Εν Άνδρω

Του Δημήτρη   Σταυρόπουλου

Το πλοίο Κορινθιακός, ιδιοκτησία του Μαρή Ανδρέα Εμπειρίκου με πλοίαρχο τον 35χρόνο Λεωνίδα Παλαιοκρασσά, τοπριλίστηκε και βυθίστηκε αύτανδρο στις 20 Νοεμβρίου 1943 στον Ινδικό ωκεανό (από το βιβλίο του Παναγιώτη Σπυρόπουλου Ευλογος Λόγος: Οι απώλειες της ανδριακής ναυτιλίας κατά τον ΙΙ Παγμόσμιο Πόλεμο, σελ.91). 

Πριν από λίγες μέρες, γράψαμε και θυμίσαμε τα όσα έκαναν στην Άνδρο και στα πλοία της Άνδρου οι Γερμανοί, την περίοδο της Κατοχής (1941-1944). Στην υπόθεση αυτή υπάρχουν ραγδαίες εξελίξεις, στις οποίες πρέπει και επιβάλλεται, να είναι παρόν και το νησί μας.

Όπως αποκάλυψε ο αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Άμυνας κ. Κ. Ήσυχος, τα χρήματα που μας χρωστάει σήμερα η Γερμανία ,ανέρχονται σε 162 δις ευρώ.

Από αυτά τα 108 δις αφορούν τους θανάτους των Ελλήνων, τις καταστροφές και τις βαρβαρότητες που έχουν γίνει, έχουν καταγραφεί και έχουν αποδειχθεί. Τα υπόλοιπα 54 δις είναι χρήματα που έκλεψαν οι Ναζί από την χώρα μας και βάφτισαν «κατοχικό δάνειο», που δεν μας επέστρεψαν ποτέ.

Σε συνεργασία με τις αμερικανικές και τις ρωσικές αρχές, έχουν συγκεντρωθεί αρχεία και αποδείξεις 400.000 σελίδων που αυτή την στιγμή ταχτοποιούνται και αρχειοθετούνται για να μπουν πλήρη στον φάκελο των διεκδικήσεων.

Το πλοίο ΒΙΟΛΑΝΤΩ ΓΟΥΛΑΝΔΡΗ του Ιωάννη Πέτρου Γουλανδρή και των παιδιών του τορπιλίστηκε και βυθίστηκε 10 Ιουνίου 1940 στον Ατλαντικό ωκεανό. Χάθηκαν 6 ναυτικοί. Η Ελλάδα την ημέρα του τορπιλισμού δεν είχε βγει στον πόλεμο και το πλοίο είχε παντού ελληνικές σημαίες δηλώνοντας την ουδετερότητα του (από το βιβλίο του Παναγιώτη Σπυρόπουλου "Ευλογος Λόγος: Οι απώλειες της ανδριακής ναυτιλίας κατά τον ΙΙ Παγκόσμιο Πολεμο, σελ 31).

Υπάρχουν όμως κενά. Σε υλικό και αποδείξεις ώστε αυτές να γίνουν ατράνταχτες. Σε αυτό θα κληθούν να παίξουν σημαντικό ρόλο οι τοπικές κοινωνίες. Εκεί που κρύβονται ακόμα, 70 χρόνια μετά, …«μυστικά και ντοκουμέντα».

Και η Άνδρος πλήρωσε τον δικό της φόρο. Τορπιλίστηκαν πλοία στα πελάγη, χαθήκαν άνθρωποι, βομβαρδιστήκαν αρχοντικά, καταστραφήκαν μνημεία. Έχουν άραγε καταγράφει όλα με λεπτομέρειες; Τι υπάρχει στα παλιά αρχεία του Δήμου; Ή, όπου αλλού; Που βρίσκονται μαρτυρίες, αναφορές, φωτογραφίες;

Σίγουρα σε κάποιους σκονισμένους φακέλους. Άραγε έκλεψαν οι Ναζί από μοναστήρια της Άνδρου; Τι κατέστρεψαν μαζί με τα αρχοντικά των Εμπειρίκων; Οι παλαιότεροι ήταν άνθρωποι μεθοδικοί. Σίγουρα κάπου θα υπάρχουν αναφορές για όλα αυτά. Έχουμε υποχρέωση συνεισφέροντας στην εθνική προσπάθεια να αναζητήσουμε ντοκουμέντα, είτε από δημοτικά αρχεία είτε από οικογενειακά ντουλάπια αναμνήσεων και να τα παραδώσουμε στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας  που χειρίζεται την  υπόθεση. Κάτι τέτοιο θα μας ζητηθεί επίσημα σε λίγο.

Πιστεύω λοιπόν, ότι ο Δήμος Άνδρου, με την ευαισθησία που επιβάλλεται θα πρέπει να ενημερωθεί και να ενημερώσει τους πολίτες και να αρχίσει την αναζήτηση του στα δικά του αρχεία.

Το πλοίο "Επαμεινώνδας Εμπειρίκος" της οικογένιας Εμπειρίκου  τορπιλίστηκε και βυθίστηκε στις 16 Φεβρουαρίου 1944 στον Ινδικό ωκεανό. Το πλήρωμα διεσώθη μετά 4 μέρες στην θάλασσα (από το βιβλίο του Π. Σπυρόπουλου "Εύλογος Λόγος: Οι απώλειες της ανδριακής ναυτιλίας κατά τον ΙΙ Παγκόσμιο Πολέμο, σελ.51). 

Και κάτι ακόμα. Αποκαλύφθηκαν ακόμα και τα περίφημα «αρχεία του Μέρυλαντ» στα οποία βρίσκονται τα ονόματα των Γερμανών, που κατά την διάρκεια της Κατοχής, σκότωσαν, βασάνισαν, βίασαν, η έκλεψαν. Απάνθρωποι που πέρασαν από την Ελλάδα και άφησαν πίσω τους τον πόνο. Αν υπάρχουν τέτοιες μαρτυρίες στην Άνδρο, είναι υποχρέωση εκείνων που γνωρίζουν και θυμούνται να μιλήσουν.

Ο καπετάν Γιανούλης Μωραϊτης. Το πλοίο του βυθίστηκε στην μέση του Ατλαντικού. Διέσχισε 1000 μίλια με μια βάρκα σε 11 μέρες και σχεδόν το μισό πλήρωμα και έφτασε στη Βραζιλία όπου και διασώθηκε. Η άλλη βάρκα με το υπόλοιπο πλήρωμα περιπλανήθηκε και έφτασε κοντά στο Ρίο Ντε Τζανέιρο σε 14 μέρες όπου όλοι και διεσώθησαν (Μια απίστευτη ιστορία που θα δημοσιεύσουμε προσεχώς - "εν Άνδρω").  

Κυρίως όμως πρέπει να δικαιωθεί η μνήμη των ναυτικών του νησιού που χαθήκαν από γερμανικές νάρκες, τορπίλες η σφαίρες. Όσοι έχουν στοιχεία λοιπόν πρέπει να τα παραδώσουν στον Δήμο και να φτάσουν στο γραφείο του αναπληρωτή υπουργού Εθνικής Άμυνας. Όχι για την υλική αποζημίωση πρωτίστως, αλλά για την τιμή και την ηθική αποκατάσταση των παθόντων. Η Άνδρος επιβάλλεται να είναι παρούσα στην Εθνική προσπάθεια…

Ο δήμος Ρήγα Φεραίου στην μαγνησία προσφεύγει συμβολικά αυτόνομα νομικά εναντίον της Γερμανίας για την καταστροφή δύο χωριών στην περιοχή του. Μήπως το ίδιο πρέπει να κάνει και ο Δήμος Άνδρου στη μνήμη των 185 ναυτικών της Άνδρου και των 56 πλοίων του νησιού που χάθηκαν από τορπιλισμούς υποβρυχίων;