Ο "Ρεαλισμός" στην Τέχνη και η 20ετία του Ιδρύματος Κυδωνιέως
Της Δέσποινας Πολίτου
Με την φετινή παρουσίαση της έκθεσης Πραγματικότητες - Living Real συμπληρώνονται 20 χρόνια λειτουργίας του θεσμού "ΠΛΟΕΣ" του Ιδρύματος Π.&Μ. Κυδωνιέως, που επιμελείται η κριτικός και ιστορικός Τέχνης Αθηνά Σχινά. Τα εγκαίνια της έκθεσης (Σάββατο 26 Ιουλίου, 20.15, Χώρα Άνδρου) θα συνοδευτούν από Gala Όπερας στο οποίο συμμετέχουν η υψίφωνος Λαμπρινή Καρτάση και ο τενόρος Γιάννης Ζωγράφος, στο πιάνο θα τους συνοδεύσει ο Βενιαμίν Χατζηκουμπάρογλου.
Το θέμα της εφετινής έκθεσης, "πραγματικότητες" παρουσιάζει έργα και καλλιτέχνες, που, όπως αναφέρεται και στο δελτίο τύπου του Ιδρύματος, επιλέχθηκαν γιατί εκπροσωπούν μερικές από τις πιο αντιπροσωπευτικές εκδοχές του μεταπολεμικού "ρεαλισμού"στην τέχνη. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο παρουσιάζονται νέοι κυρίως καλλιτέχνες, από ποικιλόμορφα ρεύματα, με έργα τους, που εκφράζουν τις «πραγματικότητες» όπως οι δημιουργοί τις «βλέπουν» γύρω τους.
Αυτός είναι και ο υπότιτλος κάτω από τον οποίον συγκεντρώθηκαν και παρουσιάζονται έργα 20 σύγχρονων Ελλήνων εικαστικών καλλιτεχνών: "Πραγματικότητες: Living real". Όπως συνηθίζεται, η εκτενής εισαγωγή και παρουσίαση της προβληματικής που οδήγησε στη σύνθεση της έκθεσης, αναμένεται έχει προετοιμαστεί και θα γίνει με ομιλία της κ. Σχινά στο ίδρυμα Κυδωνιέως τόσο προς του δημοσιογράφους όσο και κατά τα εγκαίνια της έκθεσης.
Οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες στην έκθεση είναι 20 όσα και τα χρόνια των εκθέσεων «ΠΛΟΕΣ». Αλφαβητικά συμμετέχουν οι καλλιτέχνες: Χρ. Αθανασιάδης, Λ. Αλεξοπούλου, Αγγ. Αντωνόπουλος, Αγγ. Βαξεβανίδου, Αλ. Βασμουλάκης, Μ. Γρηγοριάδη, Αν. Γρίβα, Θ. Ζαφειρόπουλος, Χρ. Κάλφας, Στ. Κίκας, Στ. Λάσκος, Μ. Μιχαηλίδης, Ελ. Παυλοπούλου, Αρ. Ποταμιάνου, Αρ. Στοΐδης, Χρ. Τσιντσάρης, Κ. Χαδουλού, Π. Χανδρής, Μ. Χατζηανδρέου, Αλ. Ψυχούλης.
*****
Αλήθεια τι σημαίνει «πραγματικότητες»; Τι σημαίνει "πραγματικότητα" για τους καλλιτέχνες που δημιουργούν εικόνες, οι οποίες βασίζονται ή περιέχουν στοιχεία, καταστάσεις ή εικόνες που δημιουργούν μια άλλη εντελώς νέα "πραγματικότητα";
Κατ' αρχάς να πούμε πως η τέχνη δημιουργεί, κάθε φορά, μια δική της αισθητική, που είναι ανάλογη με την εποχή. Η τέχνη προσπάθησε (και προσπαθεί) να συνδέσει την πραγματικότηταμε με τα ασαφή, πολλές φορές, όρια λογικής και φαντασίας. Η τέχνη αμφισβήτησε (και αμφισβητεί) την αυθεντία ή την αλήθεια της μιας και μοναδικής πραγματικότητας, της μιας και μοναδικής ανάγνωσης ενός γεγονότος. της μιας και μοναδικής Ιστορίας έναντι των πολλών και μικρών ιστοριών. Με τον τρόπο του κάθε καλλιτέχνης έφτιαξε, κάθε φορά, την δική του πραγματικότητα μέσα στην μεγάλη πραγματικότητα της κοινωνίας. Και την δική του ιστορία μέσα στην μεγάλη Ιστορία της ζωής.
Έχουν γίνει πολλές διεθνείς εκθέσεις και παρουσιάσεις με θέμα την εξέλιξη της σύγχρονης τέχνης, στις οποίες ερευνώνται και παρουσιάζονται ολοένα και περισσότερες νέες συνθέσεις, νέες καταγραφές και νέα νοήματα. Σε αυτές τις εκθέσεις επιδιώκεται, μέσα από τη διερεύνηση νέων καλλιτεχνικών πρακτικών, κάθε φορά, μια σύνδεση με την κοινωνική ή και την πολιτική πραγματικότητα. Από αυτή την άποψη ο σύγχρονος ρεαλισμός έρχεται και διαπραγματεύεται πάλι το θέμα των ορίων μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας: όρια που στην τέχνη γίνονται ολοένα και πιο δυσδιάκριτα.
Η σύγχρονη φιλοσοφία μάς έχει εξοικειώσει με την άποψη πως δεν έχει πλέον νόημα να επιχειρείται διάκριση ανάμεσα στην πραγματικότητα και στην παρουσίασής της. Στις συζητήσεις περί ρεαλισμού οι καλλιτεχνικές πρωτοπορίες ήταν πάντα σε ρήξη με τους καθιερωμένους κώδικες του ρεαλισμού. Αυτούς συνηθως τους ενστερνίζονται και τους ακολουθούν οι πλέον συντηρητικοί. Κάθε φορά οι νεώτεροι καλλιτέχνες επιδίωκαν έναν άλλο "ρεαλισμό" τον οποίο προσπαθούσαν να εκφράσουν μέσα από την δική τους τέχνη.
Ο "Ρεαλισμός" λοιπόν σε κάθε εποχή είχε την ανάγκη μιας συνεχούς ανανέωσης. Αυτή η ανάγκη οδηγούσε κάθε εποχή σε ότι θεωρείτο "ρεαλιστικό" να αποκτά μια δυναμική που έφερνε ανανέωση στην τέχνη.
Κάτι από αυτή την φιλοσοφία επιχειρεί να περάσει η κ. Σχινά. Και κάτι από αυτήν εκφράζει η εφετινή έκθεση της. Μένει να δούμε πια στην πράξη τι είδους αλήθεια θα κομίσει κάθε ένας από τους πολλούς και διαφορετικούς καλλιτέχνες που κινούνται αισθητικά σε μια ευρύτατη γκάμα: από τα κόμικ μέχρι το γκράφιτι. Από αυτή την άποψη είναι μια ιδιότυπη, αλλά και προχωρημένη έκθεση, με νέους που έχουν μια αυθεντικότητα. Και έχει γίνει μια προσεκτική επιλογή από την κ. Σχινά η οποία έχει μια συγκροτημένη λογική οργανώνοντας αυτή την έκθεση.
