Εν Άνδρω

Του Χρήστου Οικονόμου*

Φρανκ-Βάλτερ Στάινμαγιερ και Άγγελα Μέρκελ

(* Ο συνεργάτης μας Χρήστος Οικονόμου είναι δημοσιογράφος και έγκριτος πολιτικός αναλυτής. Η ανάλυση του για την κρίση στη γερμανική πολιτική μετά το Brexit είναι γραμμένη ειδικά για το Εν Άνδρω)

Λίγες ώρες μετά το Brexit και τις δηλώσεις της Γερμανίδας καγκελαρίου, Άγγελα Μέρκελ, μια περίεργη συνάθροιση στο γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών ήρθε να επιβεβαιώσει αυτό που εδώ και μερικές εβδομάδες είναι κοινό μυστικό στο πολιτικό προσωπικό της μεγάλης χώρας (...αλλά αποκρύπτεται συστηματικά από τη γερμανική κοινή γνώμη): Ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών, Φρανκ Βάλτερ Στάινμαγιερ, σηκώνει το γάντι κατά της γερμανικής σκληρής δεξιάς, οι συνέπειες της πολιτικής της οποίας συγκλονίζουν πλέον ολόκληρη την Ευρώπη και απαιτεί αλλαγή πορείας.

Στη συνάθροιση στο γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών, που είναι ο χώρος αποκλειστικής επιρροής του κ. Στάινμαγιερ, έλαβαν μέρος οι υπουργοί Εξωτερικών των έξι ιδρυτικών χωρών των «προγόνων» της Ε.Ε. (Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Λουξεμβούργο και Ολλανδία). Στη δήλωσή τους οι «έξι», μεταξύ άλλων, αναφέρουν ότι «...μετά το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος, η Ε.Ε. πρέπει να αντιμετωπίσει μια νέα κατάσταση. Ως αποτέλεσμα της απόφασης του βρετανικού λαού, η συμφωνία που επετεύχθη στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 18ης -19ης Φεβρουαρίου δεν ισχύει πλέον. Αναμένουμε τώρα από την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου να υλοποιήσει το ταχύτερο δυνατό και με σαφήνεια την απόφαση του δημοψηφίσματος. Η διαδικασία για συντεταγμένη έξοδο περιγράφεται στο άρθρο 50 της Συνθήκης της Λισαβόνας και εκφράζουμε τη βούληση για συνεργασία με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, ώστε να ξεκινήσουν σύντομα οι διαπραγματεύσεις για τον καθορισμό των μελλοντικών σχέσεων μεταξύ Ε.Ε. και Μ. Βρετανίας...».

Η συνάθροιση στο γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών είναι παράδοξη, απλούστατα διότι καμιά θεσμική ή άλλη τυπική υπόσταση δεν έχει η συνάντηση εκπροσώπων των «έξι». Μάλιστα, σε σχόλια στα κοινωνικά δίκτυα πολλοί διαμαρτύρονται για το αντι-θεσμικό  χαρακτήρα της συνάθροισης. Μόνον που οι «έξι» δεν συναντήθηκαν για να υποκαταστήσουν συντεταγμένα ευρωπαϊκά όργανα, αλλά για να δοθεί η ευκαιρία στον έχοντα την πρωτοβουλία, κ. Στάινμαγιερ, να επισημοποιήσει ότι η διαφωνία του με το δίδυμο Μέρκελ-Σόιμπλε, είναι πλέον δομική και να διακηρύξει σ’ όλην την Ευρώπη και ιδίως τους ευρωπαίους σοσιαλιστές και σοσιαλδημοκράτες ότι η διαφορά είναι πια αγεφύρωτη και δεν μπορεί να κρύβεται «κάτω απ’ το χαλάκι» της γερμανικής συγκυβέρνησης. Και στη συνέχεια θα εξηγήσουμε το γιατί όλ’ αυτά ετούτην την ώρα).        

Λίγο νωρίτερα, ο ίδιος ο Στάινμαγιερ, υπό την ιδιότητά του ως Γερμανός υπουργός Εξωτερικών, σε δηλώσεις του σχετικά με το Brexit και την πορεία της Ε.Ε. από ‘δω και πέρα και με δεδομένο το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος, είχε τονίσει, μεταξύ άλλων: «...να επικεντρωθούμε στο πώς θα φτάσουμε σε κοινές ευρωπαϊκές λύσεις, όπου αυτές απουσιάζουν. Να βρούμε κάποιες κοινές ευρωπαϊκές απαντήσεις στην προσφυγική κρίση, να κάνουμε περισσότερα για την απασχόληση και την ανάπτυξη και ταυτόχρονα να μεριμνήσουμε ώστε η Ε.Ε. να βρει κοινές απαντήσεις και στα ζητήματα που άπτονται των αλλαγών της θέσης της σε επίπεδο ασφάλειας...». Δηλαδή, δηλώσεις σε διαφορετική κατεύθυνση από τις αναφορές της κυρίας Μερκελ, η οποία ούτε λίγο-ούτε πολύ σχολιάζοντας λίγω νωρίτερα το Brexit, είχε «απειλήσει» τις άλλες χώρες-μέλη της Ε.Ε. με τη σιβυλλική διαπίστωση ότι η ειρήνη στην Ευρώπη δεν είναι σταθερή, σε μια προσπάθεια να αποθαρρύνει διαθέσεις αποχώρησης και άλλων χωρών από την Ένωση.

Κι ακριβώς εδώ βρίσκεται η μεγάλη σύγκρουση δεξιάς και σοσιαλδημοκρατών στη Γερμανία, που μόλις ξεκινάει και έρχεται να υποκαταστήσει τη παρακολουθηματική ένταξη της γερμανικής σοσιαλδημοκρατίας  στη συγκυβέρνηση με το CDU-CSU (χριστιανοδημοκράτες-χριστιανοκοινωνιστές), όπου έχει παγιδευτεί το SPD, υπό τον επιεικώς ανεπαρκή αντικαγκελάριο, Σίγκμαρ Γκάμπριελ.

Η ανοχή στην καταστρεπτική πολιτική Μέρκελ-Σόιμπλε, δεν μπορεί πλέον να «χωρέσει» τους Γερμανους σοσιαλδημοκράτες, που στις τελευταίες δημοσκοπήσεις (και ως αποτέλεσμα του πολιτικά θανατηφόρου εναγκαλισμού τους με την σκληρή γερμανική δεξιά), έναν μόλις χρόνο πριν τις εκλογές βλέπουν την επιρροή τους να βρίσκεται κάτω από το 20%.

Σημειωτέον ότι το θέμα ανεπάρκειας και άρσης της πολιτικής εμπιστοσύνης των μελών του SPD στο πρόσωπο του κ. Γκάμπριελ έχει ανοίξει εδώ και καιρό. Και παρ’ όλο που στο τελευταίο και σχετικά πρόσφατο συνέδριο του κόμματος δεν ετέθη ζήτημα ηγεσίας, όλοι οι ενασχολούμενοι με τα πολιτικά πράγματα στη Γερμανία γνώριζαν ότι ο κ. Γκάμπριελ δεν θα είναι ξανά υποψήφιος του SPD για την καγκελαρία στις εκλογές του 2017 (εκτός κι αν θα ήθελε να διασπάσει το κόμμα του).

Ο κ. Στάινμαγιερ, από μεριάς του, δεν έδειχνε μέχρι τώρα ιδιαίτερη δραστηριότητα! Και τούτο, διότι γνώριζε ότι στον κόσμο δεν ακούγεται η φωνή του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών, αλλά η φωνή του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών. Μέχρι πρότινος! Διότι, η επανεμφάνιση των Η.Π.Α. διά του ΝΑΤΟ στην ανατολική Ευρώπη, με μια νέα κούρσα ανταγωνισμού εξοπλισμών με τη Ρωσία (που είχε σταματήσει από τα τέλη της δεκαετίας του ’80 με τις συνθήκες SALT και άλλες συνθήκες), επαναφέρει την εξωτερική πολιτική της Ευρώπης στο επίκεντρο. Ο κ. Στάινμαγιερ, άδραξε λοιπόν αυτήν την ευκαιρία και τις τελευταίες εβδομάδες βομβάρδισε τη καγκελαρία με θέσεις καθαρής αποστασιοποίησης από τις αναφορές Μερκελ για το ίδιο θέμα. Αν προσέξει κανένας τις τοποθετήσεις Στάινμαγιερ θα δει να αναδύεται απ’ αυτές μια νεο-ost-politik της Γερμανίας και ένα άνοιγμα προς τη Ρωσία, που έχουμε να δούμε από την εποχή του Βίλι Μπραντ.

Εν κατακλείδι, μάλιστα, πρέπει να δούμε και να αξιολογήσουμε και το σημείο που αναλύω στη συνέχεια. Η συζήτηση που γίνεται και στο εσωτερικό της ευρωπαϊκής δεξιάς για κάποια απάλυνση της οικονομικής πολιτικής των σκληρών δημοσιονομικών περιορισμών στην ευρωζώνη, με αποτελέσματα αποπληθωρισμό και ανεργία (συζήτηση που εκδηλώνεται με εντεινόμενες πιέσεις προς το δίδυμο Μέρκελ-Σόιμπλε να αποσυρθούν), έχει βέβαια τη δική της μεγάλη σημασία! Δεν θα αρκούσε, όμως, αυτή, για μια αλλαγή βάθους, που θα εμψύχωνε ξανά την ευρωπαϊκή ενοποιητική διαδικασία και θα αντέστρεφε την τροχιά αποσύνθεσης που έχει προσλάβει  η Ε.Ε. τα τελευταία χρόνια. Αντίθετα, για να προκύψει η αλλαγή πολιτικής του αναγκαίου βάθους που θα απέτρεπε περαιτέρω αποδιάρθρωση της Ένωσης, αναγκαία και ικανή συνθήκη είναι η «επιστροφή» της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας σε κατευθύνσεις προοδευτικού πολιτικού πρόσημου.

Η μέχρι σήμερα απροθυμία των ευρωπαίων σοσιαλιστών να κάνουν αυτήν την αναγκαία στροφή, έχει ως αποτέλεσμα  την πολιτική εξαέρωση του ΠΑ.ΣΟ.Κ. στην Ελλάδα, την πτωτική πορεία για το ισπανικό PSOE, τη μείωση κάτω του 20%  της πολιτικής επιρροής του γαλλικού σοσιαλιστικού κόμματος του προέδρου Ολάντ  και την ανάλογη μείωση της επιρροής του γερμανικού SPD, την κατακρήμνιση των Βρετανών Εργατικών, την ήττα Ρέτζι στην Ιταλία κατά τις δημοτικές εκλογές προ ημερών και την στρατηγική ήττα της αυστριακής σοσιαλδημοκρατίας. Μόνοι διασωθέντες οι Πορτογάλοι σοσιαλιστές, που, όμως, πρόλαβαν να συμπήξουν συμμαχία με την αριστερά και σήμερα κυβερνούν. Την ίδια ώρα, από την πτώση των ευρωπαίων σοσιαλιστών έχουν ευνοηθεί κόμματα της  αριστεράς, της δεξιάς  και της ακροδεξιάς.

Τούτων δοθέντων, ο κ. Στάινμαγιερ έχει κατανοήσει ότι πρέπει να ηγηθεί μιας προοδευτικής στροφής που θα επιχειρήσουν οι ευρωπαίοι σοσιαλιστές, ως αναγκαίας και ικανής συνθήκης, όπως είπαμε, για την ανάταξη της ευρωπαϊκής ενοποιητικής διαδικασίας, αλλά και την ίδια τη διάσωση  της ιστορικής σοσιαλδημοκρατικής πολιτικής παράδοσης στη Γηραιά Ήπειρο. Η πρόβλεψη μας είναι πως θα το κάνει. Και αυτό θα διαφανεί πλήρως στη συνέχεια...

___ . ___