Εν Άνδρω

Του Γιώργου Λιάλιου

Εκτενές δημοσιεύμα της Καθημερινής για την χωματερή της Άνδρου με αναφορά στο "εν Άνδρω" και σε άρθρο του Διαμαντή Μπασαντή

Η Aνδρος ήταν αναμφίβολα ένας από τους «κερδισμένους» του φετινού καλοκαιριού. Οι φυσικές ομορφιές της από τη μια πλευρά και η εγγύτητά της με την Αθήνα από την άλλη οδήγησαν φέτος χιλιάδες τουρίστες στο βορειότερο νησί των Κυκλάδων. Ανήμερα τον Δεκαπενταύγουστο όμως ήρθε ένα περιστατικό να χαλάσει αυτή τη σχεδόν αψεγάδιαστη εικόνα και να επαναφέρει τους κατοίκους της στην πραγματικότητα: την ίδια πραγματικότητα που ζουν οι νησιώτες σε δεκάδες ακόμα νησιά. Στις 15 Αυγούστου, λοιπόν, η χωματερή του νησιού έπιασε φωτιά. Οι τοξικοί καπνοί γρήγορα έπνιξαν τα γύρω χωριά, ανάλογα με τη φορά του ανέμου.

Λίγες ώρες αργότερα, η φωτιά είχε κατασβεστεί με την επίχωσή της. Το περιστατικό δεν έλαβε διαστάσεις και έτσι γρήγορα το νησί επέστρεψε σε εορταστικούς ρυθμούς. Όμως θύμισε σε όλους ότι το πρόβλημα παραμένει. Και είναι κάθε άλλο παρά καινούργιο.

Η χωματερή της Άνδρου λειτουργεί ήδη από τη δεκαετία του ’70 στην περιοχή της Σταυροπέδας, εντός του κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου Στρόφυλα - Σταυροπέδας - Αγίου Γεωργίου Παντουκίων, σε απόσταση μικρότερη των 300 μέτρων από τον νεολιθικό οικισμό του Στρόφυλα (4.500 - 3.500 π.Χ.).

Η ανακάλυψη του νεολιθικού οικισμού του Στρόφυλα αποτέλεσε μία από τις σημαντικότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις των τελευταίων 25 ετών στις Κυκλάδες, ωστόσο δεν στάθηκε ικανή για να διακόψει τη λειτουργία της χωματερής.

Οι -μέχρι πριν από τον Καλλικράτη- τρεις δήμοι του νησιού (Aνδρου, Υδρούσας και Κορθίου, σήμερα όλοι ενώθηκαν στον δήμο Aνδρου) δεν κατάφεραν για χρόνια να έρθουν σε συνεννόηση για τη χωροθέτηση του ΧΥΤΑ, καθώς κανείς δεν ήθελε τη χωματερή στην «αυλή» του.

Δεματοποίηση

Το πρόβλημα έμελλε να επιδεινωθεί. Το 2011, μια δυνατή νεροποντή «επανεμφάνισε» ένα μπαζωμένο ρέμα και αίφνης, η μισή χωματερή της Σταυροπέδας κατέληξε στη θάλασσα. Η λειτουργία της υπόλοιπης χωματερής διακόπηκε για ένα διάστημα και έπειτα από διάφορες αποτυχημένες απόπειρες αντιμετώπισης του ζητήματος, ο δήμος προμηθεύτηκε έναν δεματοποιητή και τα τελευταία χρόνια «πακετάρει» τα σκουπίδια στον ίδιο χώρο, περίπου 500 μέτρα από το σημείο που ξέσπασε η φωτιά. Σήμερα τα δεματοποιημένα σκουπίδια ξεπερνούν, όπως εκτιμά ο δήμαρχος του νησιού Θεοδόσης Σουσούδης, τους 15.000 τόνους και κανείς δεν έχει προβλέψει τι θα απογίνουν. «Από το τέλος του 2012 δεματοποιούμε. Το πρόβλημα είναι ότι... όλοι νομίζουν ότι έχουμε λύσει το πρόβλημα!» λέει ο κ. Σουσούδης. Το ίδιο ισχύει και για την Πολιτεία: τυπικά η χωματερή του νησιού έχει κλείσει - ίσως λόγω της προσπάθειας του υπουργείου Περιβάλλοντος να «εξαφανίσει» στα χαρτιά όσο το δυνατόν περισσότερες χωματερές εν όψει του ευρωπροστίμου. Eτσι όμως το νησί απώλεσε τη δυνατότητα να διεκδικήσει πόρους για το διάστημα μέχρι τη μετάβαση σε μια άλλη λύση.
Το 2012 η δημοτική αρχή ξεκίνησε και τις πρώτες προσπάθειες για ανακύκλωση, ώστε να μειώσει τον όγκο των απορριμμάτων. «Η ανταπόκριση από τον κόσμο είναι ακόμα μέτρια» λέει ο κ. Σουσούδης. «Χρειάζεται περισσότερη εκπαίδευση, τον Σεπτέμβριο θα ξεκινήσουμε για πρώτη φορά στα σχολεία του νησιού».
Πριν από λίγους μήνες, ο δήμος παρουσίασε μια νέα μελέτη για τη δημιουργία ΧΥΤΥ (στη θέση Πλούσκα). Τον Μάιο μάλιστα η δημοτική αρχή πραγματοποίησε 4 παρουσιάσεις της μελέτης, 3 στο νησί και 1 στην Αθήνα. Οι αντιδράσεις είναι και πάλι πολλές. «Η καλύτερη θέση... είναι κάπου αλλού. Ορισμένοι Ανδριώτες αντιδρούν, υποστηρίζοντας ότι το συγκεκριμένο σημείο έχει μεγάλη υδροφορία - μα υδροφορία έχει όλο το νησί! Αν η μελέτη έδειχνε ότι η περιοχή είναι ακατάλληλη, θα την απορρίπταμε» σημειώνει ο δήμαρχος Άνδρου.
Θα καταλήξει η χωροθέτηση του πρώτου νόμιμου χώρου για τα σκουπίδια στο νησί, ή θα έχει την τύχη των προηγουμένων, λόγω αντιδράσεων;

«Oλοι τρομάζουν σε αυτό το νησί με τους "άλλους". Ποτέ με τον εαυτό μας. Τρομάζουμε και κοιτάμε ο ένας τον άλλον με μισό μάτι», γράφει ο δημοσιογράφος Διαμαντής Μπασαντής στο site «εν Aνδρω» (www.enandro.gr). «Λες και δεν ζούμε όλοι στο ίδιο νησί. Λες και δεν περιμένουμε όλοι τους ίδιους καλοκαιρινούς επισκέπτες. Λες και δεν παράγουμε όλοι σκουπίδια. Και κάνουμε ό,τι μπορούμε να μη μοιραστούμε τα κοινά βάρη και τις κοινές ευθύνες».

http://www.kathimerini.gr/828050/article/epikairothta/ellada/h-xwmaterh-stoixeiwnei-thn-andro

Προβλήματα σε άλλα νησιά

Η Άνδρος βέβαια δεν είναι το μόνο νησί με σοβαρό πρόβλημα στη διαχείριση των απορριμμάτων, ούτε το μόνο με «καλοκαιρινές» πυρκαγιές σε χωματερή. Χαρακτηριστικό είναι ότι την προηγούμενη Τρίτη ξέσπασε ακόμα μια πυρκαγιά στη χωματερή της Νάξου, η οποία βρίσκεται στην περιοχή του Τιμίου Σταυρού. Πρόκειται για τη μοναδική ενεργή χωματερή του νησιού, η οποία δέχεται τα απορρίμματα της Νάξου αλλά και, μέχρι πρόσφατα, των Μικρών Κυκλάδων. Η πυρκαγιά κατασβέστηκε ύστερα από επέμβαση της πυροσβεστικής, αλλά όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν εφημερίδες και site του νησιού, δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει. Να σημειωθεί ότι, αντίθετα με την Ανδρο, στη Νάξο βρίσκεται σε εξέλιξη η κατασκευή ΧΥΤΑ, τα έργα όμως έχουν σταματήσει λόγω της γνωστής συγκυρίας και καταβάλλεται προσπάθεια να επανεκκινηθούν. Η Νάξος διέθετε 11 (!) παράνομες χωματερές, αλλά πλέον οι 10 έχουν κλείσει.

Ανάλογα προβλήματα υπήρξαν φέτος το καλοκαίρι και στη Σέριφο, στην παλαιά χωματερή. Σύμφωνα με την Πυροσβεστική Διοίκηση Νοτίου Αιγαίου, πάντως, οι πυρκαγιές σε χωματερές στις Κυκλάδες είναι φέτος σαφώς λιγότερες σε σχέση με τις προηγούμενες χρονιές.
Νόμιμους χώρους υγειονομικής ταφής απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) στις Κυκλάδες διαθέτουν σήμερα οι: Αμοργός, Ανάφη, Ιος, Κίμωλος, Κύθνος, Μύκονος, Πάρος, Σέριφος, Σύρος και Φολέγανδρος. Προκειμένου να κλείσουν άμεσα οι χωματερές στα υπόλοιπα νησιά, τον Μάιο συμφωνήθηκε μεταβατικά να εξυπηρετηθούν από όσα νησιά διαθέτουν ΧΥΤΑ, βάσει σχεδίου που θα διαμορφώσει και θα εφαρμόσει ο τοπικός ΦΟΔΣΑ.