουβέντες θλίψης που είπε για την απώλεια του Μάνου Ελευθερίου!

 Ο Γιώργος Νταλάρας και ο Θοδωρής Κοτονιάς σε ντουέτο (φωτ. Εν Άνδρω),

Μαζί με τον Νταλάρα στη βιάση της βραδιάς πέρασαν και δύο νέα παιδιά που ήθελαν να πουν κι αυτά κάτι από τα δικά τους. Ίσως να τα είπαν. Ίσως κι ο Νταλάρας να ήθελε να πει κάτι μέσα από αυτά τα παιδιά. Ίσως να το είπε. Όμως, δεν είμαστε σίγουροι τι και πόσα είπαν…

Ο Νταλάρας είναι ο τραγουδιστής που συνδέθηκε με τα τραγούδια του με μια δύσκολη πολιτικά και μεταβατική κοινωνικά εποχή. Ήταν - από μια άποψη - μια πολιτική της έκφραση. Τότε τα «παραπονεμένα λόγια» του είχαν από πίσω κάτι από το βάρος εκείνης της εποχής. Και «οι ελεύθεροι κι ωραίοι που ζουν σε κάτι φυλακές που καθένας έχει χτίσει» ήταν η αλληγορία μιας εποχής αμφισβήτησης. Φυσικά και υπάρχουν και σήμερα παραπονεμένα λόγια και αμφισβητήσεις ελεύθερων και ωραίων. Όμως ποιοι είναι εκείνοι που μπορούν να τα εκφράσουν; 

Η ορχήστρα της συναυλίας. Ήταν εξαιρετικά καλή (φωτ. Εν Άνδρω).

Το ύφος και το ήθος εκείνων που τραγούδησαν τότε δεν υπάρχει. Η αμφισβήτηση, ο πόνος, η χαρά τους, που έγιναν τραγούδια χάθηκαν. Τώρα όταν τα τραγουδούν οι ίδιοι ή οι επίγονοι τους, είναι από άλλες θέσεις, έχουν άλλες συμπεριφορές, άλλο ήθος, άλλο ύφος. Πολλοί από αυτούς που τραγούδαγαν τα «παραπονεμένα λόγια» κατά της τότε εξουσίας τώρα λένε ψεύτικα λόγια για να διαιωνίσουν τη δική τους εξουσία. Τότε τραγούδαγαν το "άδικο μέσα από την κούνια τους". Τώρα με υπεροψία μοιράζουν αφειδώς γύρω τους το «το άδικο» και "κούνια που σε κούναγε" αν διαφωνείς μαζί τους.

Κοιτούν αδιάφορα και χωρίς ίχνος σεμνότητας (που κάποτε διέκρινε την Αριστερά) τον πόνο των άλλων. Ορισμένοι που κάποτε τραγούδαγαν τους "ελεύθερους κι ώραιους" τώρα νοιώθουν "ελεύθεροι κι ωραίοι" να κάνουν ότι θέλουν, να λένε ότι "παπαριά" ("παπαριά", λέξη που μόλις καθιερώθηκε στο πολιτικό λεξιλόγιο από "προοδευτική" βουλευτίνα) χωρίς ίχνος σκέψης και της περίσκεψης που είχαν οι προηγούμενοι μπροστά στα εμφύλια πάθη που σήμερα άκριτα αναμοχλεύουν…

Κυρίως οι μεγαλύτεροι σε ηλικία ήταν που τραγούδησαν επιτυχίες που χάραξαν τα νιάτα τους. Χωρίς αυτό να σημαίνει πως στο κατάμεστο ανοιχτό θέατρο δεν υπήρχαν και αρκετοί νεώτεροι (φωτ. Εν Άνδρω).

Ο Νταλάρας ταυτίστηκε πολιτικά και κοινωνικά με εκείνη την κατάσταση. Μια αμφισβητηση που τότε αγωνιζόταν, πίστευε, έλπιζε. Ήταν ο τραγουδιστής της. Σήμερα τι μπορεί άραγε να εκφράσει όταν τραγουδά εκείνα τα τραγούδια, ενώ έχουν έρθει τα πάνω κάτω; Εκείνοι που τότε ήθελαν να εκφράσουν τους απόκληρους της κοινωνίας και τους αποκλεισμένους της εξουσίας σήμερα αποκλείουν όλους τους άλλους και δεν ανέχονται καμία αμφισβήτηση ή άλλη άποψη στην πολιτική τους και στον "πολιτισμό" τους. Τι μπορεί να πει το τραγούδι του Νταλάρα παρά τα έντονα λαμπερά χρώματα και τους εξαιρετικούς τεχνικά ήχους; Μοιάζει λίγο σαν συνενοχή - μέσω της οικοιοποίησης που έχει επέλθει - από το καθεστώς της σήμερον! 

Αποσπάσματα από τα "άλλα" τραγούδια της συναυλίας. Το παλαιότερο (δεκαετία 1980) "Αχ Ελλάδα σ' αγαπώ του Μανώλη Ρασούλη και της Βάσως Αλλαγιάννη που το καθιέρωσε ο Νικος Παπάζογλου. Και το νεώτερο (δεκαετία 1990) "Τα σμυρνέϊκα τραγούδια" των Ηλία Κατσούλη και Παντελή Θαλασσινού. Το πρώτο το τραγούδησε χτες ο Θοδωρης Κοτονιάς. Το δεύτερο ο ίδιος με τον Γιώργο Νταλάρα (βιντεο Εν Άνδρω). 

Κάποτε στις Πρέσπες ένα φεστιβάλ "πολιτισμού" έκλεισε με καμιά 10καριά πρωτοκλασάτους της τότε εξουσίας που τραγούδαγαν εν χορώ: «φτωχολογιά για σένα κάθε μου τραγούδι»!!! Απίστευτη σκηνή… Άραγε, τι είδους «παραπονεμένα λόγια» και ποιους «ελεύθερους κι ωραίους» να τραγουδήσει ο τραγουδιστής της τότε «εθνικής αμφισβήτησης» και σήμερα μέρος του κατεστημένου της πολιτικής ορθότητας;