ΑΙΓΑΙΟ & ΑΝΔΡΟΣ: "Αυτός ο κόσμος ο μικρός, ο Μέγας"...
Του Διαμαντή Μπασαντή
Ακόμα και σήμερα παλιοί φίλοι, συνάδελφοι αλλοτινών διαδρομών, ρωτούν απορημένοι: "μένεις πια σχεδόν μόνιμα στο νησί;" Κι απορούν. Κάποιοι στενοί συνοδοιπόροι άλλων καταστάσεων, από εποχές αλησμόνητες και ταξιδιάρικες επιμένουν: "Μα, εσύ αγάπησες χρόνια πολλά τις διαδρομές στις μεγαλουπόλεις και τα μακρινά ταξίδια...". Κι έχουν δίκιο. Κάποτε επιχειρήσαμε ταξίδια στο εφικτό και στο ανέφικτο. Κάποτε ακολουθήσαμε τις διαδρομές του μαγικού υπερωκεάνιου που στιχούργησε ο Ανδρέας Εμπειρίκος. Όμως, πάντα στην άκρη των εικόνων υπήρξε το πατρικό νησί. Μια ατέρμονη περιπλάνηση και στο τέλος η θαμπή λάμψη μιας παιδικής αναφοράς. Το νησί: "αυτός ο κόσμος ο μικρός, ο Μέγας..." Έτσι, αποκάλεσε τη ζωή σε αυτά εδώ ακρογιάλια ο Οδυσσέας Ελύτης...
Επιχείρησα να εξηγήσω με λόγια την επιστροφή στους παλιούς φίλους και συνοδοιπόρους. Δυσκολεύτηκα. Δυσκολεύτηκαν. Ας επιχειρήσω σήμερα να την εξηγήσω με εικόνες. Με τις εικόνες ενός πρωινού, απέραντου και διάφανου πάνω από το Αιγαίο. Εκεί που ροδίζει η αυγή λίγο πριν εκραγεί η κοσμική ανατολή. Μια διαδρομή που σε ταξιδεύει λίγα λεπτά στην αιωνιότητα. Μάιος κι ο ήλιος βρίσκεται στον αστερισμό της νήσου Χίου! Το αζιμούθιο εντελώς ανατολικά. Χτες και σήμερα ο ήλιος, ο ηλιάτορας, πρόβαλε εκρηκτικός και δοξαστικός από τα βουνά της Χίου! Σίγουρα όταν ο Ελύτης έγραφε για "τα νησιά με το μίνιο και με το φούμο" αυτή την εικόνα έβλεπε μπροστά του. Την Χίο βαμμένη με "με το μίνιο και με το φούμο"...
Όλα έχουν ξεκινήσει λίγο νωρίτερα. Όταν η αυγή ροδίζει. Και η Χίος, της μαστίχας και της ελιάς, ξεπροβάλει μεγάλη και μακρινή στον ορίζοντα. Ο ηλεκτρονικός χάρτης λέει πως η απόσταση από την Άνδρο είναι 90 χιλιόμετρα περίπου! Ήτοι, 45,5 ναυτικά μίλια. Μέσα στο ανάλαφρο και σιωπηλό ξημέρωμα του Κεντρικού Αιγαίου τα 90 χιλιόμετρα ή τα 45,5 ναυτικά μίλια μοιάζουν πολύ λιγότερα. Οι αποστάσεις σε αυτό το γεωγραφικό μήκος και πλάτος χάνονται. Όλα μοιάζουν οικεία και φωτεινά που σε ξεγελούν. Άνδρος και Χίος εδώ γίνονται γειτόνισσες στην γεωγραφία του Αιγαίου...
Τι να πει όμως και η Ικαρία; Μας συντροφεύει αδιάκοπα κάθε πρωί από τα 52 μίλια ή τα 95 χιλιόμετρα απόσταση. Και μιας και η ευκρίνεια της Άνδρου προς το νότο είναι καλύτερη, αλλά και το ανάγλυφο των βουνών της Ικαρία είναι ψηλότερο, μοιάζει μια δρασκελιά η απόσταση κάθε πρωί. Η Ικαρία συνταξιδεύει μαζί μας στο Αιγαίο για μήνες. Κι είναι και κάτι μέρες - σαν χθες και σήμερα - που προβάλει από το πουθενά και η Σάμος! Στα 140 χλμ ή στα 76 ναυτικά μίλια απόσταση. Τόσο λέει ο ηλεκτρονικός χάρτης. Όμως, άλλα λέει η εικόνα και το μάτι, προσδίδοντας διαστάσεις πρωτόγνωρες στις αισθήσεις.
Ένας κυκλικός χορός νησιών και "γαλάζιων πόντων" το Κεντρικό Αιγαίο. Ανάλογα με την μέρα και το πρωινό τα μακρινά νησιά του σε πλησιάζουν ή απομακρύνονται και χάνονται. Παίρνοντας στις "μετακινήσεις τους" όλες τις αποχρώσεις του πρωινού: από το σκοτεινό της νύχτας μέχρι το ρόδινο της αυγής. Πριν φτάσουμε στο τέλος στην έκρηξη του κοσμικού κόκκινου, το οποίο ανάλογα την εποχή εκρήγνυται και σε άλλο νησί. Ξεκινά τον χειμώνα από νότια της Ικαρίας. Στις αρχές της άνοιξης ο ήλιος κινείται στο αστερισμό της Ικαρίας, Μετά ανεβαίνει στον αστερισμό της Σάμου! Στη συνέχεια ήλιος και γη ταξιδεύουν στη θάλασσα και στο διάστημα. Μέχρι που συναντούν τον "ηλιάτορα" στη Χίο. Όπως χτες και σήμερα. Από εκεί και πέρα αρχίζει ο χορός του καλοκαιριού στο Αιγαίο. Δύο φορές τον χρόνο γίνεται αυτή η διαδρομή. Από τον χειμώνα προς το καλοκαίρι. Και από το καλοκαίρι προς το χειμώνα.
Τα μεγάλα ταξίδια οδήγησαν στο να ανακαλύψω τον κόσμο, που δεν ήξερα. Να συνταξιδέψω με φίλους καινούριους κι αγαπημένους, που χάθηκαν στις ξαφνικές στροφές της ζωής. Και κάποιες στιγμές να αγγίξω μαζί τους τ΄ όνειρο της μεγάλη φυγής. Όμως η επίμονη παραμονή σε αυτή τη γωνιά του Αιγαίου και του πατρικού νησιού με οδήγησε στην ενδελεχή κι επισταμένη παρατήρηση του κόσμου, "του μικρού, του Μέγα", που δεν ήξερα. Να συνταξιδεύω τα πρωινά με νησιά μακρινά που πλησιάζουν κι απομακρύνονται σα να χορεύουν κάποια πρωινά. Και κάποιες στιγμές να αφεθώ στις διαδρομές του τόπου και της θάλασσας και στις κινήσεις του ήλιου και της γης. Σ' ένα διπλό σύμπαν που αγνοούσα. Μια σχέση συνεχής μέσα από την οποία καθημερινά μαθαίνεις και κατασταλάζεις. Κι όσο περισσότερο παρατηρείς και μαθαίνεις αυτό το διπλό σύμπαν τόσο το αισθάνεσαι. Και τόσο κατασταλάζει ο κόσμος μέσα σου. Αλλά και τόσο κατασταλάζεις κι εσύ μέσα σε αυτόν...
