Εν Άνδρω

Του Δημήτρη Αντωνέλλου

 

Σε μια υπέροχη βραδιά, στην πλατεία του Κορθίου, ο Σύλλογος των γυναικών διοργάνωσε, όπως κάνει τα τελευταία χρόνια, την αναβίωση του Κλήδονα. Στις 23 Ιουνίου γιορτάζεται κανονικά, αλλά για φέτος μεταφέρθηκε το Σάββατο 25 Ιουνίου. Στην εκδήλωση συμμετείχε και ομάδα από το Γιαννισαίο (οικισμός του Δημοτικού διαμερίσματος Κορθίου), πουλώντας σπιτικά εδέσματα, αποξηραμένα αρωματικά φυτά, και χειροποίητα φιλοτεχνημένα αντικείμενα.

Σε ένα κομμάτι κεραμικό γράφτηκαν ονόματα από το κοινό και το έριξαν μέσα σε μία στάμνα. Μετά διάβαζαν μια μαντινάδα και έβγαζαν και ένα κεραμικό στην τύχη, για να την ταιριάξουν. Ο κάθε ένας που άκουγε το όνομά του έπαιρνε ένα δώρο , που είχαν ετοιμάσει τα μέλη του Συλλόγου. Τα δώρα ήταν πραγματικά μοναδικά και προκαλούσαν πολύ γέλιο σε όλους! Πατάτες, κολοκύθια, αγγούρια ντυμένα και στολισμένα ήταν μερικά από αυτά! 

Ακολούθησε χορός γύρω από την φωτιά, που πέρασαν από πάνω όλοι, ως είθισται τρεις φορές για καλή τύχη.

Σας παραθέτουμε το κείμενο που διαβάστηκε από τα μέλη του Συλλόγου στην έναρξη της εκδήλωσης:

Χίλια καλωσορίσατε στου Κλήδονα τη μέρα

Για τις ανύπαντρες τις νιες να βρουν το ριζικάρι

Αυτό που ορίζει έρωτες και οδηγούν σε βέρα

Μαντεύουν τα λεγόμενα και εξηγούν τα άστρη.

Ο Σύλλογος των Γυναικών στο Κόρθι το δικό μας

Εκλείδωσε τον Κλήδονα μ’ ένα μικρό κλειδάκι

Κι από νωρίς τον άφησε έξω στο φεγγαράκι

Κι απόψε μαζευτήκαμε να βρούμε τον χρησμό μας.

Δυο λόγια μόνο να σας πω του έθιμου ετούτου....

Παραμονή του Αη Γιαννιού ορίζουν οι κοπέλες

μια κοπελιά ανύπαντρη να τρέξει στο πηγάδι

Και μες σε στάμνα πήλινη να φέρει το νερό του

το αμίλητο και σε αυτό να ρίξουν ριζικάρι

Και μ’ ένα κόκκινο πανί που κλείνει τ’ άνοιγμά του

κάτω απ’ τ΄άστρα θέτεται κι απ’ το περίσοφό τους

ως να μαγέψει όνειρα ανύπαντρων κοπέλων

να συγκινήσει οιωνούς του γάμου πιότερό τους.

Κι ανήμερά του της γιορτής αλλά πριν βγει ο ήλιος

η υδροφόρος νεαρή το φέρνει μέσα πάλι

Και μέσα στην ομύγηρη μετά το μεσημέρι

αρχίζουνε τις μαντεψές και τις ορμήνειες πάλι.

Κι αφού ονοματίζουνε σε κάθε πράγμα στίχο

μετά αποκαλύπτεται τίνος το ριζικό του

Ποια κοπελιά θα παντρευτεί και ποια θα μείνει μόνη

Ποια την αγάπη θε να δει και ποια θα την πεισμώσει.

 

Η ιστορία του «κλήδονα» μας ταξιδεύει πολύ πίσω στο χρόνο, από την εποχή του Ομήρου, μέχρι τα Βυζαντινά χρόνια, και από την Παλαιά Διαθήκη μέχρι και τα μετά Χριστού χρόνια, όπου υπάρχουν αναφορές. Η λέξη «ο κλήδονας» παράγεται από την αρχαία λέξη «η κληδών», η οποία αναφέρεται στον Παυσανία (Βοιωτικά), Όμηρο κ.α. Κληδών ονομαζόταν ο προγνωστικός ήχος, το μαντικό σημάδι και κατ’ επέκταση το άκουσμα του οιωνισμού ή προφητείας, ο συνδυασμός τυχαίων και ασυνάρτητων λέξεων ή πράξεων κατά τη διάρκεια μαντικής τελετής στον οποίο αποδιδόταν προφητική σημασία. 

Σύμφωνα με το έθιμο την παραμονή του Αϊ-Γιαννιού (23/6) σε μια ανύπανδρη γυναίκα αναθέτουν να φέρει νερό, με την πήλινη κανάτα, από το πηγάδι ή την βρύση του νερού (το λεγόμενο «αμίλητο νερό»). Κατά την επιστροφή στο χώρο που θα τελεστεί ο κλήδονας, κάθε κοπέλα θα ρίξει στη κανάτα κάποιο «ριζικάρι» αντικείμενο προσωπικό ή όχι (για παράδειγμα ένα δακτυλίδι, ένα στολίδι, ή ακόμη και ένα καρύδι). Αφού συγκεντρωθούν όλα η κανάτα σκεπάζεται με κόκκινο πανί και δένεται με κορδόνι («κλειδώνεται») και τοποθετείται σε ανοιχτό χώρο, υπό το φως των άστρων, μέχρι την επόμενη μέρα, ανήμερα της εορτής του Αγίου Ιωάννη. Λέγεται ότι η κοπέλες που έριξαν το προσωπικό τους αντικείμενο μέσα, θα ονειρευτούν τον μέλλοντα σύζυγό τους την βραδιά αυτή.

Πριν βγει ο ήλιος -ώστε να μην εξουδετερωθεί η μαγική επιρροή των άστρων-, η υδροφόρος νεαρή της προηγουμένης φέρνει μέσα στο σπίτι το αγγείο. Το απόγευμα συγκεντρώνονται όλοι στην πλατεία για να ανοίξουν τη κανάτα. Καθισμένη στο κέντρο της συντροφιάς, η υδροφόρος νεαρή ανασύρει ένα-ένα από το αγγείο τα αντικείμενα, που αντιστοιχούν στο «ριζικό» κάθε κοπέλας και μια άλλη, κάποια που έχει ποιητικό ή μαντικό ταλέντο απαγγέλει ταυτόχρονα τυχαίες μαντινάδες (χιουμοριστικές, ερωτικές, ακόμη και πρόστυχες), χωρίς να ξέρει σε ποιον ανήκει το κάθε ριζικάρι.