Εν Άνδρω

Του Διαμαντή Μπασαντή

 

Το Στενό που χωρίζει Άνδρο και Τήνο (φωτ. Εν Άνδρω).

Για κάποιον παράξενο λόγο δεν είχα διαβεί ποτέ τα αόρατα «σύνορα» να φτάσω στην περιοχή της Άνδρου που ονομάζουμε Στενό. Μέχρι χθες το απομεσήμερο ήταν μια περιοχή της Άνδρου, αλλά και της σκέψης μου άγνωστη.

Ίσως ακόμα πιο άγνωστη και από τον Βόρειο Καναδά, που είναι χαμένος μέσα στους πάγους. Τουλάχιστον εκεί πέταξα μια φορά πάνω του με αεροπλάνο ταξιδεύοντας για Μινεσότα. Το Στενό μόνο από την θάλασσα το είχα δει 3-4 φορές. Φάνταζε έτσι απόμακρο, απόμερο, απόκρημνο. Η άγνοια αυτή με οδηγεί στο αναπόφευκτο συμπέρασμα: Τυπικός ανδριώτης!!! Μπορεί να έχει πάει στην άκρη του κόσμου, αλλά και δεν έχει πάει στην άκρη της νότιας Άνδρου!!!

"Ήταν ο τόπος μου βράχος και χώματα, ήλιος και μαύρο ψωμί..." Κ.Χ. Μύρης (φωτ. Εν Άνδρω). 

Έτσι, το ξάφνιασμα ήταν μεγάλο όταν ο οδηγός της μικρής παρέας βοτανολόγων με την οποία συνταξίδεψα μέχρι τα Τρομάρχια ειπε: «πάμε τώρα να δούμε το Στενό»! Έμεινα άφωνος! Αιφνιδιάστηκα. Είχε έρθει η ώρα να διαβώ, λοιπόν,  το τελευταίο "σύνορο" της Άνδρου. Είχε έρθει η στιγμή να μπω στο «άβατο». Μια περίεργη ανυπομονησία, ανάμικτη με μια εξίσου περίεργη διστακτικότητα με κυρίευσε.

 

Τα Τρομάρχια (φωτ. Εν Άνδρω). 

«Μα θα πάμε στο Στενό» ρώτησα αμήχανος. «Ναι», είπε με αποφασιστικότητα ο Νίκος. «Θα αντέξει το αυτοκίνητο» ξαναρώτησα κάπως απροετοίμαστος και διστακτικός. «Τι το θέλουμε το τζιπ άμα δεν αντέχει» ξανάπε ο Νίκος. Σιώπησα. Χαλάρωσα στο πίσω κάθισμα. Μια περίεργη καρτερικότητα με κυρίευσε. Είχε έρθει, λοιπόν, η ώρα που σχεδίαζα τρία χρόνια. Κι είχε έρθει έτσι απλά, ξαφνικά και παράξενα. Αυτό ήταν. Θα πήγαινα στο Στενό…

 

Ανηφορίζοντας για Στενό (φωτ. Εν Άνδρω).

Ξαναγυρίσαμε πίσω. Βρήκαμε την μικρή διασταύρωση για Στενό. Και αρχίσαμε να ανηφορίζουμε έναν παράξενο ελικοειδή δρόμο. Δεν ήταν όπως τον φανταζόμουν. Ο δρόμος σε αρκετά μέρη ήταν… ασφάλτινος!!! Σε μερικά σημεία… τσιμεντένιος!!! Και σε πολλά σημεία χωμάτινος!!!

Δεν ξέρω αλήθεια τι περίμενα να δω. Πάντως αυτό που είδα δεν το περίμενα. Τοπίο ξερό. Άνυδρο. Τοπίο παρθένο, άγριο. Τοπίο λουσμένο στο ολοκληρωτικό φως ενός εκθαμβωτικού ήλιου στα μέσα Νοεμβρίου. Στο νου μου ήρθε ο στίχος του Ελύτη: «πάει καιρός που ακούστηκε η τελευταία βροχή/ τώρα ο ουρανός στέκει απέραντος»…

"...δεν έχουμε πηγάδια, δεν έχουμε πηγές, μονάχα λίγες στέρνες άδειες κι αυτές... " Γ. Σεφέρης (φωτ. Εν Άνδρω).

Ανηφορίσαμε έναν απότομο δρόμο. Ξεπεράσαμε τα 500 μέτρα υψόμετρο πριν αρχίσουμε να ξανακατεβαίνουμε. Γύρω το τοπίο άγριο, παραξενο, στενάχωρο. Είχε όμως κάτι από την αψιά τρυφεράδα της Μέσα Μάνης. Κι εκεί θυμήθηκα τον Σεφέρη που έγραφε: «ο τόπος μας είναι κλειστός/ όλο βουνά…».

Πράγματι γύρω μου όλο βουνά. Και πάνω τους χιλιόμετρα από εντυπωσιακές πέτρινες μεσαιωνικές ξερολιθιές. Με ορθοπαναγιές. Μια απίστευτη δουλειά αιώνων χαραγμένη στον τόπο. Τα ίχνη τόσων γενεών αποτυπωμένα στον τεράστιο καμβά των βουνών.

Παντού θυμάρι Ευλογημένος τόπος για μελίσσια λένε οι βοτανολόγοι... (φωτ. Εν Άνδρω).

Η Άνδρος του Κρουζίνου του Α΄-  του Βενετού διοικητή της μεσαιωνικής Άνδρου - ήταν μπροστά μας. Επί Κρουζίνου γράφαμε – παρέα με τον μοναδικό Σταμάτη Καμπάνη - καλλιεργήθηκε όλη η Άνδρος!!! Γύρω μας χιλιόμετρα επί χιλιομέτρων τα ανάγλυφα ίχνη των ανθρώπων της μεσαιωνικής Άνδρου… 

Ανηφορίζοντας, κατηφορίζοντας. Και πάνω μας ο ουρανός να στέκει απέραντος. "Πάει καιρός που ακούστηκε η τελευταία βροχή..." Οδ. Ελύτης (φωτ. Εν Άνδρω).

Στο μπροστινό κάθισμα οι δύο βοτανολόγοι θαύμαζαν το ζωντανό θυμάρι και τους άλλους αρωματικούς θάμνους που άπλωναν παντού. Μιλούσαν για τις μοναδικές ιδιότητές τους ενθουσιασμένοι. Τόσο ενθουσιασμένοι που χαθήκαμε και φτάσαμε μπροστά σε μια κεραία της κινητής τηλεφωνίας!!! Ο ηλεκτρονικός πολιτισμός είχε φτάσει πριν από εμάς και μας περίμενε!…  

Ξαναγυρίσαμε. Βρήκαμε το σωστό δρόμο. Στρίψαμε δύσκολα. Μακριά ένα αγροτικό απομακρυνόταν. Μάλλον κάποιος που έχει κτήμα στο Στενό. Και εκεί αναλογίστηκα: "να που αυτός ο αψύς τόπος έχει τους ανθρώπους του. Δεν είναι τόσο άδειος όσο δείχνει…". 

Ελάχιστη η απόσταση από την Άνδρο στην Τήνο. Όμως αυτή η δρασκελιά που χωρίζει δυο νησιά χωρίζει και δύο κόσμους... (φωτ. Εν Άνδρω).

Κατηφορίσαμε πάλι. Δύο περίπου χιλιόμετρα πριν φτάσουμε στο τέλος της Άνδρου σταματήσαμε. Απέναντι η Τήνος, εξίσου απότομη και άγρια, φάνταζε μια δρασκελιά απόσταση. Για 250 χρόνια αυτό το Στενό χώριζε την υπό Οθωμανική κυριαρχία Άνδρο από την υπό Βενετική κυριαρχία Τήνο.

Βγήκα από το αυτοκίνητο και πήρα μερικές φωτογραφίες. Μακριά μέσα στο ολόφωτο πέλαγος το “Andros” ταξίδευε γοργά από Τήνο για Άνδρο. Η ιστορία έκανε μακριά προς τα πίσω τους κύκλους της. Σήμερα ταξιδεύει μέσα στο ηλιόλουστο φθινοπωρινό πέλαγος με το "Andros" από Τήνο προς Άνδρο…

Ένας κόσμος μακρινός σε ένα άλλο αστραφτερό σύμπαν. Το Andros διασχίζει το Στενό (φωτ. Εν Άνδρω). 

Αρχίσαμε την επιστροφή. Στο στερεοφωνικό σιγοακουγόταν ένα τραγούδι του Χατζιδάκι. «Είσαι ένα περιστέρι που πετάς στον ουρανό/ πάμε να ‘βρουμε ένα αστέρι σ’ έναν κόσμο μακρινό…». Ένας κόμπος στον λαιμό. Οι στίχοι του Γκάτσου με έσπρωξαν και πάλι στον Σεφέρη που έγραφε: "ανάμεσα σε δυο πικρές στιγμές μια τρυφερή μορφή παιδιού γράφεται σβήνει…"

Ανηφορίσαμε πάλι. Μπροστά πάλι το ξωκλήσι στην κορυφή του πέτρινου λόφου. Το προσπεράσαμε από έναν κακοτράχαλο δρόμο. Κι αρχίσαμε να ξανακατηφορίζουμε. Μακριά φάνηκαν οι ανατολικές ακτές του νησιού μεσ’ το φως και την αλμύρα. Η Άνδρος που ξέρουμε…

Το μικρό ξωκλήσι στην είσοδο και στην έξοδο του Στενού. Σαν αποχαιρετισμός ή σαν ευχή. Στην είσοδο και στην έξοδο ενός άλλου μακρινού κάσμου της Άνδρου... (φωτ. Εν Άνδρω).

Λίγο πριν βγούμε από το Στενό άλλο ένα μικρό ξωκλήσι. Σαν μια τελευταία προσευχή. Σαν μια τελευταία ευχή. Ή, σαν αποχαιρετισμός προς τον ξαφνιασμένο ταξιδιώτη που μερικές στιγμές κατάφερε σε μια διαδρομή απροσδόκητη κι ακούμπησε κάτι από την ψυχή μιας άλλης Άνδρου. Μιας Άνδρου που δεν ήξερε. Αλλά και κάτι από την δική του ψυχή. Που επίσης δεν ήξερε…

Σημ.: Στον Νίκο Κ. και στην Ειρήνη Β. που συνταξιδέψαμε σε ένα παράξενο ταξίδι ανάμεσα σε στίχους, ήχους, εικόνες και μυρωδιές μιας σκληρής μα παράξενα ευλογημένης γης..,