Εν Άνδρω

Του Διαμαντή Μπασαντή

 

Όταν είδα, την πρώτη φορά, τον πρόλογο της Ιουλίας Ζαννάκη-Λιάλιου στο βιβλίο της Βουρκωτή: Το χωριό που νόμιζαν πως δεν υπάρχει ξαφνιάστηκα!  Ένας ιδιότυπος πρόλογος: ανάμεσα στην πραγματικότητα και στην μεταφυσική. Για ένα πιο ιδιότυπο θέμα: ανάμεσα στην ηθογραφία του παραδοσιακού και στην δραματική ροή του μοντέρνου. Μια αφήγηση με όλα τα δυναμικά στοιχεία της έντασης του προφορικού λόγου. Μια αδιάκοπή ροή εικόνων. Αλλά και μια ξεχωριστή θεατρικότητα. Κι όλα δοσμένα με ένα έντονο ποιητικό συγκινησιακό φορτίο.

Το διάβασα. Το ξαναδιάβασα. Και ενθουσιασμένος το δημοσίευσα στο «εν Άνδρω» σκεφτόμενος: «σε όσους αρέσει»! Όμως για να πω την αλήθεια δεν περίμενα να αρέσει σε πολλούς… Όμως η ανταπόκριση που βρήκε με ξάφνιασε θετικά. Για μια ακόμα φορά ανακάλυπτα πως η Άνδρος είχε αναζητήσεις κι αισθήματα, που δεν τα φαίνονταν με την πρώτη ματιά.

Όμως την Ιουλία Ζαννάκη-Λιάλιου η Άνδρος την είχε ανακαλύψει με το πρώτο της κείμενο. Ήταν μια δραματική αφήγηση ή μάλλον παράλληλοι θεατρποιημένοι μονόλογοι που είχα δημοσιεύσει νωρίτερα. Αφορούσε το ναυάγιο του πλοίου «Οδυσσέας». Ήταν ένα κείμενο δυνατό που είχε συγκλονίσει το νησί. Το είχαν διαβάσει χιλιάδες. Είχαν τηλεφωνήσει και στείλει μηνύματα αρκετοί. Μια κυρία, που είχε χάσει τον άνδρα της, είχε στείλει και άλλα στοιχεία. Και υπήρξε συνέχεια με εξίσου μεγάλο ενδιαφέρον.

Όμως, είχα μια αμφιβολία το κείμενο της για την Βουρκωτή αν θα διαβαζόταν την ίδια ένταση. Άδικα προβληματιζόμουν. Η κοινωνία της Άνδρου υποδέχτηκε τον υπέροχο πρόλογο του βιβλίου της Ζαννάκη-Λίαλιου εξίσου θερμά. Τον διάβασαν χιλιάδες και δεκάδες ήταν τα θετικά σχόλια.

Χάρηκα. Την παρότρυνα να πάει το βιβλίο της στον Γιώργο Δαρδανό. Ήμουν σίγουρος πως θα του άρεσε. Όπως και συνέβη. Και μερικούς μήνες μετά το βιβλίο της Ιουλίας Ζαννάκη-Λιάλιου Βουρκωτή: Το χωριό που νόμιζαν πως δεν υπάρχει είναι σε όλα τα βιβλιοπωλεία της Άνδρου και της Ελλάδας.

Διαβάζοντας σήμερα το βιβλίο ξανασκέφτηκα «τι ήταν αυτό που άρεσε» στην προδημοσίευση στο «εν Άνδρω» του εξαιρετικού προλόγου και θα αρέσει στο βιβλίο. Σίγουρα έλκυσε πολλούς το ηθογραφικό μέρος του θέματος. Σίγουρα έλκυσε η μοντέρνα γρήγορη θεατρική γραφή. Ασφαλώς άρεσε η έντονη ποιητικότητα και δραματικότητα του.

Όμως πάνω από όλα θαρρώ πως άρεσε η αναφορά στην ύπαρξη και "ανυπαρξία" ενός χωριού της Άνδρου χαμένου στα σύννεφα, στην ομίχλη και στις μνήμες . Όπως πολλές φορές εξίσου χαμένη στο απροσδιόριστο είναι η ζωή μας. Ή, οπως ακόμα περισσότερο είναι χαμένες στην ομίχλη της μνήμης οι αναμνήσεις της ζωής μας.

Επιπλέον θαρρώ πως η αναφορά στην ύπαρξη και "ανυπαρξία" ενός μικρού ορεινού χωριού της Άνδρου δεν αφορά μόνο την Βουρκωτή. Αν αλλάξεις τ' όνομα θα μπορούσε εύκολα να ήταν κάποιο άλλο. Όπως: Άρνη, Κατάκοιλος, Αμόλοχος, ‘Ανω Άγιος Πέτρος, Απροβάτου, Πιτροφός, Καπαριά, Κοχύλου, Πίσω Μεριά, Φάλικα, Βουνί και τόσα άλλα. Όλα αυτά και άλλα μικρότερα ή μεγαλύτερα πάλεψαν και παλεύουν μεταξύ ύπαρξης και ανυπαρξίας. Ή, όπως συχνά παλεύουν και μεγαλύτεροι τόποι.

Αλλά δεν είναι μόνο τα μικρά χωριά. Είμαστε κι εμείς οι ίδιοι που εξακολουθούμε όσο υπάρχουμε να αντιπαλεύουμε την φθαρτή «αιωνιότητα» του έρωτα και της ζωής. Εξακολουθούμε να ζούμε τις καθημερινές απλές ή έντονες στιγμές σαν ξεχωριστές. Και κάποιοι «παράξενοι» ανάμεσα μας να μπορούν να ψυχανεμίζονται επερχόμενα κακά: με την δραματική μεταφυσική της αλαφροΐσκιωτης μάνας, που αποτυπώνει τόσο μοναδικά στο βιβλίο της η συγγραφέας…

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Ένα εξαιρετικό βιβλίο. Σύντομο και περιεκτικό (130 σελίδες). Για μια Άνδρο που ακόμα υπάρχει. Από μια πολή καλή συγγραφέα. Ένα θέμα και μια γραφή ανάμεσα στην ποίηση και στο θέατρο, ανάμεσα στην παράδοση και στο μοντέρνο. Ανάμεσα στην απλότητα και μεγαλοσύνη της ζωής στους μικρούς οικείους τόπους και στις απέραντες ξένες θάλασσες. Διαβάστε το...