Εν Άνδρω

Του Στέλιου Φανουράκη

Γεωπόνος-Ιχθυολόγος

Λιονταρόψαρο στην όμορφη παραλία των Αποθηκών! Πρόκειται για ψάρι που περνά στη Μεσόγειο από το Σουέζ. Μαζί με άλλα αντίστοιχα ψάρια όπως η αγριόσαλπα ή Γερμανός, ο μονόχειρας κλπ, έχουν αρχίσει να αποτελούν την καθημερινότητα στους βυθούς της Άνδρου.

(Το θαλάσσιο περιβάλλον της Άνδρου αλλάζει. Για το πως και το γιατί γράφει στην ιστοσελίδα μας ο Γεωπόνος και Ιχθυολόγος Στ. Φανουράκης, επί 25ετία παραθεριστής του νησιού... ΕΝ ΑΝΔΡΩ)

Έχοντας ως χόμπι το υποβρύχιο ψάρεμα η μάλλον πιο πολύ την υποβρύχια παρατήρηση έχω εικόνες από τα είδη που ζουν στα νερά της Άνδρου εδώ και μια 25ετια. Στις πρώτες εξορμήσεις μου στα διαυγή νερά της Άνδρου είχα εντυπωσιαστεί από την θαλασσιά ζωή της, που ήταν τυπική και πολύ πλούσια στα γνωστά είδη των ελληνικών θαλασσών.

Με την πάροδο των χρόνων παρατήρησα μια μεγάλη αύξηση στους σκάρους ψαρί που ήταν συνηθισμένο στις παράκτιες περιοχές της Κρήτης (Sparisoma cretense). Μια αλλαγή που θεώρησα καλοδεχούμενη εφόσον το ψάρι είναι εκλεκτός μεζές και σπάνιο για τα πιο κρύα νερά της Άνδρου (κανονικά ζει στο κρητικό πέλαγος όπως υποδηλώνει και η επιστημονική ονομασία του).

Δυστυχώς όμως η αλλαγή αυτή οφείλεται στην κλιματική αλλαγή που έχει ανεβάσει την θερμοκρασία των νερών του Αιγαίου πελάγους. Έτσι και σε συνδυασμό με την ύπαρξη της διώρυγας του Σουέζ δεν αργήσαν να φανούν νέα  είδη που δεν ανήκαν στα ψάρια των Ελληνικών θαλασσών.

Πρόκειται για μια ομάδα θαλασσίων οργανισμών που έχει πλέον αποικίσει τα νερά μας. Οι οργανισμοί αυτοί ονομάζονται λεσσεψιανοί μετανάστες Το όνομα αυτό δόθηκε προς τιμήν του Φερντινάρντ ντε Λεσσέψ, αρχιτέκτονα και υπεύθυνου του έργου της διώρυγας του Σουέζ. Η διώρυγα βεβαίως κατασκευάστηκε το 1869 και συνεπώς δεν θα πρέπει να κατηγορηθεί για τα νέα είδη από μόνη της, Κατά την γνώμη μου η κλιματική αλλαγή επέτρεψε την επέκταση των ειδών αυτών στην Μεσόγειο.

Αγριόσαλπα ή Γερμανος και μονόχειρας. Ψάρια που περνάνε το Σουέζ κι έρχονται στη Μεσόγειο.

Την τελευταία δεκαετία παρατήρησα μια αύξηση ενός παλιού μετανάστη, την αγριοσάλπα ή Γερμανός. Ένα ακόμα είδος που άρχισε να κάνει έντονή την παρουσία του ήταν και ο μονόχειρος. Η αύξηση των μονόχειρων συνδυάστηκε με μια μείωση του δικού μας χτενιού. Ένα είδος ψαριού που βρίσκεται σε αμμώδεις βυθούς. Και τελικά πριν δυο χρονιά παρατήρησα στον Χαλκολιμνιώνα μικρό Λιονταρόψαρου.

Φέτος τον Αυγούστο είδα δυο μεγάλα Λιονταρόψαρα στις Αποθήκες. Ψάρεψα το μεγαλύτερο από τα δυο και προσπάθησα να πάρω όσες πιο πολλές πληροφορίες μπορούσα. Αρχικά παρατηρώντας την  μεγάλη κοιλιά του θεώρησα ότι επρόκειτο για θηλυκό με ανεπτυγμένες γονάδες (αυγά). Ανοίγοντας προσεκτικά την κοιλιά του είδα αρχικά μεγάλη ποσότητα περισπλαχνικού λίπους (ήταν καλοταϊσμένο..). Εντός του στομάχου βρίσκονταν  ένα μικρό ψάρι ολόκληρο. Ευτυχώς αν και το ψάρι ήταν πάνω από μισό κιλό και θηλυκό δεν είχε αναπτυγμένες γονάδες.

Αν και το ψάρι ήταν ακίνητο και ατρόμητο στην συμπεριφορά του με ανάγκασε να σταματήσω το ψάρεμά αφού ήταν αδύνατο να το βγάλω από το καμάκι και να το μεταφέρω με ασφάλεια μαζί μου γιατί είναι δηλητηριώδες στα αγκάθια του. Ελπίζω να με αποζημιώσει όμως σε γεύση. Ευτυχώς δεν έχω παρατηρήσει ακόμα λαγόψαρο στα νερά μας που δεν είναι βρώσιμο.

Επειδή δεν μπορούμε πλέον να αποφύγουμε την αλλαγή αυτή στην θάλασσά θα πρέπει να τρώμε όσα από αυτά τα ψάρια τρώγονται. Όπως τρώμε τα δικά μας ψάρια. Το ψάρεμα τους δίνει ένα παράθυρο ελπίδας στα αυτόχθονά είδη, ώστε να διατηρήσουν μια θέση στο νέο οικοσύστημά που διαμορφώνεται.