Εν Άνδρω

του Δημήτρη Αντωνέλλου

 

To κάψιμο των Μάηδων έχει ξεκινήσει στον Όρμο Κορθίου 23/6/2015

Στις 23 Ιουνίου, παραμονή της γέννησης του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, λαμβάνουν χώρα δύο έθιμα στην Άνδρο, τον οποίων οι ρίζες μας πηγαίνουν πολύ πίσω στο παρελθόν: ο «Κλήδονας» και το κάψιμο του «Μάη». Τα έθιμα αυτά, με την πολύτιμη βοήθεια των Πολιτιστικών και Τοπικών Συλλόγων της περιοχής, έχουν αναβιώσει και πάλι τα τελευταία χρόνια. Την εφετινή χρονιά στον Όρμο διοργάνωσαν ο Συλλογος Γυναικών Κορθίου με την ΚΟΙΝΣΕΠ Άνδρου και με την χορηγία των επαγγελματιών της περιοχής. Και στι δύο εκδηλώσεις του Κορθίου προσήλθε πλήθος κόσμου. Υπολογίζεται πως στον Όρμο ήταν 300 άτομα και στην Πίσω Μεριά 100.

 Η λέξη «ο κλήδονας» παράγεται από την αρχαία λέξη «η κληδών», που ονομαζόταν ο προγνωστικός ήχος, το μαντικό σημάδι και κατ’ επέκταση το άκουσμα της προφητείας. Η λέξη συναντάται αρκετά στον Όμηρο. Το κάψιμο του «Μάη», του στεφανιού δηλαδή που είχε φτιαχτεί την παραμονή Πρωτομαγιάς είναι ένα έθιμο που γίνεται από την αρχαιότητα, ενδεχομένως και με κατάλοιπα άλλων θρησκειών, μιας και είναι «πυρολατρικό». Όλοι οι «Μάηδες» συγκεντρώνονται σε ένα σημείο και τους βάζουν φωτιά. Κάθε ένας πρέπει να περάσει 3 φορές (για καλή τύχη). Το πότε- αν η φωτιά είναι ψηλά ή όχι- εξαρτάται από το θάρρος και την δυνατότητα του καθενός!

Μικροί μεγάλοι πηδούν πάνω από την φωτιά στον Όρμο Κορθίου

Γενική άποψη του πανηγυριού του Κλήδονα στο Όρμο Κορθίου

Ο κόσμος έχει συγκεντρωθεί στον Νιωνα της Πίσω Μεριάς Κορθίου

 

Νιωνας - Πίσω Μεριά 23/6/2015

Στη συνέχεια σκέπαζαν το δοχείο με κόκκινο ύφασμα, το οποίο έδενα γερά με ένα κορδόνι («κλειδώμα»). Το βράδυ της ημέρας συγκεντρώνονταν όλοι στην πλατεία, ή στη βρύση του χωριού για να ανοίξουν το δοχείο. Το δοχείο πήγαινε από χέρι σε χέρι και ο καθένας έλεγε ένα ποιηματάκι (μαντινάδα), συνήθως πρόστυχο (όπως τα αποκριάτικα) και έβγαζε ένα τυχαίο αντικείμενο από μέσα. Έτσι τυχαία ταίριαζαν τα στιχάκια με τους ιδιοκτήτες των αντικειμένων, δημιουργώντας έτσι πολλά πειράγματα και γέλιο.

 Οι κοπέλες με το αμίλητο νερό την επομένη πριν ξημερώσει ξυπνούσαν και έβγαιναν στην αυλή. Το πρώτο ανδρικό όνομα που θα άκουγαν, θα ήταν πιθανόν και το όνομα του μέλλοντα συζύγου τους! Μια μικρή παραλλαγή στα χωριά της πίσω Μεριάς: οι κοπέλες έγραφαν πάνω σε φύλλα συκιάς τα ονόματα 3 ανδρών που ήξεραν (και ήθελαν για σύζυγο). Το πρώτο που θα ξεραίνονταν θα ήταν το όνομα αυτού. Ένα στιχάκι για παράδειγμα:

«Σα μάθει ο σκύλος γράμματα κι η γάτα να διαβάζει
τότε και συ θα παντρευτείς να κάμει ο κόσμος χάζι….»

 

 Και το γλέντι του Κλήδονα στην Κατάκοιλο

 Το γλέντι γύρω από την φωτιά στην Κατάκοιλο έχει ξεκινήσει...

Τα παλαιότερα χρόνια οι άνθρωποι δεν είχαν πολλές διεξόδους διασκέδασης. Έτσι το να μαζεύουν τα ξεραμένα στεφάνια της Πρωτομαγιάς και να τα καίνε, μαζί με ξύλα, σε μια φωτιά μεγάλη, ήταν κάτι που ξέφευγε από την καθημερινότητα. Όλοι λοιπόν περίμεναν τον Κλήδονα για να ανάψουν τις φωτιές: στις γειτονιές της Αθήνας, στα χωριά της Ελλάδας, στα νησιά του Αιγαίου. 

Το έθιμο έσβησε καθώς μεγάλωσαν οι πόλεις μας, μεγάλωσαν οι γειτονιές μας, μίκρυναν τα χωριά μας και άδειασαν τα νησιά μας. Όμως να που ολοένα και περισσοτερο τα τελευταία χρόνια όσοι έχουν απομείνει πίσω και όσοι έχουν κουραστεί από τις δύσκολες πόλεις μας επιστρέφουν ολοένα και περισσότερο σε κάποιες παλιές αναφοές. Έτσι άρχισε και ο Αΐ Γιάννης ο Κλήδονας να ξαναμπαίνει στη ζωή μας και στην ζωή της Άνδρου.

Και η ορχήστρα με την χορωδία. Από όλα είχε του Αϊ Γιαννιού η Κατάκοιλος...

 Έτσι μπήκε ο Κλήδονας στην ζωή της Κατάκοιλου στις 23 Ιουνίου με ένα μεγάλο γλέντι που διοργάνωσε ο τοπικός σύλλογος. Την εκδηλωση χρηματοδότησε η Περιφέρεια η οποία και εκπροσωπήθηκε από τον αντιπεριφερειάρχη Στέλιο Μπρίγγο και τον έπαρχο Δημήτρη Λοτσάρη. Το εξαιρετικό για το χωριό δεν ήταν πως παραβρέθγκαν οι επίσημοι από την Περιφέρεια (που καλά έκαναν και παραβρέθηκαν μιας και χρηματοδότησαν την εκδήλωση), αλλά το ότι παραβρέθηκαν 300 άτομα τόσο στην εκδήλωση όσο και στο νυχτερινό γλέντι αλλάζοντας την εικόνα της ζωής της περιοχής.

"εν Άνδρω"