Δεκαπενταύγουστος: «νησιά, χρώμα θλιμμένης Παναγιάς, αργά στη χάση…»
Του Διαμαντή Μπασαντή
Η Αγία Θαλασσινή
Υπάρχει ένα μικρό κενό στα καλοκαιρινά προγράμματα, όπως εύκολα θα διαπιστώσετε, αυτές τις μέρες. Από 13 μέχρι 16 Αυγούστου ελάχιστες είναι οι πολιτιστικές ή άλλες εκδηλώσεις. Με εξαίρεση τα πανηγύρια όπου πολλαπλασιάζονται. Ακόμα και τα πιο μικρά και μακρινά χωριά της Άνδρου έχουν αυτές τις μέρες το πανηγύρι τους (Μακροτάνταλο, Λειβάδια κλπ). Ο Δεκαπενταύγουστος, ένα μικρό καλοκαιρινό Πάσχα. Μάλιστα, σε ορισμένα μοναστήρια, όπως στην Πανάχραντο, ο εσπερινός βιώνεται, μέσα από τα εγκώμια και τον επιτάφιο, με τον τρόπο της Μεγάλης Παρασκευής.
Αυτές τις μέρες του καλοκαιριού η νησιώτικη Ελλάδα που βάζει τα καλά της και στρέφει τα μάτια προς την Παναγία. Είναι η Γιορτή της Μητέρας. Κορυφαία γιορτή στις Κυκλάδες. Με πρώτη την Τήνο και μετά την Πάρο (Εκατονταπυλιανή). Και ακολουθούν τόσα και τόσα νησιά που σήμερα θυμούνται και γιορτάζουν σήμερα. Όπως έγραψε στον «Τελευταίο σταθμό» και ο Σεφέρης:
«…λίγα φεγγάρια απόμειναν στη μνήμη
νησιά, χρώμα θλιμμένης Παναγίας, αργά στη χάση…»
Τόσες και τόσες διάσπαρτες Παναγίες στην μεγάλη γειτονιά του Αιγαίου που έτυχε να ζούμε. Τόσες και τόσες Παναγίες στο νησί αυτό που έτυχε να ζήσουμε. Οι Παναγίες της θάλασσας που περιέγραψε μοναδικά ο Ελύτης. Στα νησιά μας η Παναγία έχει το χρώμα της θάλασσας και της καρτερίας. Του ταξιδιού και του γυρισμού.
Θάλασσα και καρτερία, ταξίδι και γυρισμός...
Στην ηπειρωτική Ελλάδα ξεχωρίζει η γιορτή της Παναγίας Σουμελά. Εκεί χτυπά η καρδιά μιας άλλης Ελλάδας. Μιας Ελλάδας που χάθηκε. Οι άνθρωποι που έζησαν την μετέφεραν στην καρδιά τους, και μαζί με τις εικόνες τους, την εναπόθεσαν στο Βέρμιο. Η Παναγία Σουμελά συγκινεί γιατί έχει κάτι από ιστορία και μνήμη. Κάτι από προσευχή και αγάπη...
Δεκαπενταύγουστος. Μέρα ηθών και εθίμων. Μέρα προσευχής και πανηγυριών. Στάσιμο καλοκαιρινής μνημης. Και κάθε μνήμη εμπεριέχει ένα κομμάτι θλίψης. Αλλά και ένα κομμάτι χαράς. Και κάθε χαρά εμπεριέχει το πανηγύρι…
Χρόνια Πολλά σε όλους…