Εν Άνδρω

Της Δέσποινας Πολίτου

 Οι Χαΐνηδες δημιουργήθηκαν το 1990 στο Ηράκλειο της Κρήτης. Το όνομα είναι από την αραβική λέξη «χαΐν» που έφτασε να σημαίνει τον επαναστάτη, τον φυγόδικο, αυτόν που γυρίζει στα βουνά. Από τα ιδρυτικά μέλη παραμένουν οι Δημήτρης Αποστολάκης και Δημήτρης Ζαχαριουδάκης. Στην εικόνα υπάρχει και αναφορά στην λαϊκή ζωγραφική (φωτ. Εν Άνδρω).

Είναι προφανής η σύνδεση του μουσικού σχήματος «Χαΐνηδες», τόσο με την παραδοσιακή μουσική, όσο και την αναζήτηση αυθεντικής σύγχρονης έκφρασης. Παρακολουθώντας την παράσταση του «Ερωτόκριτου», στις 13/8, οι θεατές με όποιο υπόβαθρο σοκάρονται. Είναι πραγματικά αξιοθαύμαστη η καλλιτεχνική ωριμότητα των «Χαΐνηδων» να μεταφέρουν άρτια, σε σύγχρονη μουσικοχορευτική παράσταση, ένα κείμενο με ιδιωματική γλώσσα, που σύμφωνα με την «Βικιπαίδειας» είναι: «έμμετρο μυθιστόρημα που συντέθηκε από τον Βιτσέντζο Κορνάρο στην Κρήτη κατά τον 17ο αιώνα. Αποτελείται από 10.012 ιαμβικούς δεκαπεντασύλλαβους ομοιοκατάληκτους στίχους αποδιδόμενους στην Κρητική διάλεκτο».

"Του κύκλου τα γυρίσματα..." Κάτι σαν αναπαράσταση του στίχου η εικόνα... (φωτ. Εν Άνδρω).

Η σχέση με την παραδοσιακή μουσική και το χορό, για όσους γεννήθηκαν και μεγάλωσαν σε πόλεις δεν ήταν στους καιρούς μας αυτονόητη. Επικράτησε η εικόνα της αμιγούς αναπαραγωγής τους, από τοπικούς και πολιτιστικούς συλλόγους, που φορούν στολές και συμμετέχουν σε γιορτές και επετείους. Τελευταία υπάρχει μια επιστροφή που τείνει να ξεπεράσει το επίπεδο της διατήρησης στη μνήμη, εντάσσοντάς τα στη σύγχρονη δημιουργική παραγωγή.

 Αποσπάσματα από μια λίαν ενδιαφέρουσα παράσταση (βίντεο Εν Άνδρω).

Η παραδοσιακή μουσική και ο χορός είναι φορείς πλούσιου περιεχομένου, που ακόμα βρίσκει τρόπους μαγικούς να ανοίγει δρόμους ξεχασμένους εντός μας. Μπορούν να προσεγγίζουν μυστικούς καημούς, που τροφοδοτούν τα υπόγεια ρεύματα συλλογικών ψυχικών τοπίων. Μ' ένα υλικό, που όταν τα καταφέρνει να διαπεράσει τα πετρωμένα βάσανα που συσσωρεύουν οι ζωές μας, ξεπροβάλλει διαυγές, κρυσταλλωμένο σε σκοπούς, τραγούδια και χορούς, που δροσίζουν τις καρδιές, κάνοντας να ανθίζουνε οι ευωδιές τους.

Τυχεροί όσοι πήγαν στην παράσταση... (φωτ. Εν Άνδρω).

Κι όσο μακριά κι αν έφυγε η νιότη μας, σε εκστρατείες κατακτητικές του αγνώστου, κι όσο κι αν την ξεχάσαμε στων πόλεων τις πολύβουες λεωφόρους, να που επιστρέφουμε. Να ξεδιψάμε στις πηγές που αιώνες τροφοδότησε η παράδοση, κρατώντας μυστικά την επαφή με τις προγονικές μας ρίζες. 

Η παραδοσιακή μουσική στη αστική νεοελληνική έκφραση πέρασε χρόνια μοναξιάς, περιφρονημένη ως επαρχιακό μουσειακό είδος. Ωστόσο έδωσε το παρόν στο ρεύμα του έντεχνου , που με το δημιουργικό του ξέσπασμα διαμόρφωσε μια σύγχρονη ταυτότητα για τη μουσική δημιουργία του τόπου, εδώ και εξήντα χρόνια.

 Εξαιρετικοί μουσικοί και εξαιρετική μουσική παράσταση (φωτ. Εν Άνδρω).

Πέρασε κυρίως μέσα από το Γιάννη Μαρκόπουλου, έναν από τους τρεις μουσικούς, που με τους δημιουργικούς συγκερασμούς τους, άνοιξαν προς τα έξω σε διεθνές επίπεδο, δρόμους για τη νεοελληνική λαϊκή μουσική, με την κρητική μουσική παράδοση και με τον Νίκο Ξυλούρη, να αναδεικνύονται από το έργο τους, σε εθνικούς μας εκφραστές.

Πέρασε από τον Διονύση Σαββόπουλο, που με αυθεντικές μαυροθαλασσίτικες, δωδεκανήσιες αλλά και ρεμπέτικες αύρες, ζωογόνησε τα μουσικά του αφηγήματα. Από το Θάνο Μικρούτσικο που συνάντησε μέσα από τη τζαζ, τον αυτοσχεδιασμό του παραδοσιακού οργανοπαίκτη. Εξακολουθεί να περνάει όλο και περισσότερο, από σύγχρονα μουσικά πιο ροκ ρεύματα, όπως των αδελφών Κατσιμίχα, με παραδοσιακά όργανα να πρωταγωνιστούν σε εκρήξεις συναισθήματος ροκ τραγουδιών.

Σπουδαίο χορευτικό και πιο σπουδαία η μίξη σύγχρονης και παραδοσιακής σύνθεσης γύρω από τον πεντοζάλη... (φωτ. Εν Άνδρω).

Το μουσικό σχήμα των Χαΐνηδων ήταν από την αρχή πιο αποκεντρωμένο. Ξεκίνησε από την επαρχία για να κατακτήσει το κέντρο, διαμορφώνοντας μια πρωτοπορία αναφοράς, για πολλούς σύγχρονους μουσικούς που θα μπορούσαν να ενταχθούν σε πιο ροκ ρεύματα και έχουν ως στίγμα τους τη χρήση παραδοσιακών οργάνων.

Η χαρισματική προσωπικότητα που δίνει τον τόνο στο σχήμα αυτό είναι ο Δημήτρης Αποστολάκης, μουσικός όσο και φυσικός επιστήμονας. Από ένα χωριό της Κρήτης, υπήρξε μαθητής του Ψαρογιάννη, αδερφού του Νίκου Ξυλούρη, ενώ σπουδαίος δάσκαλός του ήταν επίσης ο Ross Daly.

Δημήτρης Αποστολάκης: καθοριστικός ο ρόλος του στην ομάδα και εξαιρετικός στην παράσταση... (φωτ. Εν Άνδρω).

Ενδιαφέρουσες είναι και πολλές από τις φιλοσοφικές απόψεις που έχει κατά καιρούς εκφράσει σε συνεντεύξεις του:

"Η κυκλική αναπαράσταση του χρόνου των αρχαίων κοινωνιών ήταν λυτρωτική. Για πρώτη φορά ο άνθρωπος, είναι αντιμέτωπος με την ιστορία. Γιατί έχει επικυριαρχήσει η γραμμική αναπράσταση του χρόνου. Σήμερα δε περιμένουμε τίποτα. Ταυτόχρονα, με την οικονομική ανέχεια και με το δυισμό – ένα συμβολικό δυισμό – ενώ όλοι ζουν τόσο ομοιόμορφα και καταναλώνουν τα ίδια προϊόντα, τείνουν να είναι τόσο μοναχικοί….

Συνήθως οι άνθρωποι πάνε να λύσουν ένα ζήτημα και το βλέπουν αποσπασματικά. Το θεμελιακό είναι να λυθεί, να μη σβήσεις τη φωτιά σε ένα κλαδί, να σβήσεις την εστία της φωτιάς που καίει τα κλαδιά. Αυτό το αποφεύγουμε. Δηλαδή πρέπει να αλλάξουμε το αξιακό σύστημα, του χώρου της παθογένειας.

Και πάλι του κύκλου τα γυρίσματα με τα εντυπωσιακά χορευτικά ακροβατικά, το σκηνικό λαϊκής τέχνης και η εξαιρετική ποιητική αφήγηση του Δ. Αποστολάκη (φωτ. Εν Άνδρω).

Οι άνθρωποι αρέσκονται να προστατεύονται από την ομοιομορφία – τους δίνει μια ασφάλεια, μια προστασία. Αυτό είναι και βασικά ο εκβιασμός που κάνει μία κοινωνία στα άτομα. Αν πεις την πραγματική σου αλήθεια, σε περιμένει μοναξιά κι αυτό δεν είναι τόσο κοινωνική τιμωρία, όσο βιολογική – γιατί ξέρουμε από τους χιμπατζήδες ακόμα, πως αν ένα πιθηκάκι μείνει χωρίς αγέλη, θα πεθάνει. Οπότε η κοινωνία σε απειλεί με θάνατο αν πεις την αλήθεια. Άρα είναι βολικό να συμφωνούμε όλοι σε πράγματα.

Ο κάθε πολεμιστής καταξιώνεται από τον αντίπαλό του. Υπάρχει μία μαντινάδα του Καζαντζάκη γι’ αυτό, που είναι παμπάλαια, μιλά για τους ασκορδαλιούς, «Στσ’ ασκορδαλούς εχάλασα τα μπαρουτάσκαγά μου και δα σε βλέπω πέρδικα και καίγεται η καρδιά μου». Αν χαλάσεις όλα σου τα πολεμοφόδια σε αψιμαχίες, τότε ποια θα σου μείνουν για τον πραγματικό πόλεμο;»

ΠΗΓΗ: Συνέντευξη του Δημήτρη Αποστολάκη στην Χάρις Γεωργίου στην ιστοσελίδα "Νόστιμον Ίμαρ" http://www.nostimonimar.gr/dimitris-apostolakis-to-pouritaniko-montelo-ine-i-simea-tou-mikroastismou/    

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η πρόκληση μας να γράψουν έστω και μια επώνυμη κριτική - συνεισφέροντας κάτι οι εξυβρίζοντες την κριτική μας - δεν βρήκε ανταπόκριση. Εύκολο να "κατεδαφίζεις" δύσκολο να δημιουργείς. Συνεχόζουμε λοιπόν τον δημιουργικό δρόμο μας. Οι όψιμοι υβριστές απήλθαν έτσι όπως ήλθαν. Όμως στην πρόσκληση μας να γράψουν κι άλλοι κριτικές για τα δρώμενα βρήκαμε ανταπόκριση! Παλιά συνεργάτιδα έστειλε εξαιρετικό κείμενο με ξεκινά με την παράσταση των Χαΐνηδων στην Άνδρο κάνοντας αναφορά στο έργο τους, αλλά και σε άλλους σημαντικούς έλληνες δημιουργούς που κινήθηκαν στον συγκεκριμένο μουσικό χώρο. Και τέλος στέκεται στην σημαντική διαδρομή του εκ των ιδρυτών της Δημήτρη Αποστολάκη στο ελληνικό καλλιτεχνικό προσκήνιο  - Εν Άνδρω.