Εν Άνδρω

Του Διαμαντή Μπασαντή

Πρωταγωνίστριες οι γυναίκες με πολλούς τρόπους στην Λυσιστράτη του Μαρμαρινού (φωτο: Εν Άνδρω).

Κάποτε τις καινοτομίες, τις προκλήσεις, τα τολμηρά ανοίγματα στις παραστάσεις του αρχαίου θεάτρου τις επιχειρούσε ο Κάρολος Κουν με το Θέατρο Τέχνης. Τώρα οι εποχές άλλαξαν και το Εθνικό Θέατρο είναι αυτό που επιχειρεί ανοίγματα, καινοτομίες, προκλήσεις. Κάποτε το Εθνικό Θέατρο κυριαρχείτο από την κλασική αντίληψη περί αρχαίου θεάτρου του θεατράνθρωπου Αλέξη Μινωτή και το Θέατρο Τέχνης έφερνε τις ανατροπές. Τώρα το Εθνικό έχει ανοίξει τις πόρτες του στις προκλήσεις και στις καινοτομίες των καιρών.

 

 Κόσμος πολύς. Δεν υπήρχε εισιτήριο εδώ και μέρες. Μετά την Επίδαυρο ένα πολυσυζητημένο έργο του Εθνικού Θεάτρου στην Άνδρο! Μια σημαντική στιγμή για το Φεστιβάλ Άνδρου (φωτο: Εν Άνδρω).

Εντυπωσιακοί οι γυνακείοι ρόλοι με τον τρόπο που τους ανέγειξε ο σκηνοθέτης και τους ερμήνευσαν οι ηθοποιοί. Εδώ φτάνουν οι γυναίκες από Σπάρτη και άλλες περιοχές της Ελλάδος στην Αθήνα μετά από πρόσκληση της Λυσιστράτης  (φωτο: Εν Άνδρω).

Πολλά λοιπόν έχουν αλλάξει από τότε που συνέβαιναν τα παραπάνω πριν μερικές δεκαετίες. Αλλά ακόμα περισσότερα έχουν αλλάξει αν κρίνουμε από τις παραστάσεις αρχαίας κωμωδίας με ντυμένες ηθοποιούς του Καρόλου Κουν μέχρι την παράσταση του Μιχαήλ Μαρμαρινού με τις στιγμές-στιγμές αιθέρια γυμνές ή ημίγυμνες ηθοποιούς στην Λυσιστράτη του, που είδαμε στην Άνδρο στα πλαίσια του Φεστιβάλ.

Η Λένα Κιτσοπούλου σαν Λυσιστράτη απέναντι στην αμήχανη εξουσία των άνδρών (φωτο Εν Άνδρω).

 Πολλά έχουν αλλάξει και στους επίκαιρους αναχρονισμούς που στην αρχαία κωμωδία κάποτε έβριθαν πολιτικών αναφορών, ενώ στην Λυσιστράτη κυριαρχούσαν κοινωνικές αναφορές και καταστάσεις. Οι καιροί έχουν αλλάξει. Η ζωή έχει αλλάξει. Η κοινωνία έχει αλλάξει. Κάθε παράσταση ανταποκρίνεται στην εποχή της.

Ήταν μια διαφορετική Λυσιστράτη: πιο καθημερινή και οικεία (φωτο: Εν Άνδρω).

Από αυτή την άποψη η Λυσιστράτη του Μιχαήλ Μαρμαρινού ήταν μια σύγχρονη παράσταση. Όπου όπως έχουμε γράψει δεν ήταν μόνο το απόλυτο γυμνό που την έκανε να ξεχωρίζει. Ούτε ήταν οι αριστοφανικές λεκτικές εκφράσεις και προσκλήσεις που την έκαναν να διακρίνεται. Ήταν το πνεύμα ανανέωσης που έφερε ο σκηνοθέτης. 

 Τρεις εξαιρετικές σκηνές από μια πολυσυζητημένη παράσταση (φωτο: Εν Άνδρω)

Οι γυναίκες έπρεπε να είναι αισθησιακές, προκλητικές, ημίγυμνες έως γυμνές για να προκαλέσουν τους άνδρες. Για να τις ποθήσουν. Για να τους τρελάνουν. Αν ήθελαν να τους φέρουν στα άκρα για να ενδώσουν, αθηναίοι και σπαρτιάτες, στον σεξουαλικό εκβιασμό που θα οδηγούσε στο τέλος του πολέμου και στην ειρήνη. Και ήταν έτσι από την αρχή μέχρι το τέλος. Ακόμα και το απόλυτο γυμνό παρουσιάστηκε κάποια στιγμή με την ακινησία του αρχαίου αγάλματος. Κάτι σαν ακίνητος αισθησιασμός στην Αφροδίτη/γυναίκα…

Οι γυναίκες απέναντι στην εξουσία των ανδρών με τα... όπλα τους!!! (φωτο: Εν Άνδρω)

 Και οι διάλογοι έξυπνοι, χιουμοριστικού, ευρηματικοί. Υπήρχε λοιπόν διάλογος των ηθοποιών με το σενάριο! Σε τέτοιο σημείο που μερικές φορές γινόταν και διάλογος του σύγχρονου με το αρχαίο!  Ενδεικτικό σε μια στιγμή δύο σύγχρονοι τύποι απαγγέλουν το αρχαίο κείμενο και ρωτά ο ένας τον άλλον: «τι κατάλαβες;» «Τίποτα», απαντά ο άλλος. Και συνεχίζει: «κάτι για σκάφη, να μένουν οι γυναίκες στη σκάφη τους», λέει…

 

 Επί σκηνής και η γερουσία. Στη μέση διακρίνεται ο Γιάννης Βογιατζής (φωτο: Εν Άνδρω).  

Άλλη μια σπαρταριστή σκηνή με την γερουσία επί σκηνής (φωτο: Εν Άνδρω).

Οι γυναίκες μετά το αγαλμάτινό γύμνωμα... ντύνονται! Δίπλα οι άνδρες με τα σώβρακα... έχουν μείνει αγάλματα!... (φωτο: Εν Άνδρω).

 Ο χορός και η Λυσιστράτη απέναντι στην εξουσία των ανδρών που έχει πλέον διακωμωδηθεί (φωτο: Εν Άνδρω).

Υπήρχε όμως και διάλογος των ηθοποιών με τον θεατή! Ασχέτως αν δεν ήταν εύκολος ή πάντα κατανοητός! Υπήρχε και ένας εξαιρετικός χιουμοριστικός διάλογος του χορού με τους ηθοποιούς. Ο χορός προσέθετε, διόρθωνε. Και οι ηθοποιοί απαντούσαν και συνέχιζαν.  

 

 Η Λυσιστράτη θέτει τους όρους των γυναικών στον άρχοντα της πόλης (φωτο: Εν Άνδρω).

Τους ρόλους των γυναικών συμπλήρωναν εντελώς αντιθετικά οι γέροντες της πόλης που αντιδρούν, διαμαρτύρονται, εξεγείρονται με τρόπο κωμικό και γκροτέσκο, ενώ αδυνατούν να τα βγάλουν πέρα με τις εξεγερμένες γυναίκες. Όπως και ρόλος του άρχοντα και του πολεμιστή. Σκηνές έξυπνες από την αμηχανία στην πρώτη περίπτωση μέχρι την αδημονία στην δεύτερη. Η μουσική και τα χορικά ήταν εξαιρετικά. Αρκεί να δει κανείς μια σκηνή από το βίντεο για να καταλάβει…

Ένα από τα εντυπωσιακά χορικά του τέλους της παράστασης (φωτο: Εν Άνδρω). 

 Ήταν μια παράσταση με ροή, ενότητα, στόχευση. Μπορεί να ήταν τολμηρή και προκλητική. Όμως ήταν επιτυχημένη και ενδιαφέρουσα. Μπορεί να ήταν ριζοσπαστική και σύγχρονη. Όμως δεν έχανε τις αναφορές της στην παράδοση. Ήταν μια παράσταση που καινοτομούσε χωρίς να εμπεριέχει άγνοια ή να γίνεται αναιδής. Ήταν σύγχρονη, αλλά ξεχώριζε από την εποχή μας όπου κάθε αδαής και αναιδής θεωρεί πως καινοτομεί ή είναι… ειλικρινής!!!

 

Ο Γιάννης Βογιατζής σε μια από τις χαρακτηριστικές σκηνές του έργου. Κάτι σαν κλασική ρετρό φωτογραφία σε ένα τολμηρό έργο (φωτο: Εν Άνδρω). 

 Και δύο ξεχωριστές αναφορές: η Λένα Κιτσοπούλου ήταν μια αλλιώτικη Λυσιστράτη. Πιο οικεία και καθημερινή. Λιγότερο κλασική και στυλιζαρισμένη. Μέσα στο πνεύμα της παράστασης. Και ο Γιάννη Βογιατζής σε ένα ρόλο που τον έβγαλε πέρα με επιτυχία. Κι αυτός στο πνεύμα της παράστασης. Ακόμα και στην εξαιρετική σκηνή του τέλους όπου πηγαίνει πέρα από το χιούμορ…