Γράφει ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ - IN.GR, 8 Μαΐου 2022

Τζον Μιερσχάιμε: ο πιο επιδραστικός θεωρητικός της ρεαλιστικής σχολής των διεθνών σχέσεων, συνεχιστής του Χανς Μοργκεντάου, Σάμουέλ Χάντιγκτον και Πολ Κένεντι.

Υπάρχουν πολλές, και σοβαρές, φωνές ανάμεσα στον διπλωματικό και ακαδημαϊκό κόσμο των Ηνωμένων Πολιτειών που σπάει την ομοφωνία των μονοδιάστατων καταγγελιών κατά της Ρωσίας και του Πούτιν για τα γεγονότα της Ουκρανίας. Εκτός των γνωστών παλαιότερων ενστάσεων που έχουν διατυπωθεί από τον Χένρι Κίσινγκερ, τον πρώην διπλωμάτη στη Μόσχα και σημερινό αρχηγό της CIA Γουίλιαμ Μπερνς και τον εμβληματικό «πατέρα» της πολιτικής της ανάσχεσης και αρχιτέκτονα των αμερικανικών χειρισμών στον Ψυχρό Πόλεμο Τζορτζ Κέναν για καιροσκοπικό και αδιέξοδο χειρισμό απέναντι στη Μόσχα, υπάρχουν και ισχυρές τρέχουσες φωνές. Ανάμεσά τους πιο δυναμική και με μεγαλύτερο κύρος είναι η άποψη του γνωστού καθηγητή Τζον Μιερσχάιμερ του Πανεπιστημίου του Σικάγου. Ο Μιερσχάιμερ, που θεωρείται ο πιο επιδραστικός εκπρόσωπος της ρεαλιστικής σχολής των διεθνών σχέσεων της γενιάς του, εκφράζει μια συνέχεια των αντιλήψεων των μεγάλων Χανς Μοργκεντάου, Σάμουελ Χάντινγκτον και Πολ Κένεντι.

Χένρι Κίσινγκερ: π. υπουργός Εξωτερικών ΗΠΑ, ιστορικός και πολιτικός της ρεαλιστικής σχολής των διεθνών σχέσεων.

Πολλά βιβλία του έχουν προκαλέσει συζητήσεις και αποτελούν σημεία αναφοράς για όσους ασχολούνται σοβαρά με ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. Τα πιο γνωστά από αυτά είναι: «Η Μεγάλη Παρανόηση» («The Great Delusion»), «Η Τραγωδία της Πολιτικής των Μεγάλων Δυνάμεων» («The Tragedy of Great Power Politics») και τελευταία το πιο γνωστό, «Το Ισραηλινό Λόμπι και η Εξωτερική Πολιτική των ΗΠΑ» («The Israel Lobby and US Foreign Policy»). Με την κρίση και τον πόλεμο στην Ουκρανία, ενώ πολλοί επικριτές του Πούτιν ισχυρίζονται πως θα υιοθετήσει μια επιθετική πολιτική προς τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες ανεξάρτητα από τη στάση της Δύσης, ο Μιερσχάιμερ υποστηρίζει πως η Ρωσία προκλήθηκε από τους Αμερικανούς που ευθύνονται για ό,τι ακολούθησε. Σε μια πρόσφατη συνέντευξή του στο περιοδικό «New Yorker» ο Μιερσχάιμερ υπήρξε ιδιαίτερα αποκαλυπτικός.

Τζορτζ Κέναν: ο ιθύνων νους της βασικής στρατηγικής που ακολούθησαν οι ΗΠΑ έναντι της ΕΣΣΔ γνωστή ως πολιτικής της ανάσχεσης (containment).

Απαντώντας σε ερωτήσεις για το αν ο πόλεμος θα μπορούσε να εμποδιστεί, αν θα μπορούσε η Ρωσία να θεωρηθεί επεκτατική δύναμη και για τα απώτερα σχέδια του Πούτιν για την Ουκρανία, ο Μιερσχάιμερ δεν έκρυψε τις κατηγορηματικές απόψεις του. Ολα ξεκίνησαν, κατά την άποψή του, στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ το 2008, στο Βουκουρέστι. Η Ρωσία είχε τότε δηλώσει πως η όπoια πρόσκληση στην Ουκρανία να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ αποτελούσε για αυτήν «υπαρξιακή απειλή». Δεν θα την πείραζε να γίνει φιλελεύθερη δημοκρατία. Αλλά αυτό μαζί με μέλος του ΝΑΤΟ και της ΕΕ αποτελούσε ευθεία πρόκληση. Θα δεχόταν ποτέ η Αμερική μια αντίπαλη δύναμη να αποκτήσει στρατιωτικές εγκαταστάσεις στο Μεξικό ή σε άλλη κοντινή χώρα; Εχουμε ξεχάσει το Δόγμα Μονρόε που ακόμα ασκεί επιρροή; Το γεγονός πως η Ουκρανία βρίσκεται δίπλα στη Ρωσία θα έπρεπε να την κάνει να σκεφθεί δύο φορές για θέματα όπως η ένταξη στο ΝΑΤΟ ή στην ΕΕ. Και αυτό δεν είναι επεκτατισμός (ιμπεριαλισμός) από πλευράς Ρωσίας. Είναι πολιτική μεγάλης δύναμης (big power politics). Ισχύει για κάθε χώρα που γειτονεύει στενά με μια μεγάλη δύναμη.

Όσον αφορά τις τελικές επιδιώξεις του Βλαντίμιρ Πούτιν στην Ουκρανία, ο Μιερσχάιμερ δεν κρύβει τα λόγια του. Δεν πρόκειται η Ρωσία να επιδιώξει ολική κατάληψη της χώρας, επιμένει. Γιατί αυτό θα ήταν ασυγχώρητη ανοησία. Που θα τη φόρτωνε με μεγάλες ευθύνες και άλυτα μελλοντικά προβλήματα. Στόχος της είναι το Ντονμπάς και ίσως κάποιες περιοχές στην Ανατολική Ουκρανία. Στο Κίεβο θα ήθελε απλώς μια κυβέρνηση πιο συμπαθητική προς τη Ρωσία. Αυτό δεν είναι κατάκτηση της χώρας. Δεν στοχεύει να ενσωματώσει την Ουκρανία στη Ρωσία. Δεν έχει σκοπό να ξαναδημιουργήσει τη Σοβιετική Ένωση. Η πολιτική του έχει στόχευση στρατηγική βέβαια, όχι ηθική.