Εν Άνδρω

Του Διαμαντή Μπασαντή

 

Φεστιβάλ Άνδρου: αναζητώντας την ταυτότητα του το 2017 

Προσαρμοσμένο στην μικρή καλοκαιρινή σεζόν θα είναι εφέτος το φεστιβάλ Άνδρου, που ξεκινά το Σαββατοκύριακο 29/30 Ιουλίου και τελειώνει την εβδομάδα μετά τον δεκαπενταύγουστο. Ήτοι, διάρκεια λίγο παραπάνω από τρεις εβδομάδες.

Τα θεάματα που ξεχωρίζουν είναι δύο μεγάλες μετακλήσεις θεατρικών παραστάσεων και δύο συναυλιών. Από εκεί και πέρα μικρότερα και ιδίως τα τοπικά καλλιτεχνικά σχήματα θα δώσουν το παρόν δίνοντας το δικό τους χρώμα στα δρώμενα.

Χορηγοί του φεστιβάλ - όπως πέρσι - είναι δύο. Η ομάδα που το διοργανώνει - όπως πέρσι - θα είναι ίδια. Και το εφετεινό πρόγραμμα έχει σχεδόν κλείσει. Θα ανακοινωθεί εν καιρώ. Το φεστιβάλ Άνδρου μετά δύο χρόνια ελπίδων και πειραματισμών (2015 & 2016) προσαρμόζεται/περιορίζεται περισσότερο στα καλοκαιρινά δεδομένα. Το τι θα σημαίνει αυτό μένει να το δούμε.

 

Από την συναυλία στο Κόρθι. Εντυπωσιακή η εξέδρα της συναυλίας μέσα στη θάλασσα... 

Είναι γεγονός πως το φεστιβάλ του 2017 αναζητά την ταυτότητα και το στίγμα του σε μια προσπάθεια να συντονιστεί με την ταυτότητα και το στίγμα του νησιού που το φιλοξενεί. Δεν αρκεί να έρχεται μια ομάδα από την Αθήνα, να το στήνει, χωρίς συνέργειες με την κοινωνία και την αγορά του νησιού.

Η Άνδρος δεν είναι Επίδαυρος να ταξιδεύουν εύκολα οι θεατές με τα αυτοκίνητα τους κάθε Σαββατοκύριακο (υπάρχει η θάλασσα και το κόστος της) και το θέατρο της δεν έχει χωρητοκότητα παρά μόνο για 1000 θεατές. Κάτι που με τα σημερινά κόστη (φόροι, μεταφορές, διαμονές, αμοιβές κλπ) κάνει απαγορευτικά μερικά σημαντικά θεάματα.

Για να υπάρχει επιτυχία και μέλλον πρέπει να βρεθούν συνέργειες (και π.χ. ο εθελοντισμός και η αξιοποίηση της κοινωνίας είναι μέσα στις συνέργειες) με το νησί και τους ανθρώπους του. Ή, για να το πούμε αλλιώτικα: τις κοινωνίες τις κινητοποιούμε και τις κάνουμε συμμέτοχους μόνο από τα μέσα, με συνέργειες, όχι μόνο με διδακτισμό από τα πάνω και μόνο με μετακλύσεις από έξω...

Έχοντας παρακολουθήσει στενά τα δύο πρώτα φεστιβάλ αποτυπώσαμε τα συμπεράσματα στον πρόλογο του ηλεκτρονικού βιβλίου που αναρτήσαμε στο "Εν Άνδρω" πριν λίγες μέρες. Εκεί εξετάσαμε πως φτάσαμε από τον ενθουσιασμό του 2015 στην διστακτικότητα του 2016 πριν καταλήξουμε στην αναζήτηση ταυτότητας για το 2017. Απομένει να δούμε τι θα καταφέρει και πως θα το καταφέρει εφέτος η ομάδα του φεστιβάλ και πως θα ανταποκριθεί ή θα μπορέσει να βρεθεί τρόπος συνεργασίας με την κοινωνία και την τουριστική αγορά της Άνδρου. 

2015 & 2016: από τον ενθουσιασμό στην διστακτικότητα

Κατ’ αρχήν όσα έγιναν το 2015 και το 2016 είχαν ως αφετηρία το ανοιχτό Θέατρο. Το Θέατρο ήταν η εστία για όλα αυτά. Όμως για να γίνουν όλα χρειάστηκε ένας νέος θεσμός: το Φεστιβάλ. Και τα δύο, Θέατρο και Φεστιβάλ, άλλαξαν την εικόνα της Άνδρου.

Το Θέατρο, ήταν η «αναγκαία» προϋπόθεση. Το Φεστιβάλ ήταν η «ικανή» προϋπόθεση. Και τα δύο μαζί αποτέλεσαν την αναγκαία και ικανή προϋπόθεση για να ανοίξει πανιά η Άνδρος σε ένα νέο πολιτιστικό πεδίο: του θεάτρου, της μουσικής, των πολυθεαμάτων.

Όμως, πως εξέλαβε το κοινό της Άνδρου τα δύο πρώτα χρόνια αυτό το μεγάλο πολιτιστικό ταξίδι;

Με ενθουσιασμό την πρώτη χρονιά και με διστακτικότητα τη δεύτερη. Και όμως και οι δύο χρονιές είχαν τον ίδιο άξονα αναφοράς: ότι καλύτερο ή ότι πιο επίκαιρο υπήρχε στην ελληνική καλλιτεχνική αγορά.

Γιατί άραγε την πρώτη χρονιά υπήρξε ενθουσιασμός και την δεύτερη –παρά την διεύρυνση της θεματολογίας και των θεαμάτων– υπήρξε δισταγμός;

Το ερώτημα αυτό μας απασχόλησε ιδιαίτερα. Οι απαντήσεις που καταγράψαμε ήταν δύσκολες, αντιφατικές, ειλικρινείς. Και αναφέρονται και στην κοινωνία της Άνδρου και της ελληνικής κοινωνίας.

Το 2015

Ενθουσιώδης η προσέλευση του κοινού την πρώτη χρονιά.

Το 2015 η κοινωνία της Άνδρου είδε με αυξημένο ενδιαφέρον, αλλά και με πολύ μεγάλη περιέργεια, την έλευση στο νησί τόσων μεγάλων θεατρικών σχημάτων, μουσικών συνόλων και καλλιτεχνικών ονομάτων. Στο αυξημένο ενδιαφέρον συνέβαλαν και οι λίγες σχετικώς παραστάσεις, αλλά και η σχετικά σύντομη διάρκεια –τρεις εβδομάδες– του Φεστιβάλ.

Επιπλέον ο χρόνος του Φεστιβάλ ήταν οι τρεις εβδομάδες ήταν οι πρώτες του Αυγούστου που - παρά τα capital control του ΣΥΡΙΖΑ - συνέπεσαν ευτυχώς με την μικρή σεζόν της Άνδρου. Έτσι ανδριώτες και επισκέπτες, που έτυχε να είναι στο νησί, έσπευσαν να δουν τα πιο γνωστά σχήματα ή ονόματα, όπως οι Φίλιππος Πλιάτσικας, Δήμητρα Γαλάνη κλπ. Και στο θέατρο πολλές φορές έγινε το αδιαχώρητο με παραστάσεις όπως οι Τρωάδες και οι Αχαρνής.

Εκτιμώντας την προσέλευση μπορούμε να πούμε πως ήταν κυρίως τα δημοφιλή ονόματα που προσέλκυσαν το κοινό. Αυτά κυριάρχησαν επί της τέχνης. Λογικό. Ζούμε στην εποχή των δημοφιλών ονομάτων. Ονομάτων που αναδεικνύονται κυρίως από «μαζικά» μέσα όπως η τηλεόραση και το you tube. Και «λαϊκών» θεαμάτων ή θεαμάτων που προσελκύουν κόσμο μέσα από "καθιερωμένα" ονόματα και "οικίες" τέχνες. Δεν ζούμε σε εποχή αναζήτησης ή μηνυμάτων. 

Επίσης να τονίσουμε πως η κοινωνία της Άνδρου «αγκάλιασε» ότι θεώρησε «δικό» της. Τα δικά της σχήματα. Τα δικά της θεάματα. Τα δικά της ακροάματα. Προσήλθε μαζικά να δει τα «δικά» της παιδιά. Το Θέατρο προσέφερε τον αναγκαίο χώρο και το Φεστιβάλ  ήταν η ικανή προϋπόθεση ώστε όλα αυτά να παρουσιαστούν μαζί σε μια δεδομένη περίοδο.

Όμως τα τοπικά σχήματα δεν αρκούν για να βάλουν την Άνδρο στο καλοκαιρινό πολιτιστικό στίγμα της Ελλάδος και το Φεστιβάλ να αποκτήσει ευρύτερη οντότητα. Χρειάζεται λοιπόν και το κοινό της Άνδρου (καλοκαιρινό και άλλο) να μάθει να αναζητά και κάτι πιο πέρα από τα «δικά» του και τα «οικεία» της τηλεόρασης.

Το 2016

Διστακτική η προσέλευση του κοινού την δεύτερη χρονιά. 

Το 2016 έγινε μια προσπάθεια, εκ μέρους των οργανωτών, να «απλωθεί» χρονικά, χωρικά, καλλιτεχνικά και ηλικιακά το Φεστιβάλ. Να βγει από το Θέατρο και να συμπεριλάβει και άλλες περιοχές της Άνδρου. Να προβάλει περισσότερες καλλιτεχνικές εκφράσεις. Να απευθυνθεί σε περισσότερες ηλικίες και να τα καταφέρει σε μεγαλύτερη χρονική διάρκεια.

Στόχος των διοργανωτών – αλλά και αίτημα της ανδιώτικης κοινωνίας – να «φέρει κόσμο» το Φεστιβάλ στο νησί. Και να συμβάλει ώστε να μεγαλώσει η σεζόν της Άνδρου. Καλό το αίτημα. Καλύτερη η πρόθεση. Αλλά δεν πέτυχαν.

  

Η κοινωνία της Άνδρου και η διοργάνωση έδειξαν να επαναπαύεται στις «δόξες» της πρώτης χρονιάς. Υπήρξε διστακτικότητα και φάνημε σε πολλές παραστάσεις. Η κοινωνία δεν στήριξε με την παρουσία της δυναμικά την δεύτερη χρονιά. Στήριξε και πάλι ότι θεώρησε «δικό» της. Τα τοπικά μουσικά σύνολα. Τις τοπικές θεατρικές ομάδες. Το υπόλοιπο Φεστιβάλ όλοι περίμεναν να το στηρίξουν... οι άλλοι!!! Ποιοι άλλοι; Μα οι άλλοι που θα έρχονταν από την Αθήνα και την Ελλάδα!!! Το ερώτημα εδώ είναι: ήρθαν; Κι αν ήρθαν γιατί δεν πήγαν πολλοί μέχρι το φεστιβάλ;

Κάποιοι, λοιπόν, περίμεναν πως από μόνο του το Φεστιβάλ, στα πρώτα βήματα του, θα έφερνε κόσμο!!! Το ίδιο και οι διοργανωτές που επέκτειναν - χωρίς σύνδεση με την κοινωνία και την αγορά του νησιού - δυσανάλογα τόσο την θεματολογία όσο και τον χρόνο του Φεστιβάλ. Κάπως έτσι οι διοργανωτές και η καλοκαιρινή τουριστική αγορά της Άνδρου δεν... συναντήθηκαν!!! 

Παρά το άνοιγμα που έγινε για παραστάσεις και εκτός Θεάτρου, παρά την διεύρυνση της θεματολογίας, παρά την ευρεία ποιοτική γκάμα θεαμάτων και ακροαμάτων, το Φεστιβάλ λίγα πράγματα πέτυχε, από άποψης προσέλευσης... 

 

Κάπως έτσι απέτυχε να βγει από τα όρια του μικρού θεάτρου που ξαφνικά φάνηκε την δεύτερη χρονιά... μεγάλο για να γεμίσει εύκολα!!! Κατά τα άλλα δεν έγινε η μοναδική παράσταση που προγραμματίστηκε στο Γαύριο λόγω ανυπαρξίας χώρου. Και η μια που έγινε στο Κόρθι, σε ένα ξεχωριστό περιβάλλον, πέτυχε μεν οργανωτικά, αλλά η προσέλευση ήταν σχετικά περιορισμένη. Αν και συμμετείχαν τέσσερις «γερόλυκοι» του ελληνικού ροκ όπως ο Λάκης Παπαδόπουλος, ο Γιάννης Μηλιώκας, ο Νίκος Ζιώγαλας, ο Γιάννης Γιοκαρίνης. 

Αλλά και στην Χώρα που υπήρξε ένα εξαιρετικό ροκ-θέαμα από τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου και τον Γιάννη Ζουγανέλη και που υπήρξε καλύτερη προσέλευση - όπως φάνηκε - δεν ήταν αρκετή για να καλύψει οικονομικά τους διοργανωτές. Τέλος, οι κλόουν και οι ξυλοπόδαροι και οι παραστάσεις δρόμου στην Χώρα για το αφιέρωμα Φελίνι - για πολλούς λόγους - είχαν πολύ περιορισμένη ανταπόκριση στο κοινό.

 

 

Να θυμήσουμε πως από το Ανοιχτό Θέατρο πέρασαν μερικοί από τους κορυφαίους του ελληνικού έντεχνου τραγουδιού, όπως η Μαρία Φαραντούρη, ο Μανώλης Μητσιάς, η Γεωργία Νταγάκη, η Άλκηστη Πρωτοψάλτη, η Έλλη Πασπαλά και ο Θάνος Μικρούτσικος. Όμως, η ανταπόκριση του κοινού δεν ήταν η αναμενόμενη. Σημαντική ανταπόκριση είχαν μόνο τα δύο μεγάλα θεατρικά σχήματα: το Εθνικό Θέατρο με την Λυσιστράτη του Μαρμαρινού και η τριλογία της Ορέστειας του Χουβαρδά.

 

Αποδείχθηκε τελικά πως την σεζόν – τουλάχιστον στην Άνδρο – δεν την επεκτείνουν οι πολλές και μεγάλες εκδηλώσεις. Αλλά οι εκδηλώσεις πετυχαίνουν μόνο αν ανταποκρίνονται στην συγκεκριμένη περιορισμένη σεζόν του νησιού και εστιάζουν στο Σαββατοκύριακο ή στην τοπικότητα. Μπορεί η παραπάνω διαπίστωση να μην ενθουσιάζει, αλλά αυτό είναι το συμπέρασμα μετά από εμπειρία 3 εβδομάδων Φεστιβάλ το 2015 και 6 εβδομάδων το 2016.

Ίσως να έχει να κάνει με το πως στήνεται το φεστιβάλ. Ίσως να φταίει και το είδος του τουρισμού της Άνδρου, που στηρίζεται σε επισκέπτες του Σαββατοκύριακου. Ίσως και η σχετικά περιορισμένη τουριστική σεζόν.  Ίσως ο χαρακτήρας της κοινωνίας του νησιού. Ίσως η οικονομική κρίση. Ίσως το ότι δεν επιδιώχθηκαν εκ των προτέρων από τους διοργανωτές μια σειρά συνέργειες με τους επαγγελματίες του νησιού. 

Το εξώφυλλο του ηλεκτρονικού βιβλίου του "Εν Άνδρω". Ίσως το μόνο συνολικό αποτύπωμα των δύο πρώτων χρόνων. Έγινε χάρη στις συνέργειες του site με φίλους και εθελοντές. Δεν έφτασε στην έντυπη έκδοση. Όμως κινητοποιήσαμε αρκετούς στην Άνδρο για ένα αποτέλεσμα άκρως επαγγελματικό. Και το κυριώτερο: χωρίς χρήματα!!! Χάρη στην προσωπική προσφορά και τον εθελοντισμό...

Και το 2016 η κοινωνία της Άνδρου «αγκάλιασε» ότι θεώρησε δικό της. Απόδειξη η μεγάλη προσέλευση κόσμου σε όλα σχεδόν τα ανδριώτικα θεάματα. Και αντιστρόφως η σχετικά περιορισμένη προσέλευση σε θεάματα πέρα από τα «δικά» της όπως το εξαιρετικό λαϊκό πολυθέαμα των Ποντίων. Ή, η μέτρια προσέλευση σε μερικές από τις κορυφαίες στιγμές του έντεχνου ελληνικού τραγουδιού του 20^ου αιώνα, που παρουσιάστηκαν στην Άνδρο. Και κάπως έτσι το νησί δυσκολεύτηκε μπροστά σε όλο αυτό τον πολιτιστικό πληθωρισμό της δεύτερης χρονιάς και επέλεξε για μια ακόμα φορά αυτά που «ξέρει» και του είναι «οικεία».