Του Διαμαντή Μπασαντή

Το τετράδιο εκθέσεων του μαθητή Λεωνίδα Γονέου της ΣΤ' τάξης του Εμπειρικίου Γυμνασίου, 1957-1958!

Αυτές τις μέρες αναβλύζουν από μέσα μας μνήμες αλλοτινές. Το έχουν αυτές οι γιορτές. Ίσως γιατί είναι ιδιότυπα φορτισμένες για όλους. Τα Χριστούγεννα ήταν πάντα μια γιορτή για τα παιδιά. Οι μικροί χαίρονται κι εμείς χαιρόμαστε με τη χαρά τους και μαζί τους γυρίζουμε πίσω σε άλλες εποχές. Τότε που είμαστε κι εμείς παιδιά. Τότε που και για εμάς οι μέρες αυτές φάνταζαν μεγάλες και ατελειώτες και η ζωή μπροστά μας απέραντη. Και πάντα υπήρχε με το γύρισμα του χρόνου και μια αναφορά στο χτες και στο αύριο. Έτσι οι μνήμες των ημερών αυτών ήταν και είναι περίεργα φορτισμένες...

 

Γραφομηχανή δεκαετίας 1940

Κάτι τέτοιο σκέφτηκαν στο πρώτο δημοτικό σχολείο Ραφήνας. Και με πρωτοβουλία τουανδριώτη διευθυντή Σαράντη Χέλμη και των δασκάλων του διοργάνωσαν έκθεση παλαιών αντικειμένων. Πήγαμε λίγο βαριεστημένα. Και ξαφνιαστήκαμε με τον πλούτο των εκθεμάτων και τον επαγγελματισμό της παρουσίασης! Και σε μια γωνιά σκοντάψαμε κυριολεκτικά πάνω στις μνήμες μιας άλλης μακρινής... Άνδρου! Μιας Άνδρου ξεχασμένης ή παραπεταμένης σε γωνιές παλιών ραφιών και σε μονοπάτια ευαίσθητων περαστικών. Ο λόγος πως σε μια γωνία της έκθεσης υπήρχαν τετράδιο και βιβλία του Εμπειρίκιου Γυμνάσιου Άνδρου της δεκαετίας του 1950!!!

Χειρόγραφες εκθέσεις από το τετράδιο του Λεωνίδα Γονέου 1957-1958!

Τότε όλες οι εκθέσεις και οι αναφορές ξεκίναγαν με το κλασικό... Έν Άνδρω...!

Ένα τετράδιο και μερικά βιβλία δύο νέων του Εμπειρίκιου Γυμνασίου εκτίθονταν πάνω σε ένα μικρό παιδικό γραφείο. Ξεφυλίσσαμε και φωτογραφίσαμε με συγκίνηση το τετράδιο εκθέσεων του μαθητή της ΣΤ' τάξης Λεωνίδα Γονέου (1957-1958), αλλά και τα βιβλία λατινικών και αρχαίων της μαθήτρισς Δ΄τάξης Ευανθίας Στρατή (1959-1969)! Διαβάσαμε τις εκθέσεις μιας άλλη εποχής, τα αρχαία ελληνικά που κάποτε μας ταλάνισαν και τα λατινικά που περιέργως ακόμα θυμόμαστε: "Hannibal Hamilcaris filius, cognomine Barca, Karthaginiensis...". Λες και ήταν χτες για εμάς, που τα διαβάζαμε στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Λες και ήταν προχτές γι' αυτούς, που τα διάβαζαν στα τέλη της δεκαετίας του 1950!

Τα βιβλία αρχαίων και λατινικών της μαθήτριας Ευανθίας Στρατή της Δ΄τάξης του Εμπειρικίου Γυμνασίου, 1959-1960!

Κάποια στιγμή ήρθε κοντά ο Σαράντης και άρχισε να εξηγεί:

 - Τα βιβλία είναι της μητέρας μου. Η Ευανθία ήταν μαθήτρια στο Εμπειρίκιο Γυμνάσιο! Το τετράδιο το βρήκα μια μέρα πεταμένο σε ένα χωράφι κάπου στις Στενιές! Το μάζεψα, Ίσως γιατί είμαι δάσκαλος. Και το φύλαξα. Δεν ξέρω ποιος είναι ο Λεωνίδας Γονέος. Ξέρω όμως πως είναι μια αναφορά σε μια σχολική εποχή διαφορετική, αλλά κι ενδιαφέρουσα... 

Ακολούθως μου έδειξε με συγκίνηση το μικρό γραφειάκι πάνω στο οποίο ήταν το τετράδιο και τα βιβλία. Σε αυτό έγραφε ο ίδιος όταν ήταν παιδί!

Ραδιόφωνα δεκαετίων 1050 & 1960

Στη συνέχεια περιλανηθήκαμε για λίγο στις μνήμες των παλιών ΜΜΕ. Συλλεκτικά κομμάτια που σήμερα τα θαυμάζουμε για το δέσιμο της παλιάς επικοινωνιακής τεχνολογίας (γραμμόφωνο, δίσκοι, ραδιόφωνο, μαγνητόφωνο, ραδιοπικάπ, τηλεόραση με λυχνίες κλπ) με το ξύλο και το πλαστικό (κοκάλινο το λέγαμε τοτε)! Και πως αυτό το δέσιμο κατέληγε σε καλαίσθητα έπιπλα!...

Προπολεμικό γραμμόφωνο 

Τα πρώτα ραδιοπικάπ μετά τον πόλεμο

Άλλες εποχές, άλλες αναφορές, άλλες μνήμες. Σήμερα εμείς που κάτι προλάβαμε από αυτά, ως απόηχο των προγενέστερων, τα κοιτάμε με συγκίνηση και τρυφερότητα. Το παράξενο όμως είναι πως μαζί μας τα κοιτάνε και τα παιδιά μας: με περιέργεια, αλλά και πολλά ερωτήματα:

 - Αμά ανάψουμε αυτή την παλιά τηλεόραση με τις λυχνίες θα παίζει άραγε;

 

Τηλεόραση με λυχνίες δεκαετίας 1950

Τι σημασία έχει αν δουλεύουν ή δεν δουλεύουν τα παλιά μηχανήματα. Σημασία έχει πως γεμίζουν εμάς μνήμες και συγκίνηση και δημιουργούν στα παιδιά μας εντυπώσεις ξυπνώντας τους σκέψεις και περιέργειες πρωτόγνωρες για τις αποστάσεις που έχει διανύσει στην καθημερινότητα του ο άνθρωπος...

 

Μαγνητόφωνο βαλιτσάκι με μαγνητοταινίες δεκαετίας 1960

Πριν φύγω στάθηκα μπροστά σε ένα παλιό ψυγείο πάγου! Καλοδιατηρημένο. Λές και ήταν έτοιμο να του βάλεις μισή κολώνα πάγο και να δουλέψει! Ο μικρός διπλα μου ρωτά:

-  Μπα είχαν από τότε βρυσούλες με κρύο νερό όπως έχουν τα σημερινά σύγχρονα ψυγεία; Και ποιος έφερνέ τον πάγο; Ο παγοπώλης; Α! Υπήρχε τέτοιο επάγγελμα;

 

Ξύλινο ψυγείο πάγου δεκαετίας 1950

Τι καλύτερο από το να ξυπνάς με τέτοιο υπέροχο τρόπο την περιέργεια των παιδιών. Να μαθαίνουν για την καθημερινότητα μιας άλλης εποχής με τόσο απτό τρόπο. Να περιεργάζονται το χτες μέσα από τα βιομηχανικά αντικείμενα μιας άλλης εποχής. 

Και το απαραίτητο καραβάκι για τα κάλαντα. Το σχολείο ακολούθησε εδώ την παράδοση μας...

Κι όλα αυτά τα εξαιρετικά γιατί ο εξ Άνδρου ορμώμενος Σαράντης (με δύο γονείς ανδριώτες), αλλά και οι δάσκαλοι του συγκεκριμένου δημόσιου σχολείου, δεν κάνουν μια τυπική διδασκαλία, αλλά με μεράκι και μοναδικό κέφι μετατρέπουν μια σχολική γιορτή σε ευκαιρία εντυπωσιακών διαδρομών στο χτες διαμορφώνοντας τις μνήμες του αύριο...