Εν Άνδρω

Της Μαρίας Ψαρρού

Μάστερ Πολιτιστικής Πολιτικής - Προέδρου ΚΟΙΝΣΕΠ

Από τις μοναδικές στην Ευρώπη βραχογραφίες του Στρόφιλα

Το Μάιο του 2013, στο πλαίσιο του 4^ου θερινού σχολείου του Πανεπιστημίου KUFSTEIN της Αυστρίας με αντικείμενο τις στρατηγικές του Πολιτιστικού μάνατζμεντ, που είχα την ευκαιρία να συμμετάσχω και να παρακολουθήσω, γνώρισα και συζήτησα με τον καθηγητή Oliver Scheytt για μια ιδέα μου για την «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης», που θα ξανάλθει το 2021 και πάλι στην Ελλάδα.

Μέχρι σήμερα περισσότερες από 40 πόλεις έχουν με επιτυχία ανακηρυχθεί Πολιτιστικές Πρωτεύουσες. Όμως στην Ελλάδα ο θεσμός μετά την οραματική έναρξη του το 1985 κατέληξε το 2006 στην Πάτρα όπου υπήρξε μερική απαξίωσή του λόγω έντονου παρασκηνίου, καθυστερήσεων, καταγγελιών και παραιτήσεων. Το 2006 η Ελλάδα αποδείχθηκε αναποτελεσματική, πρόχειρη, χωρίς σχεδιασμό, με νοοτροπία που θυσίαζε το αύριο στο βωμό του σήμερα, επαναπαυόμενη στο ένδοξο χθες.

Η Ελλάδα του 2021, μια δεκαετία μετά την οικονομική και κοινωνική καθίζησή της, οφείλει να αδράξει την ευκαιρία και να αποδείξει και σε ευρωπαϊκό επίπεδο ότι και μπορεί και θέλει να λειτουργεί ως προοπτική και όχι ως ανάμνηση.

Στην συζήτηση μας ο καθηγητής ρώτησε ποιες ελληνικές πόλεις θα είχαν τη δυνατότητα να διεκδικήσουν επάξια τον θεσμό, μεσούσης της κρίσης. Θυμήθηκα τη φράση του Ελύτη: « Εάν αποσυνθέσεις την Ελλάδα, στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι. Που σημαίνει: με άλλα τόσα την ξαναφτιάχνεις». Για αυτό πρότεινα δύο πόλεις: το Ηράκλειο της Κρήτης και την Σύρο των Κυκλάδων.

Από πρόσθετα στοιχεία καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι η υποψηφιότητα της Σύρου συνιστά μια μεγάλη πρόκληση γιατί προβάλλει τη νησιωτικότητα και συνδυάζει τον πολιτισμό του Αιγαίου με την τουριστική βιομηχανία, τη βιομηχανική κληρονομιά με το ρεμπέτικο, την αστικότητα με την ύπαιθρο. Έτσι ανέλαβα να έρθω σε επαφή με το Δήμο Σύρου – Ερμούπολης το καλοκαίρι του 2013, για να διερευνήσω τις προθέσεις τους.

Η τότε δημοτική αρχή ανταποκρίθηκε άμεσα, με αποτέλεσμα να θεμελιωθεί η συνεργασία μεταξύ Δήμου Σύρου και της συμβουλευτικής γερμανικής εταιρείας KULTUREXPERTEN που ειδικεύεται σε θέματα πολιτιστικών πρωτευουσών.

Μεσολάβησαν δημοτικές εκλογές και καθυστερήσεις, αλλά παρά την  αλλαγή δημοτικής αρχής, η διεκδίκηση του θεσμού παραμένει κοινός τόπος.

Η πρόταση της Σύρου θα μπορούσε να είναι για μια πολιτιστική πρωτεύουσα εν πλω, αξιοποιώντας υφιστάμενους πολιτιστικούς χώρους και εγκαταστάσεις σε όλες τις Κυκλάδες, αλλά και πλωτές εγκαταστάσεις που θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν εκθέσεις και παραστάσεις και να ταξιδεύουν από νησί σε νησί. Αξιοποιώντας την άυλη πολιτιστική κληρονομιά και την σύγχρονη πολιτιστική παραγωγή, αλλά και διαχρονικά σύμβολα και σημεία αναφοράς με μια αφαιρετική προσέγγιση.

Στις Κυκλάδες η ομορφιά δεν πηγάζει από την πολυτέλεια αλλά από την απλότητα, το φως, το φυσικό και το δομημένο περιβάλλον και με βάση αυτά τα στοιχεία  καταφέρνουν να αναδεικνύονται ως τουριστικοί προορισμοί. Εξάλλου, είναι καθόλα απαγορευτική η ανάπτυξη μόνιμων, μεγάλης κλίμακας  και υψηλού κόστους  εγκαταστάσεων, οι οποίες δεν θα είναι λειτουργικές και θα καταστούν όπως πολλές άλλες ανενεργές.

Η Σύρος πρόκειται να προβεί σε διαδικασίες για τη συγκρότηση ενός δικτύου φορέων με προεξάρχοντες τους δήμους των Κυκλάδων και την Περιφέρεια, αλλά και με εταίρους και αρωγούς την κοινωνία των πολιτών και την ιδιωτική πρωτοβουλία για την προετοιμασία και τη στήριξη της υποψηφιότητάς της. Το Υπουργείο Πολιτισμού εξέδωσε πρόσφατα σχετική προκήρυξη για την υποβολή αιτήσεων από ενδιαφερόμενες ελληνικές πόλεις.

Στο δίκτυο αυτό η Άνδρος θα πρέπει να είναι παρούσα και ενεργή. Δυστυχώς το καθ’ ύλην αρμόδιο νομικό πρόσωπο του Δήμου (ΝΠΔΔ Κοινωνικής Προστασίας, Πολιτισμού και Αθλητισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού) δεν διαθέτει τη δέουσα υποδομή για να ανταποκριθεί σε ένα τέτοιο εγχείρημα, καθώς δεν διαθέτει προσωπικό. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι οι Χριστουγεννιάτικες εκδηλώσεις που ομολογουμένως ήταν μια ευχάριστη έκπληξη για την χειμωνιάτικη Άνδρο, παρότι έχει συγκροτηθεί επιτροπή πολιτιστικών εκδηλώσεων στο ΝΠΔΔ, δεν συζητήθηκαν ως θέμα ημερήσιας διάταξης στο διοικητικό συμβούλιο του νομικού προσώπου, αλλά παρουσιάσθηκαν απλώς ως ενημέρωση στην συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου.

Θεωρώ πως για τους πολιτιστικούς συλλόγους, τα ιδρύματα και τους φορείς της Άνδρου, καθώς επίσης τους επαγγελματίες του τουρισμού, η υποψηφιότητα της Σύρου αποτελεί μια πολύ μεγάλη ευκαιρία και για το νησί μας και δεν πρέπει επ’ ουδενί τρόπο να χαθεί.