Εν Άνδρω

Γράφει ο Γιαννούλης Πέτσας

Μελισσοκόμος

 

(Από τον φίλο-αναγνώστη Γιαννούλη Πέτσα, επαγγελματία μελισσοκόμο τρίτης γενιάς, οικολογικά ευαισθητοποιημένο, αλλά και ενεργό πολίτη στα καλλιτεχνικά του τόπου μας και ακόμα πολλά άλλα, λάβαμε ένα εξαιρετικό κείμενο, ως απάντηση, στο ερώτημα μας «η μελισσοκομία στην Άνδρο την εποχή της κλιματικής αλλαγής». Με ιδιαίτερη χαρά παρουσιάζουμε την εμπειρία του στο ΕΝ ΑΝΔΡΩ)

Πριν από αρκετά χρόνια, όταν ήμουν έφηβος, θυμάμαι είχαμε πάρει για βοηθό στα μελίσσια, ένα φίλο του πατέρα μου. Σκληροτράχηλος άντρας, 45άρης τότε. "Πέτρο, εγώ νόμιζα ότι θα ερχόμασταν με τίποτα κουβάδες και θα μαζεύαμε το μέλι από τις μέλισσες" τον άκουσα να λέει αποκαμωμένος στο τέλος της δεύτερης μέρας στον πατέρα μου. Και κάπως έτσι με αυτά τα λόγια "δήλωσε παραίτηση" από τον τρύγο εκείνης της χρονιάς.

Και φυσικά δεν ήταν ο μόνος που είχε την εντύπωση ότι η μελισσοκομία είναι εύκολη υπόθεση. Οι περισσότεροι έχουμε συνυφάνει τη μελισσοκομία με ειδυλλιακές εικόνες, το μελισσοκόμο με την κατάλευκη στολή του στα μελίσσια, μέσα σε καταπράσινα λιβάδια γεμάτα λουλούδια!

Εκτός από το ότι ο τόπος μας δεν έχει αυτό το τελευταίο προνόμιο, η μελισσοκομία είναι γενικά μία κοπιαστική εργασία, με αρκετή σωματική καταπόνηση, που θέλει μεγάλη εμπειρία, πολλή και συστηματική δουλειά.

Ο συνειδητοποιημένος μελισσοκόμος συντηρεί και προετοιμάζει με παρά πολλούς χειρισμούς τα μελίσσια του, όλο το χρόνο, για τη μεγάλη ανθοφορία, που για το νησί μας είναι το θυμάρι.

Ακόμα κι αν εμείς οι μελισσοκόμοι κάνουμε τα δέοντα, η καλή σοδειά δεν είναι πάντα εξασφαλισμένη. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε πολλούς λόγους.

• Ένας είναι ότι η ανθοφορία του θυμαριού δεν είναι κάθε χρόνο το ίδιο αποδοτική και αυτό είναι φυσιολογικό.
• Άλλος σημαντικός λόγος είναι η μείωση των βοσκότοπων της μέλισσας από εκχερσώσεις και κυρίως από πυρκαγιές. Αυτό έχει να κάνει καθαρά με τον ανθρώπινο παράγοντα και είναι ένα μεγάλο ζήτημα, αλλά ας μην το αναλύσουμε εδώ.
• Πολλές φορές όμως, ο καθοριστικότερος παράγοντας είναι η ίδια η φύση, οι καιρικές συνθήκες. Κι εδώ φτάνουμε σ τον κρίσιμο παράγοντα που είναι το κλίμα και πως έχει αλλάξει. Τον τελευταίο χρόνο ζήσαμε μία πολύ ιδιαίτερη χρόνια, από αυτής της άποψης, με τόσο λίγες βροχές που ακόμα και οι γεροντότεροι δε θυμούνται όμοιά της. Επίσης είχαμε κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, υπερβολικά υψηλές θερμοκρασίες και για μεγάλο διάστημα - ακόμα και τον Αύγουστο, πράγμα εντελώς ασυνήθιστο. Και όπως ήταν επόμενο, η παραγωγή μελιού φέτος, δυστυχώς έπιασε κυριολεκτικά πάτο!

Εδώ λοιπόν είναι το μεγάλο ζήτημα για το αν αυτά τα "τερτίπια" του καιρού, είναι κάτι που επηρεάζεται από τον ανθρώπινο παράγοντα ή είναι κάτι που θα έκανε η φύση, έτσι κι αλλιώς. Συζητήσεις επί συζητήσεων έχουν γίνει και συνεχίζουν να γίνονται, με κάποιους να εμμένουν στην μία άποψη ή στην άλλη.

Προσωπικά, από πολλές συζητήσεις που έχω κάνει, από έρευνα, αλλά και από την επαφή μου με τη φύση λόγω δουλειάς - και όχι μόνο, έχω συμπεράνει ότι αν και πάντοτε υπήρχαν ακραίες και μεταβαλλόμενες καιρικές συνθήκες, το μέγεθος και η συχνότητα αυτών των φαινομένων οφείλονται τελικά στον ανθρώπινο παράγοντα.

Οι ευαίσθητες ισορροπίες στη φύση έχουν διαταραχθεί - ελπίζω όχι ανεπανόρθωτα, από πολλές δραστηριότητες των σύγχρονων κοινωνιών μας, με κυριότερη αυτήν της χρήσης και εν τέλει εξάρτησης, από τα ορυκτά καύσιμα.

Η φύση επί εκατομμύρια χρόνια ρύθμιζε τις ποσότητες του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, συσσωρεύοντάς το μέσω των φυτών και άλλων μηχανισμών της, στο υπέδαφος σε μορφή γαιανθράκων. Και ο άνθρωπος κατάφερε κυριολεκτικά μόνο μέσα σε ενάμιση αιώνα να ξαναβγάλει ίσως το μισό από αυτό, μέσω των ορυκτών καυσίμων, πάλι στην ατμόσφαιρα!

Όσο συμβιβαστικά και να θες να το δεις αυτό, οι συνέπειες στην κλιματική αλλαγή είναι αναπόφευκτες. Έτσι κι εμείς γίναμε "οι παράπλευρες απώλειες" αυτής της κατάστασης. Και αυτό φυσικά, είτε άμεσα είτε έμμεσα, μας επηρεάζει όλους.

Επομένως αυτή η πολυσυζητημένη απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και η στροφή σε πιο ήπιες μορφές ενέργειας σε συνδυασμό με μία κουλτούρα μείωσης της κατανάλωσής της, είναι το μόνο στο οποίο μπορούμε να ελπίζουμε.

Η βασική σκέψη είναι η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ), με σωστό όμως σχεδιασμό και εκμετάλλευσή τους στο σύνολό τους - και όχι, σχεδόν αποκλειστικά, στη σαρωτική εγκατάσταση ανεμογεννητριών, όπως τείνει να γίνεται τελευταία.

Βέβαια, ακόμα κι αν επιτευχθεί η στροφή σε πιο καθαρές μορφές ενέργειας και η μείωση του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, θα αργήσουν λίγο να φανούν τα θετικά αποτελέσματα. Ομοίως και το πολιτικό όφελος για αυτούς που θα χρειαστεί να βάλουν σήμερα το "μαχαίρι στο κόκκαλο" και να παλέψουν με τα "μεγάλα συμφέροντα" για αυτήν την αλλαγή. Γι' αυτό να μην περιμένουμε ότι το πρόβλημα θα λυθεί αμέσως από μόνο του. Θα χρειαστεί μεγάλη πίεση, ενημέρωση, αγώνας και πολιτική υπευθυνότητα, από όλους, ακόμα κι από εμάς ως ψηφοφόρους.

Έτσι είναι τα πράγματα και δεν θα ήταν καθόλου λάθος να πει κανείς ότι τόσο εμείς, όσο και οι προηγούμενες γενιές ευθυνόμαστε για τα αδιέξοδα που βρισκόμαστε σήμερα, αν και χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια για να κάνει κανείς την αυτοκριτική του. Μετά όμως είναι πιο εύκολο να πάρουμε κάποιες αποφάσεις και να υιοθετήσουμε ένα πιο "οικολογικό" τρόπο ζωής. Όχι να ζήσουμε μία στερημένη ζωή, να την απολαμβάνουμε, αλλά με λίγο περισσότερη σύνεση, ειδικά ως προς τον υπερκαταναλωτισμό που μας ωθεί το ίδιο μας το σύστημα. Επίσης να παίρνουμε και να στηρίζουμε αποφάσεις με περισσότερη ανιδιοτέλεια.

Και με την αναφορά μου στην ανιδιοτέλεια, φτάνουμε πάλι από εκεί που ξεκινήσαμε, στην κουβέντα για τη μέλισσα. Γιατί σε αυτόν τον υπέροχο κόσμο της μέλισσας που ζω καθημερινά παράλληλα με τον άλλον, το δικό μας, βρίσκει κανείς την επιτομή της ανιδιοτέλειας. Ζει, εργάζεται και θυσιάζεται για το καλό της κοινωνίας της που είναι η κυψέλη της. Βέβαια δε νομίζω ότι μπορεί ο άνθρωπος να καταφέρει κάτι τέτοιο, αλλά σίγουρα αν μιμηθεί σε αυτό τη μέλισσα, έστω και λίγο, θα γίνει πολύ καλύτερος ο κόσμος μας.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Όλες οι φωτογραφίες είναι από το εργαστήριο του Γιαννούλη Πέτσα στον Κάτω Άγιο Πέτρο τον Αύγουστο του 2019.