Εν Άνδρω

 Του Διαμαντή Μπασαντή

Στο πάνω μέρος του μισοξεχασμένου χωριού του Αμονακλιού στο Κόρθι, λίγες δεκάδες μέτρα πάνα από τον δρόμο που πάει από τ' Αηδόνια στην Πίσω Μεριά, ξεπροβάλει πίσω από τις φυλωσιές των δέντρων πάνω από ένα στενό μονοπάτι, το Πενετιάνο. Το όνομα του παραπέμπει στους Βενετούς που υπήρξαν επικυρίαρχοι της Άνδρου για 350 χρόνια. Το ίδιο και το όνομα του τελευταίου ιδιοκτήτη: Πενέτης!

 

 Φτάσαμε ως εκεί ακολουθώντας τον Ηρακλή που ήταν ξεναγός μας σε αυτή τη διαδρομή. Το Πενετιάνο είναι ένας μικρός οικισμός που διασώθηκε κατά παράξενο τρόπο, καθώς οι κάτοικοι του σταδιακά το εγκατέλειψαν, τον 20ο αιώνα. Η τελευταία ανακαίνιση του ολοκληρώθηκε από τον Ν. Πενέτι, σύμφωνα με την επιγραφή που διασώζεται, τον Αύγουστο του 1854!

Το ότι ο οικισμός έχει βενετσιάνικη ρίζα το επιβεβαιώνει και ένα κομμάτι από το παλιό οικόσημο με σήμα το λιοντάρι. Μια ακόμα υπένθύμιση ενός Ενετικού παρελθόντος της Άνδρου. Το θραύσμα αυτό του παλιού οικόσημου, ο νέος ιδιοκτήτης που έχει αναλάβει όλη την επένδυση για την μετατροπή του Πενετσιάνο σε πρότυπο ξενώνα, τον εντοίχισε δίπλα στην επιγραφική πλάκα της ανακαίνισης του 19ου αιώνα. 

Από τα σπίτια του οικισμού έχουν ήδη ανακαιστεί τα περισσότερα στη βάση των παραδοσιακών σχεδίων και με παραδοσιακά κονιάματα χωρίς τσιμέντο. Όπως μας εξηγεί ο Ηρακλής Γάβρας, αρχιμάστορας του έργου, έχει γίνει μια προσπάθεια να ανακαινιστεί με όλους τους κανόνες της παλιάς τέχνης των πετρόχτιστων σπιτιών των περασμένων αιώνων. Κάτι που στην εποχή μας είναι μοναδικό.

Ο οικισμός διατηρεί όλες τις πολεοδομικές και κατασκευαστικές ιδιορυθμίες της αρχικής του φάσης. Περπατώντας κανείς ανάμεσα στα παλιά στενά δρομάκια. στις μεσαιωνικές καμάρες, στους σκεπαστούς διαδρόμους μιας άλλης εποχής έχει έντονα την αίσθηση της εποχής που κατασκευάστηκε. 

 

Όσο κανείς κοιτά την καλοδουλεμένη πέτρα και τα σχήματα των πέτρινων σπιτιών τόσο πιο πολύ εντυπωσιάζεται. Οι όγκοι μικροί συμμετρικοί ώς ρος τον εαυτό τους και ασύμμετροι ως προς τους άλλους γύρω τους. Ένα παιχνίδι της τεχνικής και της αισθητικής. Το Πενετιάνο δεν είναι ένας απλός οικισμός, αλλά ένας χώρος που αποπνέει ζωή. Την ζωή όπως υπήρξε και όπως θα έπρεπε να υπάρχει. Μόνο που στη σημερινή εποχή λίγοι τέτοιοι χώροι διασώθηκαν στην σημερινή Ελλάδα του νεοπλουτισμού και του αρχοντοχωριατισμού που μιμήθηκε μερικά από τα χειρότερα παραδείγματα. Σε αντίθεση με άλλες χώρες που διάσωσαν την παράδοση τους. Καθόλου τυχαίο πως η παρέα των επισκεπτών (έλληνες και γερμανοί), που θαύμαζε τον οικισμό έκανε διαρκώς συγκρίσεις με τις παλιές ιταλικές μεσαιωνικές πόλεις που διασώθηκαν ατόφιες.

 Πριν ολοκληρώσουμε αυτή την σύντομη πρώτη διαδρομή μας στον ξεχωριστό μεσαιωνικό οικισμό να ξεχωρίσουμε δύο σημεία του. Το πρώτο ήταν η μικρή χαβούζα στην αρχή. Μια μικρή στιγμή μαγείας. Μια κομφή αισθητική απόλαυση μπροστά στην υπέροχη πέτρινη καμάρα. Μια θύμηση πως η ζωή είναι γεμάτη από μικρές μοναδικές στιγμές που δεν πρέπει να τις προσπερνάμε γρήγορα κι αδιάφορα. Και η δεύτερη ένα υπέροχο ανοικτό μπαλκόνι που βλέπει πέρα από τα δέντρα στην ατέλειωτη θάλασσα. Άλλη μια υπενθύμιση πως η ψυχή ξεφεύγει προς όλες τις κατευθύνσεις μιας ορθάνοικτης μέρας.

Τι παρέλαβε ο τεχνίτης, ο σχεδιαστής, ο κατασκευαστής και τι παραδίνει. Μέχρι τώρα είδαμε το τι έχουν ανακατασκευάσει μέχρι σήμερα ο επενδυτής και ο Ηρακλής, καθώς και οι άλλοι τεχνίτες και σχεδιαστές του πρότυπου οικισμού. Ας δούμε και μερικές εικόνες από το τι παρέλαβαν. Είναι κτίσματα που μένουν να φτιαχτούν προσεχώς. Βλέποντας τα παίρνουμε μια εικόνα από που ξεκίνησαν για να φτάσουν μέχρι εδώ. 

Διάδρομος κάτω από σπίτι πριν την ανακατασκευή...

Εσωτερικό του κατωγιού που δεν έχει ανακατασκευαστεί...

Ένα από τα κτίρια που δεν έχουν ανακατασκευαστεί ακόμα...

 Ο σταυρός πάνω από την πόρτα. Παλιό ενετικό σημάδι, εξηγεί ο Ηρακλής...

Ο Ηρακλής με δύο μέλη της παρέας που ξενάγησε παραμονή του Πάσχα στο Πενετιάνο...

Κατηφορίζοντας ήρθαν στη σκέψη μερικοί στίχοι του σπουδαίου Γιώργου Σεφέρη που είχα διαβάσει πριν χρόνια:

«…άνθη της πέτρας φυσιογνωμίες/που ήρθαν όταν κανένας δεν μου μιλούσε και μου μίλησαν/που μ’ άφησαν να τις αγγίζω ύστερ’ απ’ τη σιωπή/ μέσα σε πεύκα σε πικροδάφνες και σε πλατάνια.» - Σχέδια για ένα καλοκαίρι. 

Μέσα από τα πέτρινα κτίσματα ανάμεσα στα οποία περπατήσαμε αγγίξαμε τις φυσιογνωμίες εκείνων που τα κατασκεύασαν και τα έζησαν πριν αιώνες. Πρόσωπα που ήρθαν με τον τρόπο τους και μας άφησαν να τα του μιλήσουμε ύστερα από αιώνες σιωπής. Γύρω μοναδική η φύση άπλωνε αναμέσα σε ελιές, πεύκα και πλατάνια.

Οδοιπορικό στην Άνδρο. Πάσχα του 2016.