Εν Άνδρω

Του Διαμαντή Μπασαντή

 Είχα διαβάσει μόνο δύο λόγια για την παράσταση. Όσα έγραφε το γενικό πρόγραμμα του Φεστιβάλ. Στην είσοδο συνάντησα τον Βασίλη και ρώτησα αν ξέρει κάτι για την παράσταση. Με πονηρό χαμόγελο είπε: θα δεις! Με αυτές τις "πληροφορίες" κάθισα ψηλά σε μια άκρη του θεάτρου και περίμενα να δω. Και αυτό που είδα με ξεπερνούσε. Μπήκα απληροφόρητος και βγήκα ζαλισμένος από την ποιητικό-δραματική ροκ όπερα που με αιφνιδίασε, με συγκίνησε, με προβλημάτισε. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

 Δεν ήξερα πριν δω χθες βράδυ την ροκ-όπερα του Άρη Μπινιάρη τίποτα για το ύψωμα 731. Δεν είχα υπόψη μου ούτε το έργο του Τερζάκη που το αναφέρει. Κάτι είχα διαβάσει κάπου για την εαρινή αντεπίθεση του Μουσολίνι. Για τον ηρωικό ταγματάρχη Δημήτρη Κασλά που κράτησε το ύψωμα με τους ψυχωμένους άνδρες του δεν είχα ιδέα. Ήξερα βεβαίως πολλά για τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και το αλβανικό έπος. Είχα διαβάσει και ακούσει το Άξιον Εστί του Ελύτη χιλιάδες φορές. Και είχα δει εκατοντάδες ταινίες και τηλεοπτικά αφιερώματα για το ελληνικό έπος. Όλα αυτά με βοήθησαν να μπω εύκολα στο κλίμα μιας ροκ παράστασης που από την αρχή μέχρι το τέλος κινήθηκε πολύ πέρα από τα συνηθισμένα.

Μιας παράστασης που με λίγα μέσα και μόνο 5 όλους κι όλους ανθρώπους επί σκηνής. Με μια σειρά λιτά και συνάμα εξαιρετικά σκηνοθετικά ευρήματα. Με ένα σπουδαίο λογοτεχνικό  κείμενο του Άρη Μινιάρη γραμμένο από μαρτυρίες και "ντυμένο" με τους ροκ δραματικούς ήχους του Βίκτωρα Κουλουμπή. Μιας δωρικής παράστασης που πέτυχε στα 40 περίπου λεπτά, που διάρκεσε, κατάφερε και αναπαράστησε μια από τις δραματικότερες στιγμές του Β' Παγκοσμίου Πολέμου για την Ελλάδα.

Στο ύψωμα 731 συνετρίβη η μεγάλη εαρινή αντεπίθεση του Μουσολίνι κατά της Ελλάδος. Πάνω σε δύο λόχους Ελλήνων στρατιωτών - αγροτόπαιδα από την Θεσσαλία - συνετρίβη η Offensiva Di Privera της επίλεκτης ιταλικής ταξιαρχίας Τζούλια παρόντος και του ίδιου του Μουσολίνι από τις 9 μέχρι τις 15 Μαρτίου 1941. 

 Και δύο λόγια για το εγχείρημα από κοινωνικής και πολιτικής άποψης. Σε μια εποχή άκρων, που κινείται από την μια μεταξύ μιας ακραίας "πολιτικής ορθότητας" και ολοκληρωτικού εθνομηδενισμού που διαστρεβλώνει μνήμες, αναφορές, αισθήματα και συναισθήματα και από την άλλη ενός ακραίου και ημιμαθούς εθνικισμού είναι εντυπωσιακό πως νέοι άνθρωποι, νέοι δημιουργοί δημιουργούν με το έργο και την παρουσία τους "χώρο" για μια στάση ζωής πάνω σε κλασικές αξίες. 

 Το έργο ενώ έχει και έντονο το αντιπολεμικό στοιχείο στην αρχή (αποτροπιασμός για τον αφανισμό που επιφέρει ο πόλεμος) διατηρεί εν τούτοις το εθνικό φρόνημα (εἷς οἰωνος ἄριστος, ἀμύνεσθαι περ πάτρης) με αξιοθαύμαστη ισορροπία. Υπερασπίζεται τον αμυντικό και καταδικάζει τον επιθετικό και κατακτητικό πόλεμο. Αξίζουν συγχαρητήρια στον Άρη Μπινιάρη για το εντυπωσιακό κείμενο και τον τρόπο που αυτό αποδόθηκε.

 Μετά το τέλος της παράστασης είχαμε μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση με τον Κωνσταντίνο Σεβδαλή του οποίου η μητέρα είναι Ιταλίδα για το πως αντιμετώπισε την παράσταση στην οποία αυτός συμμετείχε. Όπως μας εξομολογήθηκε συγκινήθηκε, καθώς ο Ιταλός παππούς του περιέθαλπε και βοηθούσε τους Ιταλούς παρτιζάνους. Στην φωτογραφία ο Κωνσταντίνος Σεβδαλής μετά την παράσταση με το νεοεκλεγέντα βουλευτή Αθηνών καθηγητή Άγγελος Συρίγος (πρώτος δεξιά), που η σύζυγός του (στο μέσον) είναι κορθιανή και περνά τις διακοπές του στην Άνδρο.  

Η συζήτηση πήρε έκταση στη συνέχεια όταν ο Άρης Μπινιάρης μας έδωσε λεπτομέρειες για το θετικό κλίμα που βρήκε η παράσταση όταν ανέβηκε στο Φριούλι της Ιταλίας. Ο Άρης Μπινιάρης - στην φωτογραφία - ανεβάζει για δεύτερη φορά έργο του στην Άνδρο (πέρσι ήρθε με τους Πέρσες του Αισχύλου και τον Θεατρικό Όμιλο Κύπρου και είχε καταχειροκροτηθεί με την απόδοση του παιάνα του μεγάλου τραγικού: "ἀμύνεσθαι περί πάτρης νυν υπέρ πάντων ο αγών". Αλλά για τον Άρη, τις εμπειρίες και τις απόψεις του θα επανέλθουμε μιας και περνά αυτή την εποχή τις διακοπές του στην Άνδρο...