Εν Άνδρω

 

Έχουμε παρουσιάσει αρκετές φορές το πυργόσπιτο Αγαδάκη στα Απατούρια της Άνδρου. Ιδίως από τον καιρό που στο θαυμάσιο αυτό σπίτι/πύργος που επισκεύασε η Καΐρειος Βιβλιοθήκη δημιουργήθηκε από το πρόγραμμα LIFE του Δήμου Άνδρου βοτανικός κήπος. Η Καΐρειος, είναι η  κιβωτός του πολιτισμού της Άνδρου. Έργο του ιστορικού Δημήτρη Πολέμη, που συνεχίζει μέχρι σήμερα η Ειρήνη Δάμπαση. Η Καϊρειος Βιβλιοθήκη, λοιπόν, αναστήλωσε τον παλαιό αρχοντικό πύργο Αγαδάκη και το παραπλεύρως παραδοσιακό ελαιοτριβείο, (εξαίρετο δείγμα της προβιομηχανικής παραγωγής ελαίου), που βρίσκονταν στα Απατούρια και ήταν ερείπια πριν την ανακαίνιση. Στο κτήμα από το φθινόπωρο του 2019 μέχρι σήμερα το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Andros LIFE Park, με υπεύθυνο τον μηχανικό του Δήμου Ισίδωρο Νικολάου και την αμέριστη βοήθεια του Δήμου Άνδρου και του Γεωπονικού Πανεπιστημίου έχει δημιουργήσει τον "βοτανικό κήπο" και ένα "μουσείο φυσικής" της Άνδρου. 

ΙΣΤΟΡΙΑ: Ο πύργος (πύργοι στην Άνδρο λέγονταν οι παλιές αρχοντικές κατοικίες) Αγαδάκη στ’ Απατούρια είναι κτίσμα του 18ου αιώνα, που όπως λένε οι ειδικοί μάλλον αντικατέστησε παλαιότερο κτίριο που ήταν στην ίδια θέση. Ήταν η κατοικία της παλαιάς ανδριώτικης οικογένειας Τζώρτζη ή Αγαδάκη. Περιήλθε στην Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου το 1973 μετά τον θάνατο (χωρίς κληρονόμους) του τότε κατόχου του Λοΐζου Μ. Βροντίση. Το ακίνητο και το περιβόλι περιήλθε στην διοίκηση του εκάστοτε επάρχου Άνδρου και μέχρι την παραχώρηση του μισθωνόταν σε ανθρώπους που το έφεραν σε πολύ κακή κατάσταση. Τα ερείπια του πύργου και του ελαιοτριβείου του χαρακτηρίστηκαν το 1991 ως διατηρητέα. Η ανακαίνιση του άρχισε όταν περιήλθε στην Καΐρειο Βιβλιοθήκη. 

ΣΥΝΕΔΡΙΑΚΟΣ ΧΩΡΟΣ: Τα δύο κτίσματα βρίσκονται σε εκτεταμένο περιβόλι 8 περίπου στρεμμάτων όπου σήμερα γίνεται προσπάθεια να διασωθούν τοπικές ποικιλίες και καλλιεργείτε με τις προδιαγραφές της βιολογικής γεωργίας. Ο όροφος του Πύργου έχει διαμορφωθεί μετά την ανακαίνιση σε χώρο σεμιναρίων και συνεδρίων. Στον Πύργο Αγαδάκη το 2003 με συνεργασία του Ινστιτούτου Βυζαντινών Ερευνών του Ε.Ι.Ε. έγινε η Reunion Intercongres της Διεθνούς Ενώσεων Βυζαντινών Σπουδών όπου έλαβαν μέρος περί τους 60 διεθνούς κύρους επιστήμονες. Και το 2004 πραγματοποιήθηκε Διεθνές Συνέδριο για την Τέταρτη Σταυροφορία όπου έγιναν περί της 28 πρωτότυπες επιστημονικές ανακοινώσεις. 

Η ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ: Το ελαιοτριβείο που θεωρείται εξαίσιο δείγμα προβιομηχανικού συγκροτήματος σχεδόν απέκτησε την αρχική μορφή του και απομένει να ολοκληρωθεί πλήρως με την ανακαίνιση και του εξοπλισμού του. Τόσο το ελαιοτριβείο όσο και το υπόγειο του κτιρίου διαμορφώνονται σε εκθεσιακούς χώρους που περιέχουν αντικείμενα του λαϊκού αγροτικού πολιτισμού που αφορούν στην γεωργία.

Η βίδα σήμερα πλήρως ανακατασκευασμένη κοσμεί το παλιό ελαιοτριβείο. Στο ελαιοτριβείο όπως και στο υπόγειο διαμορφώνονται χώροι που εκτίθενται στοιχεία του προβιομηχανικού πολιτισμού και έκθεση αντικειμένων του λαϊκού πολιτισμού που αφορούν στην γεωργία.  Το ελαιοτριβείο που θεωρείται εξαίσιο δείγμα προβιομηχανικού συγκροτήματος σχεδόν απέκτησε την αρχική μορφή του και μέρος του εξοπλισμού του.  

Το περιβόλι, με τις δύο ιδιόκτητες πηγές του πέρα από το συνηθισμένο αρδευτικό του νερό αποκτά την εικόνα του πατροπαράδοτου ανδριώτικου κτήματος με "ποτιστικό" χωράφι. Η στέρνα ή και χαβούζα κατά την παλαιά ανδριώτικη διάλεκτο ήταν αυτή στην οποία μάζευαν το νερό της πηγής και από αυτήν πότιζαν το κτήμα. Σήμερα με το πιεστικό μηχάνημα ποτίζετε όλο το κτήμα. Και αυτό δηλαδή που ήταν στο πάνω μέρος της πηγής και της στέρνας που είχε οπωροφόρα δέντρα και σήμερα αποτελεί μέρος του βοτανικού κήπου.

ΜΟΥΣΕΙΟ & ΦΥΣΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ: Στο πλαίσιο των δράσεων του έργου LIFE Andros Park, σε συνδυασμό με τη δημιουργία του Βοτανικού Κήπου, σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε από τη μυκητολογική ομάδα του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών μια μόνιμη εγκατάσταση με εκθέματα από μανιτάρια. Για τον σκοπό αυτό, δείγματα ζωντανών μανιταριών που βρέθηκαν πάνω σε κορμούς και ξύλα, κυρίως σκλήθρου αλλά και άλλων δέντρων, συλλέχθηκαν από διάφορες περιοχές της Άνδρου, όπως η Βόρη, η Άρνη, τα Αποίκια, οι Κατακαλαίοι κ.α. και μεταφέρθηκαν στο Κτήμα Αγαδάκη. Στο εγχείρημα αυτό συνέβαλαν τα μέγιστα οι του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Ηλίας Πολέμης, Γεώργιος Ζερβάκης, Βασίλειος Δασκαλόπουλος και Γεώργιος Κουτρώτσιος, ενώ καθοριστική ήταν και η συμμετοχή του κηπουρού του Βοτανικού Κήπου Παναγιώτη Λουκαδή. Επιπλέον, συνεχής και πολύτιμη είναι η συνδρομή-συμπαράσταση της Διευθύντριας της Καϊρείου Βιβλιοθήκης κας Ειρήνης Δάμπαση.

Ο ΒΟΤΑΝΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ: Ο βοτανικός κήπος με παραδοσιακά φυτά/θάμνους (μυρωδικά κλπ) της Άνδρου και της Ελλάδας

ΤΟ ΚΤΗΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΤΟΥ: Πορτοκαλιά του κτήματος.

Λωτός του κτήματος.

 

Σπάνιος θάμνος με ντοματίνια στο κτήμα.

Ο ΕΛΑΙΩΝΑΣ & ΤΑ ΣΚΛΗΘΡΑ: Ο Ελαιώνας του κτήματος απαρτίζεται από δεκάδες ελιές αιώνων. Είναι λίαν εντυπωσιακός. Στα όρια του μεταφέρθηκαν 8.000 δενδρύλλια σκλήθρου για την αποκατάσταση των δασών της Άνδρου. Τα δενδρύλλια εκεί έμειναν μέχρι για να αναπτυχθούν επαρκώς και να εγκλιματιστούν στις συνθήκες του νησιού. Με αυτά θα γίνει αποκατάσταση των δασών σκλήθρου που βρίσκονται στη Βόρη και τα Λεύκα. Οι εργασίες μεταφύτευσης στο κτήμα Αγαδάκη έγιναν υπό την επίβλεψη του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών και της Καϊρείου Βιβλιοθήκης, σε συνεργασία με την τοπική ομάδα του έργου από τον Δήμο Άνδρου (LIFE Andros Park). 

 Σκλήθρα και πλατάνια στο ρέμα των Απατουρίων στα όρια του κτήματος Αγαδάκη. 

ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ: Το φθινόπωρο του 2021 ο Δήμος Άνδρου με επικεφαλής τον δήμαρχο κι έναν αντιδήμαρχο έκαναν επίσκεψη ενημέρωσης για την πρόοδο των έργων στον βοτανικό κήπο που αναπτύχθηκε επί διοικήσεως Λοτσάρη. Η επίσκεψη και η ξενάγηση στο έργο, που ήταν ανοικτή στο κοινό, έγινε από τον υπεύθυνο του Andros LIFE Park και του Δήμου Ισίδωρο Νικολάου και τον επιστάτη του έργου Παναγιώτη Λουκαδή.

 Με την ολοκλήρωση της ξενάγησης μετά μιάμιση ώρα υπήρξε και η σχετική αναμνηστική φωτογραφία όλων όσων παραβρέθηκαν. Στη συνέχεια της ξενάγησης επισκεφθήκαμε την διευθύντρια της Καϊρείου Ειρήνη Δάμπαση από οπού αντλήσαμε τα σχετικά στοιχεία της ιστορίας του πύργου, της ανακαίνισης του, των συνεδρίων του και της δημιουργίας του βοτανικού κήπου μετά το 2019 με την ευθύνη του Andros LIFE Park, την συνεργασία του Γεωπονικού Πανεπιστημίου, αλλά και της συνεχούς αρωγής του Δήμου Άνδρου, που προσβλέπει στην ανάδειξη του πύργου και του βοτανικού κήπου σε τοπόσημο της Άνδρου...

"ΕΝ ΑΝΔΡΩ"