Εν Άνδρω

Από την ομιλία του Ν. Βασιλόπουλου (φωτ. Εν Άνδρω)

Σώζεται και αποκαθίσταται ένα από τα πιο όμορφα νεώτερα μνημεία της Άνδρου: ο πύργος του Ιωάννη Αθηναίου στις Στραπουριές. Ο πύργος κτίστηκε στις Στραπουριές στα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα από τον πλούσιο επιχειρηματία της ζαχαροπλαστικής Ιωάννη Αθηναίο. Είναι περίπου 800 τετραγωνικά κι είναι κτισμένος σε στιλ «αρτ νουβώ». Για δεκαετίες υπήρξε σημείο αναφοράς της Άνδρου.

Από την προβολή διαφανειών του Πύργου (φωτ. Εν Άνδρω).

Όλα ξεκίνησαν από τον ανδριώτη Ιωάννη Αθηναίο. Ο Αθηναίος γεννήθηκε στα Λάμυρα γύρω στο 1870. Μεγάλωσε στις Στραπουριές. Πήγε δημοτικό στο σχολείο των Λαμύρων κι έφυγε μικρός για την Αλεξάνδρεια. Εκεί σπούδασε ζαχαροπλαστική κι έγινε ένας από τους πιο φημισμένους ζαχαροπλάστες στο «Παρίσι της Ανατολής» όπως αποκαλείτο τότε αυτή η σπουδαία πολυεθνική πόλη.

Επέστρεψε στην Άνδρο και έχτισε στα πρώτα χρόνια του 20^ου αιώνα στο πατρικό κτήμα στις Στραπουριές έναν εντυπωσιακό πύργο που φέρει το όνομα με πυργίσκους, φεγγίτες, οικόσημα σε ένα κτήμα 5 στρεμμάτων που ξεκινά σχεδόν από τον δρόμο.

Διαφάνεια με το μονόγραμμα του Ιωάννη Αθηναίου στον πύργο (φωτ. Εν Άνδρω).

Ο πύργος περιβάλλεται από εντυπωσιακό κήπο. Όπως γράφει η ελληνογαλλίδα Δάφνη Touchais ο πύργος αυτός θα βρισκόταν στο στοιχείο του αν ήταν στην Γαλλική Ριβιέρα ή στο Καρτιέ Γκρεκ της Αλεξάνδρειας των αρχών του 20^ου αιώνα. Όμως το παράξενο είναι πως η μεγαλοπρεπή βίλα βρίσκεται στο μέσο ενός αγροτικού χωριού της Άνδρου, τις Στραπουριές.

Το κοινό της χτεσινής ομιλίας (φωτ. Εν Άνδρω). 

Ο πύργος έχει εγκαταλειφθεί πάρα πολλές δεκαετίες και οι προτελευταίοι ιδιοκτήτες του αδιαφόρησαν εντελώς σε σημείο να επιταχυνθεί η κατάρρευση. Αν είχε απομείνει μερικά ακόμα χρόνια έτσι, παρά την εντυπωσιακή κατασκευή και αντοχή του στον χρόνο, θα κατέρρεε ολοσχερώς.

Από το «θαύμα» της κατασκευής στο «θαύμα» της διάσωσης

Στο σημείο αυτό έγινε ένα μικρό «θαύμα», αντίστοιχο με το «θαύμα» της κατασκευής του. Ο Θοδωρής Γιαννούσης με καταγωγή από την σημαντική οικογένεια Καρυστινάκη της Άνδρου, του οποίου ο παππούς υπήρξε δήμαρχος στη Χώρα, αποφάσισε και αγόρασε την έπαυλη Αθηναίου στις Στραπουριές και να την διασώσει!!!

Διαφάνεια με φωτογραφία του Πύργου το 1913 (φωτ. Εν Άνδρω).

Ήταν η ΕΙΔΗΣΗ της βραδιάς. Και προέκυψε μετά το τέλος της ομιλίας. Είχαμε πάει να ακούσουμε μερικές πληροφορίες για να τις γράψουμε ώστε να μάθουν οι Ανδριώτες για ένα κομμάτι της κληρονομιάς τους που κατέρρεε όπως αρκετά άλλα.

Μετά το τέλος της σύντομης πληροφοριακής ομιλίας του Ν. Βασιλόπουλου μια μελαγχολική αίσθηση απώλειας και μια γλυκόπικρη γεύση ενός παρελθόντος μεγαλείου. Και ξαφνικά οι 5-6 που είχαμε μείνει τελευταίοι μαθαίναμε πως η ιστορία της βίλας Αθηναίου δεν τέλειωνε εδώ, αλλά άρχιζε και πάλι…

Όλα αυτά χάρη στον Θοδωρή Γιαννούση που στη μνήμη του παππού του ξεκινά ένα εγχείρημα που χρειάζεται πολλά χρήματα, αλλά και πιο πολύ μεράκι. Αυτό το τελευταίο μάλιστα το χρειάζεται σε… μεγάλες ποσότητες! Κάτι που όπως καταλάβαμε ο ίδιος ξέρει πολύ καλά.

 Ο Ιωάννης Αθηναίος (με λευκό κουστούμι) με φίλους του στην αυλή της βίλας του (φωτ. αρχείου Β. Παλαιοκρασσά). 

Χαρακτηριστικός ήταν ο τρόπος με τον οποίο αυτοσυστήθηκε ο ίδιος ο Θοδωρής Γιαννούσης χτες το βράδυ στους τελευταίους που είχαμε μείνει μετά την παρουσίαση της έπαυλης από τον αρχιτέκτονα Ν. Βασιλόπουλο.

Ένας ψηλός ευγενικός κύριος ντυμένος απλά σπορ πλησίασε την Μ. Δανιόλου την ώρα που μιλούσαμε και είπε:

• Καλησπέρα. Λέγομαι Θοδωρής Γιαννούσης. Είμαι ο «τρελός» που αγόρασε την βίλα του Αθηναίου στις Στραπουριές. Σκοπεύω να την διασώσω! Κάτι που απαιτεί πολλά χρήματα. Δηλαδή, είναι μια «τρέλα»…

Τον κοιτάξαμε έκπληκτοι. Ρωτήσαμε το όνομα του. Την ιδιότητα του. Και μετά το πώς και γιατί αυτής της σπουδαίας «τρέλας». Από τις απαντήσεις του ξεχωρίζουμε το γιατί που ενδιαφέρει περισσότερο:

• Ο παππούς μου ο Καρυστινάκης υπήρξε στις αρχές του 20^ου αιώνα δήμαρχος Άνδρου. Στη μνήμη του μιας και η βίλα κτίστηκε περίπου την ίδια εποχή αποφάσισα να την αγοράσω και να την διασώσω. Για να συντηρηθεί θα την μετατρέψω σε ένα «μπουτίκ» ξενοδοχείο. Προς το παρόν είμαστε στα σχέδια και σε συζητήσεις με την Εφορία Νεωτέρων Μνημείων μιας και ο πύργος έχει χαρακτηριστεί νεότερο μνημείο…

Συζητήσαμε αρκετή ώρα. Ανταλλάξαμε τηλέφωνα. Και συμφωνήσαμε μόλις προχωρήσει να το παρουσιάσουμε στο Εν Άνδρω…

«ΕΝ ΑΝΔΡΩ»

 

Λεπτομέρεια του πύργου από την προβολή διαφανειών (φωτ. Εν Άνδρω).

Άρωμα Αλεξάνδρειας: Ο Πύργος του Αθηναίου στις Στραπουργιές

Όποιος τον πρωτοαντικρίζει, έτσι όπως ξεπροβάλλει αιφνίδια στη στροφή του λιθόστρωτου δρόμου, κοντοστέκεται και τον χαζεύει. Ο κήπος είναι σαν μια μικρή ζούγκλα που ξεχειλίζει πάνω απ'ο τον μαντρότοιχο και μέσα από τις περίτεχνες σιδεριές της καγκελόπορτας. Πίσω απ'τον τεράστιο κάκτο, ανάμεσα στο φοίνικα και στην αρχοντική αροκάρια, ξεπροβάλλουν υψίκορμα παράθυρα με περίτεχνα διακοσμητικά στολίδια, μια μεγάλη τζαμαρία με μονόγραμμα και τοξωτή  στέψη,  αρχοντικές γλάστρες με αθάνατους κι ένας απόκοσμος πυραμιδοειδής πυργίσκος... Σίγουρα αυτός ο πύργος θα βρισκόταν εντελώς στο στοιχείο του στη Γαλλική Ριβιέρα ή στο Καρτιέ Γκρέκ  της  Αλεξάνδρειας των αρχών του 20ου αιώνα.

-  Τι γυρεύει λοιπόν αυτή η μεγαλόπρεπη βίλα εδώ, στη μέση του ταπεινού ορεινού χωριού των Στραπουργιών  και  γιατί  είναι έτσι εγκαταλελειμμένη; 

-  Ποιος την έχτισε και γιατί σε τοποθεσία που να την αναδεικνύει τόσο λίγο;

Η Βιβή Παλαικρασσά έκανε μια λεπτομερή αναφοράς στην ιστορία της ζαχαροπλαστικής στην Άνδρο με αφορμή την αναφορά στον πύργο Αθηναίου και η Μάρω Δανιόλου ανέφερε τους ζαχαροπλάστες της Άνδρου σήμερα (φωτ. Εν Άνδρω).

Γιατί πράγματι, παρ' όλες τις μεγαλοπρεπείς διαστάσεις και την εντυπωσιακή εξωτερική διακόσμηση, ωστόσο το κτήριο είναι χτισμένο σε μια πτυχή του βουνού και φαίνεται από μακρυά από πολύ λίγα σημεία. Πρέπει κανείς να φτάσει σχεδόν μπροστά του για να το δει. Κι όμως, φαίνεται ότι είναι χτισμένο  με  πολύ  φροντίδα  και παρ' όλες τις επιθέσεις του χρόνου, δεν έχει χάσει τίποτα απ'την επιβλητικότητά του. Αν μη τι άλλο, η γοητεία του είναι ακόμα μεγαλύτερη τώρα που μοιάζει με παραμυθένιο πύργο.

Δάφνη Touchais από το blog Historica

 

Από την προβολή διαφανειών. Ζαχαροπλαστείο αρχές 20ου αιώνα στην πλατεία Καΐρη πριν γκρεμιστούν τα κτίρια και κτισθεί το αρχαιολογικό μουσείο (φωτ. Εν Άνδρω).

Ζαχαροπλάστες της Άνδρου

Οι 22 Ζαχαροπλάστες της Άνδρου οι οποίοι τιμήθηκαν με Δίπλωμα Ηθικής Αμοιβής από τον Εξωραϊστικό Σύλλογο Στραπουργιών-Λαμύρων - Μεσαθουρίου-Υψηλού Άνδρου "Ο ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ" στην εκδήλωση της 20ης Οκτωβρίου 2018 στο Δημοτικό Σχολείο Λαμύρων, είναι οι παρακάτω:

Αντώνιος Αμωράτης

Ιωάννης Γαλανός

Νικόλαος Γαλανός

Αδαμάντιος Ζαΐρης

Λεωνίδας Ζαΐρης

"Ανθός Γαυρίου" Ζαννάκη

Ευάγγελος Καλαδάμης

Αυγουστίνος Καλλιβρούσης

Δημήτριος Καλλιβρούσης

Δημήτριος Κανάκης

Αντώνιος Κανάκης

Από τις διαφάνειες: το ζαχαροπλαστείο Δ. Κ. Λάσκαρη, παππού του Δημήτρη Λάσκαρη (φωτ. Εν Άνδρω). 

Δημήτριος Λάσκαρης

Γεώργιος Λυγίζος

Ευάγγελος Λυγίζος

Ιωάννης Μπακέλας

Κων/νος Τζιώτης

Αντώνιος Τζιώτης

Ισαάκ Τσομετσόγλου

Ιωάννης Φυρίος

Φραγκίσκος Φυρίος

Αντώνιος Χαλάς

Νικόλαος Χαλάς

Το δίπλωμα απονεμήθηκε στον καθένα ξεχωριστά για τη συμβολή του, στη διατήρηση της παραδοσιακής Ζαχαροπλαστικής στην Άνδρο.