Εν Άνδρω

 

(Μεγάλη Εβδομάδα και ένα όμορφο θέμα μας έρχεται από το Κόρθι. Μια μικρή ξενάγηση στον Άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο που ξεχωρίζει σε όλη την Άνδρο λόγω της αρχαιότητας του, αλλά και του διάσημου κυπαρισσιού που είναι φυτρωμένο στη στέγη του. Την ξενάγηση υπογράφουν έξι μαθητές και την έστειλε στο “Εν Άνδρω” η καθηγήτρια Αναστασία Σκόρδου.)

…Η τάξη μας πήγε εκπαιδευτική επίσκεψη στον 'Αγιο Ιωάννη τον Θεολόγο που βρίσκεται στο Άνω Κόρθι. Εκεί μας περίμεναν η κ. Λίνα Δεμαθά, η οποία είναι αρχιτέκτονας και ο κ. Ηρακλής Γαύρας, οικοδόμος, που εργάστηκαν στις ανασκαφές και την αποκατάσταση του χώρου. Ο ναός χτίστηκε τον 5ο αιώνα μ.Χ. με ντόπια υλικά και πλινθία, σε βράχο και σε κατοικημένη περιοχή. Το σχήμα του είναι ελεύθερος σταυρός και έχει μεγάλα παράθυρα. Ο τρούλος στηρίζεται σε μια στεφάνη. Στην ανατολή υπάρχουν τοιχογραφίες που απεικονίζουν την Ετοιμασία του θρόνου. Μέσα στον ναό ανακάλυψαν τάφο, νομίσματα και κεραμικά είδη που χρονολογούνται περίπου τον 4ο και 5ο αι. μ.Χ. - Φωτεινή Γουλιερμή.

…Ο ναός… είναι ένας από τους παλαιότερους ναούς των Βαλκανίων, όπως και η Βασιλική στην Παλαιόπολη. Ο ναός έχει σχήμα ελεύθερου σταυρού και εσωτερικά παρατηρήσαμε μεγάλα παράθυρα και πολλές τοιχογραφίες, οι οποίες χρονολογούνταν στο τέλος του 12ου αιώνα. Στον τρούλο απεικονίζεται η Ετοιμασία του Θρόνου και στο ιερό η Παναγία η Βρεφοκρατούσα και οι άγγελοι. Στις τοιχογραφίες παρατηρούμε τους προφήτες… Η είσοδος του ναού ήταν νότια και το ιερό του ανατολικά. Η δυτική πλευρά του ναού ήταν μέσα στο χώμα και από πάνω της περνούσε ένα ρέμα καθώς πιο δίπλα υπήρχαν αυλάκια ποτιστικά. Επίσης ο τρούλος είναι με πλίνθους χτισμένος και σχεδιασμένος σε σφαιρικά τρίγωνα. Ο ναός είναι χτισμένος πάνω σε έναν βράχο πάνω από την εκκλησία Θεοσκέπαστη που χρονολογείται τον 11ο αιώνα, στο χωράφι του κ.Λεωνίδα Μανέτα, ο οποίος αναγνωρίζοντας τον μεγάλο πλούτο αυτής της εκκλησίας παραχώρησε ένα μέρος του χωραφιού του για να γίνουν κάποιες επισκευές - Φρατζέσκα Μανέτα.

 

Στο ναό υπάρχουν πολλές τοιχογραφίες του τέλους του 12ου αιώνα. Στην ανατολή υπάρχει η ετοιμασία του θρόνου. Επίσης, σε άλλα μέρη του ναού υπάρχουν η Παναγία Δεομένη, η Παναγία Βρεφοκρατούσα, ο Άγιος Γεώργιος στα δυτικά και τέσσερις προφήτες μεγέθους 2.12μ με όμορφα ρούχα κρατώντας ο καθένας μία προφητεία. Ο τρούλος είναι τυφλός γιατί δεν έχει παραθυρα και είναι στηριγμένος πάνω σε ένα στεφάνι που σχηματίζει μαίανδρο. Ήταν διακοσμημένος και χτισμένος από πλίνθους…. Ο τρούλος υπέστη μεγάλη φθορά με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν σε αυτόν σχισμές. Γενικά, όλος ο ναός είχε μεγάλες φθορές… Μετά από τόσες φθορές, θα έπρεπε να έχει γκρεμιστεί, αλλά επειδή είναι χτισμένος από σκληρό ασβεστόλιθο και λιθοδομές χωρίς κονιάματα, διότι έτσι έχτιζαν μέχρι τη Ρωμαϊκή εποχή, γλίτωσε. Οι λιθοδομές δεν ήταν λαξευμένες, στα κενά έβαζαν σχιστόπλακες και οι πέτρες που χρησιμοποιούσαν, προέρχονταν από τον βράχο στον οποίο είναι χτισμένος ο ναός - Αυγουστίνα Μάστορη.

…Στην οροφή του παρατηρούμε μεγάλο τρούλο, που ήταν τοιχογραφημένος με την απεικόνιση της Δευτέρας Παρουσίας. Παρόλο που υπάρχουν μεγάλα παράθυρα, για να φωτίζουν το χώρο, ο τρούλος δεν φωτίζεται. Είναι χτισμένος από πλινθία, σχηματίζοντας μαίανδρο, ενώ στο πάνω μέρος του εξωτερικά είναι καλυμμένος από πλάκα φτιαγμένη από σκυρόδερμα. Ο τρούλος στηρίζεται σε σφαιρικά τρίγωνα, που ακουμπούν σε κεραίες, οι οποίες με τη σειρά τους στηρίζονται στο έδαφος. Στη συνάντηση αυτών των κεραιών, δημιουργήθηκε ένα ευρύ τετράγωνο, δίνοντάς μας την αίσθηση ενός περίκεντρου χώρου με μεγάλο πλάτος - Γιώργος Ντούρας.

Εξωτερικά ο ναός είναι ωραία κτισμένος, έχει ένα κυπαρίσσι πάνω στη στέγη, που ένας θρύλος λέει ότι όποιος το κόψει, πεθαίνει και το κυπαρίσσι ξαναφυτρώνει - Γιάννης Μήλας.

Μετά την ξενάγηση, βγήκαμε έξω είδαμε τον ναό από ψηλά και επισκεφτήκαμε και την Θεοσκέπαστη . Από τον έξω χώρο , με εντυπωσίασε το κυπαρίσσι που έχει φυτρώσει πάνω στον ναό και μένει εκεί, απτόητο μετά την ανασκαφή. Κάτι άλλο που με εξέπληξε ήταν ότι ένας άνθρωπος έδωσε για ανασκαφή το κτήμα του που εκεί βρέθηκαν πιθάρια και γενικά αποθηκευτικοί χώροι…Ενθουσιάστηκα με αυτόν το ναό και μετά από αυτήν την επίσκεψη είμαι ακόμη περισσότερο περήφανη για τον τόπο μου - Γεωργία Ρήγα.