Εν Άνδρω

Του Διαμαντή Μπασαντή

O Paul Krugman κατά την διάρκεια της ομιλίας του (φωτο: εν Άνδρω)

Μιλώντας μια περίπου ώρα, από στήθους, σε μια κατάμεστη αίθουσα στο Μέγαρο Μουσικής, ο διάσημος καθηγητής οικονομίας στο Princeton University, Νόμπελ Οικονομίας (2008) και αρθρογράφος των New York Times Πωλ Κρούγκμαν κατέληξε: η Ελλάδα πρέπει να παραμείνει στο ευρώ και η Ευρώπη θα βρει τρόπο να προχωρήσει.

Η αίθουσα του Μεγάρου Μουσικής "Χ. Λαμπράκης" γέμισε ασφυκτικά τόσο στην πλατεία όσο και στους εξώστες από 1900 θεατές 

Πριν όμως φτάσει σε αυτό το μάλλον αισιόδοξο συμπέρασμα ξενάγησε το πολυπληθές ακροατήριο σε όλη την μακρά διαδρομή από το στήσιμο του ενιαίου νομίσματος μέχρι σήμερα με όλα τα καλά και τα στραβά του. Μάλιστα χαριτολογώντας κάποια στιγμή είπε:

• «Στην αρχή νόμιζα πως το ευρώ ήταν μια κακή ιδέα. Είχα λάθος. Ήταν μια φριχτή ιδέα! Όμως τώρα πια το έχουμε με όλα τα προβλήματα (έλλειψη ενιαίας οικονομικής πολιτικής, έλλειψη πολιτικής ενότητας, κλπ). Είναι δύσκολο για την Ελλάδα να βγει από αυτό χωρίς να υπάρξουν τρομερές συνέπειες για την ίδια. Αλλά και για την Ευρώπη οι συνέπειες μιας εξόδου θα είναι πολλές. Έτσι και υπάρξει μια έξοδος κανείς δεν ξέρει τι θα γίνει μετά. Συνεπώς μόνη λύση είναι η μεν Ελλάδα να μείνει σε αυτό, η δε Ευρώπη να βρει τρόπο να διαπραγματευτεί με την Ελλάδα».

Από αριστερά Paul Krugman, Παύλος Τσίμας, Γεράσιμος Αρσένης (φωτο: εν Άνδρω)

Από την ομιλία του ξεχωρίζουμε ορισμένες ενδιαφέρουσες συγκρίσεις που επιχείρησε. Η πρώτη η σύγκριση της ελληνικής κρίσης με την κρίση της Αργεντινής. Τόνισε η Αργεντινή λόγω της κατάρρευσης του δικού της νομίσματος βρέθηκε για ενάμιση χρόνο στο κενό. Μετά πήρε εμπρός η οικονομία της. Όμως μέχρι σήμερα 14 χρόνια μετά έχει πάρα πολλά προβλήματα. Άρα δεν ήταν μια εύκολη και ανώδυνη η εξέλιξη της κρίσης εκεί. Και κυρίως υπογράμισε πως εξακολουθεί μέχρι σήμερα να έχει παρενέργειες. 

Η δεύτερη σύγκριση ήταν Ε.Ε. και ΗΠΑ εξηγώντας το πώς αντιμετωπίζονται τα προβλήματα πτώχευσης και κρίσης σε ένα ομοσπονδιακό κράτος. Όταν, είπε, υπάρχει κρίση στην πολιτεία της Νεβάδας ή της Αριζόνας τότε επεμβαίνει η Ουάσιγκτον και χρηματοδοτεί τις ανάγκες τους (συντάξεις, ελλείμματα κλπ). Κάτι που δεν γίνεται στην Ευρώπη που έχει τόσους λαούς και τόσα κράτη.

Η τρίτη σύγκριση ήταν το επίπεδο της Ελλάδας. H Ελλάδα σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να χαρακτηριστεί τριτοκοσμική χώρα. Για να το αποδείξει αντιπαρέβαλε την Ελλάδα με την πολιτεία του Μισισιπή: «μπορεί αυτή η πολιτεία των ΗΠΑ να μην έχει την ανάπτυξη των άλλων πολιτειών, όμως δεν θα την έλεγες τριτοκοσμική. Άρα η Ελλάδα με όλα της τα προβλήματα ήταν και είναι μια αναπτυγμένη χώρα».

Ο Πωλ Κρούγκμαν αναλύει την σχέση της Ελλάδας με την ευρωζώνη (φωτο: εν Άνδρω)

Ένα από τα καλύτερα σημεία της διάλεξης του ήταν οι απαντήσεις σε μια σειρά ερωτημάτων που τέθηκαν από το ακροατήριο. Τρεις φορές τον ρώτησαν, με διαφορετικό τρόπο, αν θα συμβούλευε την Ελλάδα να πάει στην δραχμή εγκαταλείποντας το ευρώ. Και στις τρεις απάντησε πως αυτή η συζήτηση δεν έχει νόημα. Θα είχε νόημα το 1992 όταν υπογράφτηκε η συνθήκη του Μάαστριχτ. Τότε ναι θα συμβούλευε να έμενε στην δραχμή. Όμως τώρα δεν έχει νόημα και πως μια έξοδος θα οδηγούσε την χώρα σε μια "κόλαση".

Το πάνελ και πίσω στην οθόνη το θέμα της ομιλίας "Europe: What next?" 

 Πολύ σημαντική απάντηση ήταν στο ερώτημα για το αν θα ήταν πιο εύκολο στην Ελλάδα να κάνει σκληρή διαπραγμάτευση το 2010 και όχι το 2015 όταν η Ευρώπη έχει λάβει τα μέτρα της. Με πολύ ζυγισμένο τρόπο είπε:

• «Όχι, τώρα είναι πολύ καλύτερα. Το 2010 όλοι χρέωναν την κρίση στην Ελλάδα. Η Ευρώπη δεν είχε θεσμούς και προετοιμασία για την κρίση. Δεν είχε εικόνα της κατάστασης. Θα ήταν πολύ πιο εύκολο ένα ατύχημα. Τώρα η Ευρώπη ξέρει πως η κρίση ήταν και κρίση του ευρώ. Ξέρει πως η λιτότητα έχει όρια. Ξέρει πως μια αστάθεια στο σύστημα μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες. Και βεβαίως η Ελλάδα έχει κάνει προσαρμογές μεγάλες στα ελλείμματα της. Τώρα είναι καλύτερη στιγμή».

• Ο Γεράσιμος Αρσένης προλογίζει τον Πωλ Κρούγκμαν (φωτο: εν Άνδρω)

Τον Πωλ Κρούγκμαν προλόγισε ο Γεράσιμος Αρσένης, που έθεσε και το γενικότερο περίγραμμα της συζήτησης που ακολούθησε. Από όλα όσα ενδιαφέροντα είπε ξεχωρίζει η άποψη πως το 1992 ως βασικός εισηγητής της τότε αντιπολίτευσης ψήφισε μαζί με τη ΝΔ την ένταξη της Ελλάδας στο κοινό νόμισμα. Αν ήξερε την κατοπινή εξέλιξη θα συμβούλευε να είχε μείνει η χώρα στην δραχμή. Την συζήτηση συντόνισε ο δημοσιογράφος Παύλος Τσίμας.

Ο πρώην υπεύθυνος οικονομικής πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ Γιάννης Μηλιός και ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Νάσος θανασίου 

Πριν ξεκινήσει την ομιλία του ο Πωλ Κρούγκμαν είχαμε δύο σύντομες συζητήσεις με δύο παλιούς γνώριμους. Η πρώτη με τον πρώην υπεύθυνο οικονομικής πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ καθηγητή Γιάννη Μηλιό. Τον ρωτήσαμε για το πώς βλέπει αυτός την διαπραγμάτευση που διεξάγεται και με δεδομένη την διεθνή εμπειρία του τι προβλέπει ως κατάληξη. Ο Γιάννης  Μηλιός ήταν κατηγορηματικός:

«στο είχα πει και το 2012 σε ένα πάνελ της ΕΡΤ που βρεθήκαμε: δεν υπάρχει περίπτωση να μας βγάλουν από το ευρώ. Το ίδιο λέω και τώρα. Θεωρώ πως αργά ή γρήγορα θα γίνει κάτι θεαματικό και θα καταλήξουμε σε μια αμοιβαία συμφωνία».

Ο πρώην υπουργός της ΝΔ Γιάννης Παλαιοκρασσάς απευθύνει την τελευταία ερώτηση στον Πωλ Κρούγκμαν

Η δεύτερη με τον πρώην υπουργό Οικονομικών Γιάννη Παλαιοκρασσά, τον οποίο ρωτήσαμε τις δικές του προβλέψεις για τις εξελίξεις. Η απάντηση του: «μάλλον δεν ξέρουν ούτε αυτοί που διαπραγματεύονται, όποτε δύσκολο να προβλέψω εγώ».

 Το κοινό λίγο πριν την έναρξη της ομιλίας

Την ομιλία του Πωλ Κρούγκμαν παρακολούθησαν πολλοί πολιτικοί όπως οι Κ. Σημίτης, Γ. Σταθάκης, Λ. Κατσέλη, Ν. Βαλαβάνη, Α. Μητρόπουλος, Γ. Μηλιός, Μ. Σπυράκη, Γ. Σιούφας, Γ. Παλαιοκρασσάς, Ν. Αθανασίου, κλπ.

(Φωτογραφίες "εν Άνδρω")