Εν Άνδρω

 

Μοιάζει με "όνειρο στο μέλλον" το άσκεπο επί μισό αιώνα κτίριο της Φάμπρικα Εμπειρίκου να ξανασκεπαστεί και να σωθεί. Και να γίνει μουσείο της ανδριώτικης επιχειρηματικότητας κι αγάπης για τον τόπο. Εμείς σε αυτό το site επιμένουμε να ονειρευόμαστε το μέλλον. Ή, όπως έγραψε ο σεμνός ποιητής Μιχάλης Γκανάς "εγώ το μέλλον νοσταλγώ"... (φωτ. Εν Άνδρω).

Είναι να απορεί κανείς με μια αυτοκαταστροφική διάθεση που κυριαρχεί στην Άνδρο. Έχουμε ένα πολύτιμο ιστορικό μνημείο. Έχει αναγνωριστεί επίσημα και με την βούλα του κράτους και του υπουργείου Πολιτισμού. Όμως το αφήνουμε και καταστρέφεται. Κανείς δεν ενδιαφέρεται επί δεκαετίες, πέρα από μερικούς «περίεργους» επιστήμονες – τα τελευταία χρόνια - που τρέχουν, πιέζουν, κάνουν ημερίδες.

Κάποιος αρχίζει αυτά τα χρόνια κι ενδιαφέρεται. Και ξεκινά μια προσπάθεια να δει τι μπορεί να κάνει. Προχωρά και σχεδιάζει την σωτηρία του μνημείου. Με ειδικούς. Με σχέδιο. Με τεχνικές και οικονομικές προμελέτες. Και όταν βγαίνει μπροστά οι μέχρι τότε απόντες και αδιάφοροι ξαφνικά θυμούνται διαδικασίες, κυριαρχίες, ιδιοκτησίες… για να το «σώσουν»!

Εγκαταλειμένη οριστικά από το 1930 η Φάμπρικα Εμπειρίκου άντεξε κοντά 90 χρόνια. Πόσο ακόμα θα αντέξει; (φωτ. Εν Άνδρω).

-        Πώς όμως θα «σώσουν» κάτι που δεν ξέρουν; Με ποια γνώση και προεργασία; Με ποιο σχέδιο και χρηματοδότηση; Πως θα το «σωθεί» το έρμο το μνημείο, που είναι ρημαγμένο κι εγκαταλειμμένο επί 88 ολόκληρα χρόνια;

Η τελευταία φορά που ασχολήθηκε κάποιος από τους παλαιούς ιδιοκτήτες του - πριν πολλές δεκαετίες - ήταν για να εκποιήσει τον μηχανολογικό εξοπλισμό του! Έκτοτε καμία απόκριση!!!

Ο λόγος - για μια ακόμα φορά - για την ιστορική Φάμπρικα Εμπειρίκου στις Στενιές της Άνδρου. Ένα μνημείο της προβιομηχανικής εποχής, που έχει εγκαταλειφθεί επί 88 ολόκληρα χρόνια. Το 2014 σε επιστημονική ημερίδα στο ΕΜΠ για την Φάμπρικα χρειάστηκε να ερευνηθεί «ποιος ήταν ο ιδιοκτήτης της».

Τα ηλεκτρικά μηχανήματα - τα πιο προχωρημένα της εποχής - πουλήθηκαμ. Έμεναν οι μηχανισμοί των νερών. Με αυτούς λειτούργησε υποτυπωδώς στην κατοχή για λίγο. Έκτοτε ΣΙΩΠΗ! Η Φάμπρικα Εμπειρίκου έμεινε αφημένη στη λήθη. Η φωτιά του 1972 την άφησε άσκεπη και χωρίς πατώματα. Στη φωτογραφία διακρίνονται ακόμα τα καμένα τεράστια ξύλινα δοκάρια της στέγης και των πατωμάτων. Πλήρης εγκατάλειψη (φωτ. Εν Άνδρω)

Τα πορίσματα της ημερίδας εστάλησαν από την υπεύθυνη – για ενημέρωση – στο Λονδίνο, προς την Ευανθία Γουλανδρή. Αλλά ούτε φωνή ούτε ακρόαση από την κυρία. Το 2016 ο Γ.Λ. Καμπάνης, γείτονας και περιποιούμενος τον χώρο από την ζούγκλα που τον «κατάπινε», προχώρησε σε χρησικτησία. Και ξαφνικά εμφανίστηκε η Ευανθία Γουλανδρή κάνοντας «αποδοχή κληρονομιάς» του πατέρας της από το 1988 για την Φάμπρικα!

Χρησικτησία εναντίον ιδιοκτησίας είπαν κάποιοι. Νομικά το πράγμα φαίνεται απλό. Στην πράξη είναι περίπλοκο. Γιατί από την μια έχουμε μια συστηματική προεργασία για την διάσωση του ιστορικού μνημείου της Άνδρου με στόχο να γίνει μουσείο και συγκεκριμένες κατατεθειμένες γραπτές προτάσεις και από την άλλη μακρόχρονη εγκατάλειψη, αδιαφορία και σιωπή για το μνημείο επί δεκαετίες.

Κι όμως υπάρχει δυνατότητα να σωθεί το μνημείο. Να γίνει μουσείο. Να δώσει ανάσα στις Στενιές. Να δώσει μια αναφορά στην Άνδρο. Ένα μουσείο ακόμα είναι μια ακόμα ελπίδα για το μέλλον της Άνδρου (φωτ. Εν Άνδρω).

Στόχος όλων μας πρέπει να είναι η διάσωση του μνημείου. Ζητήσαμε δημόσια μια κατάθεση ενδιαφέροντος και κάποιες ιδέες για το μνημείο. Από τον Γ.Λ. Καμπάνη λάβαμε και κοινοποιήσαμε τις προτάσεις του. Από την Ευανθία Γουλανδρή λάβαμε ότι έλαβαν οι διοργανωτές της επιστημονικής ημερίδας του 2014! Δηλαδή: ΣΙΩΠΗ! Τουτέστιν μεθερμηνευόμενη η σιωπή σε… ΤΙΠΟΤΑ!

Είναι όμως η ιστορία της Άνδρου θέμα ΣΙΩΠΗΣ μιας κυρίας στο Λονδίνο; Είναι η ιστορία της Άνδρου θέμα «αποδοχής κληρονομίας» μιας κυρίας που το 1988 «αποδέχτηκε» από τον πατέρα της κτήματα στο Υψηλού, αλλά ΔΕΝ αποδέχτηκε τον «νερόμυλο στις Στενιές»! Και που τον «αποδέχτηκε» 28 χρόνια αργότερα όταν έγινε η χρησικτησία!

-        Ποιος από τους παλαιούς ιδιοκτήτες ενδιαφέρθηκε για την ιστορική Φάμπρικα Εμπειρίκου από το 1930 – τελευταία αναφορά – μέχρι το 2016;

-        Ποιος από τους παλαιούς ιδιοκτήτες ενδιαφέρθηκε πριν την μεγάλη πυρκαγιά του 1972 που την κατέστρεψε ολοσχερώς; Και ποιος μετά για το ερείπιο που έμεινε όρθιο;

-        Ποιος από τους κληρονόμους ενδιαφέρθηκε εμπράκτως από το 1988 μέχρι το 2016 για την εγκαταλειμμένη Φάμπρικα;

Μάλλον κανείς! Μόνο ο παρακείμενος γείτονας! Από μια μικρή έρευνα μάθαμε πως ο Γ. Καμπάνης σχεδιάζοντας χρόνια να διασώσει την Φάμπρικα μερίμνησε και αγόρασε όλα τα γειτονικά κτήματα. Έτσι μπορεί να ανοίξει δρόμο – μέσα από παρακείμενα χωράφια που του ανήκουν – και να κάνει όλες τις απαραίτητες επισκευές της, αλλά και την μετατροπή του κτιρίου σε μουσείο.

Η σημερινή κατάσταση αποδεικνύει την καλή κατασκευή του ιστορικού κτίσματος. Αλλά και την επί 88 χρόνια αδιαφορία των ανθρώπων γι' αυτό (φωτ. Εν Άνδρω).

Έχει ήδη κάνει δύο προμελέτες (μια τεχνική και μια οικονομική). Ένας από τους ειδικούς έχει πείρα στην ανακατασκευή κτιρίων σε συνεργασία με το υπουργείο Πολιτισμού, μιας και κάθε ενέργεια για την Φάμπρικα πρέπει να έχει την έγκριση του ΥΠΠΟ.

Το 2016 έχοντας ολοκληρώσει την προεργασία έκανε χρησικτησία. Και τότε εμφανίστηκε η Ευανθία Γουλανδρή, σπάζοντας την ΣΙΩΠΗ της, κάνοντας «αποδοχή κληρονομιάς». Και εδώ η ιστορία της Φάμπρικας πηγαίνει πια στα δικαστήρια.

Όμως, για την Άνδρο δεν έχει ιδιαίτερη σημασία ο ιδιοκτήτης της Φάμπρικας. Σημασία έχει η διάσωση του ιστορικού μνημείο που είναι ασκεπές εδώ και 46 ολόκληρα χρόνια (1972-2018)! Που είναι εγκαταλειμμένο εδώ και 88 ολόκληρα χρόνια (1930-2018)!!! Το ότι άντεξε - τόσες δεκαετίες όρθιο χωρίς σκεπή - δείχνει πόσο καλή ήταν η κατασκευή του πριν 143 χρόνια!!!

 Βλέποντας την εικόνα της ασκεπούς και ορθάνοιχτης στους καιρούς Φάμπρικας μόνο θλίψη μπορεί να νοιώσει κανείς για την εγκατάλειψη και την αδιαφορία τόσων δεκαετιών (φωτ. Εν Άνδρω).

Όμως ένα κτίριο ασκεπές είναι σύμφωνα με τους μηχανικούς ένα κτίριο που περιμένει το τέλος του. Τεχνικά είναι ένα κτίριο προς κατεδάφιση. Πρακτικά η Φάμπρικα όσο και να αντέξει από εδώ και πέρα – χωρίς σκεπή – η κατάρρευση της είναι απλώς θέμα χρόνου.

Έχουμε ξαναγράψει ζητώντας την σωτηρία του μνημείου. Η Ευανθία Γουλανδρή ΔΕΝ απάντησε. Μόνο κάτι «φίλοι» της μιλάνε - από εδώ και από εκεί - «περί ιδιοκτησίας»!

-        Για ποια ιδιοκτησία μιλάνε είναι άγνωστο. Μήπως γι’ αυτή που η Ευανθία Γουλανδρή δεν αποδέχτηκε το 1988; Ή, γι’ αυτήν που αποδέχτηκε το 2016; Μήπως γι’ αυτή που καταρρέει από το 1972 χωρίς στέγη; Ή, μήπως γι’ αυτή που εγκαταλείφθηκε πρακτικά το 1930;

-        Αν είναι ιδιοκτήτρια τότε ποια είναι τα σχέδια της μιας εδώ και χρόνια το κτίριο έχει χαρακτηριστεί από το ΥΠΠΟ «ως ιστορικό μνημείο της προβιομηχανικής εποχής; Και η ιστορία ενδιαφέρει όλη την Άνδρο. Όχι μόνο τους όποιους "ιδιοκτήτες". Γιατί η ιστορία έχει ιδιοκτήτες μόνο όταν αυτοί ενδιαφέρονται γι' αυτήν...

Ο δρόμος των νερών. Ο ποταμός ακριβώς δίπλα στην Φάμπρικα. Πηγή ζωής  Αλλά και μια "ζούγκλα" που απειλεί κατά καιρούς να "καταπιεί" την Φάμπρικα. Αναγκαία η συντηρηση για να διασωθεί ακόμα και ως ερείπιο (φω. Εν Άνδρω).

Τι εννοούν κάποιοι όταν μιλάνε περί ιδιοκτησίας; Την συνέχιση της εγκατάλειψης του μνημείου μέχρι την οριστική πτώση του; Ωφελεί αυτό την Άνδρο! Ωφελεί κανέναν άλλο κάτι τέτοιο; Η Φάμπρικα πέρα από το ιδιοκτησιακό της ήταν και είναι μέρος της ΙΣΤΟΡΙΑΣ της Άνδρου.

Μια λογική πρόταση, λοιπόν, είναι να συνεννοηθούν εξωδικαστικά οι δύο αντίδικοι και να σώσει το μνημείο ο Γ.Λ. Καμπάνης που έχει ήδη κάνει προεργασία και έχει δηλώσει δημοσίως πως δεσμεύει συγκεκριμένα κεφάλαια για την αποκατάσταση του.

Καλούμε δημόσια τον δήμαρχο Άνδρου να προωθήσει την ιδέα ενός χρήσιμου συμβιβασμού με σκοπό την διάσωση του μνημείου με κάθε τρόπο. Και ας συνδράμει στην κατεύθυνση αυτή και το δημοτικό συμβούλιο. Και ας βοηθήσει κι ο έπαρχος και η Περιφέρεια με όποιον τρόπο χρειαστεί ή μπορούν.

Η Φάμπρικα είναι μέρος της Ιστορίας της Άνδρου. Και το μουσείο που θα προκύψει θα προικίσει όλη την Άνδρο.

«Εν Άνδρω»