Εν Άνδρω

Έρευνα-επεξεργασία πινάκων-επιμέλεια:   Ι.Π.-Άλκης

Σχολιασμός στοιχείων: Δ. Μπασαντής

 

Λιμάνι Άνδρου 1901

(Συνεχίζουμε το αφιέρωμα μας στα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση. Σήμερα παρουσιάζουμε το εμπόριο και τις μεταφορές μεταξύ των νησιών του Αιγαίου και της Άνδρου. Το 1829-30 το νέο ελληνικό κράτος ξεπρόβαλε μέσα από τα ερείπια ενός 8χρονου πολέμου που ερήμωσε την Πελοπόννησο και την Ρούμελη. Τα νησιά - με εξαιρέσεις - δεν είχαν καταστραφεί. Κι ήταν αυτά που άρχισαν τις πρώτες εμπορικές συναλλαγές και άνοιξαν τις θαλάσσιες μεταφορές. Ανάμεσα τους και η Άνδρος. Σήμερα λοιπόν κάνουμε ένα ακόμα βήμα παρουσιάζοντας την οικονομία της εποχής και της Άνδρου μέσα από τις μεταφορές εμπορευμάτων από τα κύρια λιμάνια της εποχής προς την Άνδρο και τα γύρω νησιά. Τα στοιχεία βρήκε, ερεύνησε και ταξινόμησε σε πίνακες ο συνεργάτης μας Ι.Π. - Άλκης. Στη συνέχεια σχολιάστηκαν και κατέληξε σε μια σειρά συμπεράσματα ο διαχειριστής του σάιτ... ΕΝ ΑΝΔΡΩ)

ΠΙΝΑΚΑΣ 1: ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ - ΚΑΤΑΠΛΟΙ ΕΙΣ ΑΝΔΡΟ

ΣΧΟΛΙΟ 1: Τα στοιχεία του Πίνακα 1 παρουσιάζουν τους κατάπλους προς το λιμάνι της Άνδρου, που ήταν στη Χώρα, αναφέροντας το λιμάνι αναχώρησης. Αναφέρεται γενικά ο τύπος του πλοίου ή του πλοιαρίου αναλόγως το μέγεθος του ιστιοφόρου. Το βασικό εμπόριο γινόταν μέσω Σύρου, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν γινόταν και απευθείας με άλλα λιμάνια των Κυκλάδων (Τήνος), των Σποράδων (Σκιάθου, Σκόπελου κλπ), του Ανατολικού Αιγαίου (Χίος, Ψαρά) και της Τουρκίας (Σμύρνη, Κωνσταντινούπολη). 

ΠΙΝΑΚΑΣ 2: ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ - ΚΑΤΑΠΛΟΙ & ΑΠΟΠΛΟΙ - ΣΥΡΑ, ΤΗΝΟΣ, ΜΥΚΟΝΟΣ, ΑΝΔΡΟΣ

ΣΧΟΛΙΟ 2: Τα στοιχεία του Πίνακα 2 παρουσιάζουν την εμπορευματική κίνηση των τεσσάρων γειτονικών νησιών που απάρτιζαν (και απαρτίζουν μέχρι σήμερα) μια ενότητα λόγω της εγγύτητας τους. 

Λιμάνι Σύρου - 19ος αιώνας.

ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - Δ. ΜΠΑΣΑΝΤΗΣ

Τα εμπορικά στοιχεία των 1829-1830 αναφέρονται σε μια εποχή που το νέο ελληνικό κράτος ξεκίναγε υπό την διοίκηση του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια. Αναφέρονταν σε μετακινήσεις πλοίων και εμπορευμάτων κυρίως στις Κυκλάδες. Από τους συγκεντρωτικούς και αναλυτικούς πίνακες της περιόδου προκύπτουν τα ακόλουθα συμπεράσματα:

1. Τα συγκεντρωτικά στοιχεία των εμπορικών μετακινήσεων των λιμανιών της Άνδρου, της Τήνου, της Μυκόνου και της Συρας (πίνακες 1 & 2), παρουσιάζουν μια κοινωνία που βγαίνοντας από το καμίνι μιας επανάστασης που ερήμωσε την χώρα επί 8 χρόνια έχει αρχίσει να μετακινεί και να εμπορεύεται μεταξύ των νησιών της με διαμετακομιστικό κέντρο το λιμάνι της Σύρας.

2. Τα αναλυτικά στοιχεία των εμπορικών μετακινήσεων (πίνακες 3 & 4) δείχνουν πως τα νησιά αγοράζουν, πωλούν και μεταφέρουν μεταξύ τους εμπορεύματα, αλλά μεταφέρουν και εμπορεύματα από την κυρίως Ελλάδα (Ναύπλιο-Αίγινα πρώτες πόλεις πρωτεύουσες του νέου ελληνικού κράτους). Μεταφέρονται εμπορεύματα όπως πρώτες ύλες για τροφή (σιτάρι, κριθάρι, ρύζι, μέλι, σύκα, αλάτι, τυρί, ψάρια παστά, ζάχαρ, οίνος, κλπ), για ένδυση (βαμβάκι, δέρματα κλπ), κατασκευές (σίδερος, πλίνθοι, ξυλεία κλπ), καύσιμα (κάρβουνο, ξύλα κλπ)...

3. Τα κύρια λιμάνια αναχώρησης των εμπορευμάτων με προορισμό την Άνδρο στους πίνακες είναι κυρίως από τη Σύρο, που είναι το εμπορικό κέντρο και το μεγάλο εμπορικό λιμάνι της Ελλάδος στο μεγαλύτερο μέρος του 19ου αιώνα. Από άλλα μεγάλα λιμάνια αναφέρονται το Ναύπλιο, η Αίγινα, η Κωνσταντινούπολη, η Σμύρνη... 

4. Βασικό εμπορικό κέντρο στο Αιγαίο και ειδικότερα στην περιοχή μας εκείνη την εποχή (πίνακες 1, 3 & 4) είναι η Σύρος. Ενδεικτικά στον πίνακα 2 καταγράφονται 2.313 απόπλοι και 2.754 κατάπλοι! Δεύτερη σε κίνηση η Τήνος με 964 κατάπλους και 1038 απόπλους. Την ίδια περίοδο η Μύκονος καταγράφει 408 κατάπλους και 441 απόπλους. Τελευταία σε εμπορική κίνηση - του συμπλέγματος των τεσσάρων γειτονικών νησιών - είναι η Άνδρος που στο διάστημα Δεκεμβρίου 1829 και Μαρτίου 1830 καταγράφει 376 κατάπλους και 235 απόπλους.

5. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η εμπορική κίνηση μεταξύ των τεσσάρων γειτονικών νησιών των Κυκλάδων (Σύρου, Τήνου, Μυκόνου, Άνδρου) εκείνη την περίοδο. Όπως φαίνεται στον πίνακα 2 το μικρότερο μέρος αυτής της κίνησης αναφερόταν στην Άνδρο!

6. Τα κυριότερα εμπορεύματα που έφτασαν στην Άνδρο ήταν: είδη διατροφής, καύσιμα ξύλα και κάρβουνο, βοοειδή, μεταλλεύματα, πρώτη ύλη ενδύσεως κλπ. Εντύπωση προκαλεί η εισαγωγή η έστω και περιστασιακή εισαγωγή λεμονιών, μελιού, κρασιού και σύκων...

7. Κύριο λιμάνι τροφοδοσίας της Άνδρου ήταν η Σύρος (πίνακες 3 & 4). Όμως υπήρχε κινητικότητα και προς άλλα λιμάνι όπως Πόρος, Χίος, Ψαρά, Τήνος Σκόπελος, Σκιάθος, Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη κλπ. 

 

Λιμάνι Τήνου

ΠΙΝΑΚΑΣ 3: ΑΠΟΠΛΟΙ - ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

 

 

 Λιμάνι Μυκόνου

ΠΙΝΑΚΑΣ 4: ΚΑΤΑΠΛΟΙ - ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

 

 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ Ι.Π. - ΑΛΚΗΣ

Τα  στοιχεία των πινάκων αφορούν τους χειμωνιάτικους μήνες (Δεκ. – Μαρτ. 1829-1830. Τους μήνες αυτούς όπως και σήμερα το ταξίδι είναι δύσκολο. Να σημειώσουμε πως τότε η Άνδρος είχε ΜΟΝΟ μεγάλες βάρκες (πλοιάρια) διότι της απαγορευόταν να έχει μεγάλα πλοία από κάποιες παλιότερες  συμφωνίες. Μην ξεχνάμε ότι το Αιγαίο ήταν ακόμα περιοχή πειρατειών. Βέβαια η Άνδρος μετά την επανάσταση μεγαλούργησε.

Τα στοιχεία είναι από την τότε "Εφημερίδα της Κυβερνήσεως",  στην όποια  όλα τα λιμάνια έστελναν τις αφίξεις και αναχωρήσεις τους αναλυτικά. Αργότερα όταν αυξήθηκα οι θαλάσσιες επικοινωνίες μόνο αριθμητικά. Υπάρχουν στους πίνακες μερικες λέξεις στην καθαρεύουσα ή σε ντοπιολαλιά για τα εμπορεύματα όπως: Κηρίον = κερί, Λειμόνια = Λεμόνια, Βόας = Βόδια ή Αγελάδες, Οψάρια = ψάρια, πορτογάλλια =  πορτοκάλια, κλπ.