Εν Άνδρω

Μπήκε η Σαρακοστή, άρχισαν οι  "χαιρετισμοί", η Άνδρος μοναχική πορεύεται ακόμα τον χειμερινό Γολγοθά της. Όσοι ζουν εδώ έχουν ανάγκη - πέρα από την δουλειά και την κουβέντα - κάποιες δημιουργικές δραστηριότητες. Ιδίως τα παιδιά και οι μεγάλοι. Κάποιες δραστηριότητες ανάτασης, που έχουν σχέση με τον πολιτισμό, με την τέχνη. Και η Βυζαντινή μουσική, οι ψαλμοί, είναι μέρος του κύκλου ζωής, αλλά και μέρος ενός πολιτισμού που πάει πολύ πίσω στην ιστορία αυτού του τόπου. Ενώ συνάμα είναι μέρος μιας μακράς θρησκευτικής παράδοσης που μπλέκει με ακούσματα από την παιδική μέχρι την ώριμη ηλικία. 

Τα παραπάνω σαν αναφορά στο άκουσμα του "τη Υπερμάχω", που εκτός από θρησκευτικό σύμβολο εμπεριέχει και κάτι από τον απόηχο της χιλιόχρονης ιστορίας του μεσαιωνικού κόσμου της χριστιανικής ορθοδοξίας. Αλλά εμπεριέχει και κάτι από όλους εμάς καθώς είναι μέρος από τα πρώιμα ακούσματα μιας άγουρης ηλικίας τότε που οι γονείς μας πήγαιναν στους "χαιρετισμούς" κι εμείς παίζαμε ανέμελοι. Μέχρι την στιγμή που ακουγόταν το "τη Υπερμάχω". Και όλοι σωπαίναμε. Και μας πλημμύριζε - μαζί με τους μεγάλους που έψελναν όλοι μαζί - μια παράξενη μυστική συγκίνηση...

Τα χρόνια πέρασαν. Τα ταξίδια άνοιξαν κι έκλεισαν κάτω από άλλους ουρανούς. Οι διαδρομές άπλωσαν και στο τέλος οι κύκλοι μας οδήγησαν ένα βράδυ - μετά από πρόσκληση του Φιλάρετου - στην σιωπηλή Μεσαριά. Στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου τέσσερα μικρά παιδιά έψελναν στο εργαστήρι ψαλτικής που επιμελείται ο εκ Κωνσταντινούπολης ψάλτης Απόστολος Μαρκόπουλος, που ζει στην Άνδρο. Άδεια η νυχτερινή Μεσαριά, άδειος και ο ναός. Και μόνο τα τέσσερα παιδιά με την επίβλεψη του Απόστολου να ψέλνουν το "τη Υπερμάχω". Λίγο πιο πέρα ο ιερέας του ναού αποσυρόμενος σιωπηλά. Σκηνή λες και ληταν βγαλμένη από τον Παπαδιαμάντη. Κι όμως δεν ήταν η Σκιάθος του χτες. Ήταν η Άνδρος του σήμερα. Έφυγα σκεπτόμενος να γράψω δυό λόγια για κάτι που ανασκαλεύει μνήμες αλλοτινές και εμπειρίες σημερινές...

Τα δύο λόγια έγιναν τέσσερα. Και όταν έφτασε ένα mail και από το εργαστήρι ψαλτικής στην Καππαριά έγιναν πολύ περισσότερα. Μίλησα στο τηλέφωνο με την πρόεδρο του Συλλόγου που διοργανώνει το εργαστήρι στην μικρή και μισοάδεια Καππαριά. Όσοι έμειναν πίσω έχουν ανάγκη από κάπου να πιαστούν. Το εργαστήρι ψαλτικής είναι μια αναφορά. Αλλά εδ΄ω πια για τους μεγαλύτερους. Το παρακολουθούν 14 άτομα μεγαλύτερης ηλικίας στον πολιτιστικό σύλλογο και συντονιστής είναι ο Κώστας Χρυσοστόμου.

Απέχουμε μόλις μερικές εβδομάδες από το Πάσχα. Και τα δύο εργαστήρια ψαλτικής της Άνδρου προχωρούν για να δώσουν ήχο και χρώμα στην κορύφωση της μεγάλης γιορτής. Ένας πολιτισμός αιώνων αναπαράγεται μέσα από αυτά τα δύο μικρά εργαστήρια. Ένας πολιτισμός που εμπεριέχει τις βαθιές συλλογικές μνήμες μιας κοινωνίας, αλλά και μερικές ιδιαίτερες έντονες προσωπικές ενός εκάστου. Το Πάσχα πλησιάζει. Είναι οι μέρες του "τη Υπερμάχω". Μιας πολιτισμικής, ιστορικής και θρησκευτικής υπόμνηση σε αυτά τα ξεχασμένα σημεία αυτής της μικρής, πικρής πατρίδας...

Δ. ΜΠΑΣΑΝΤΗΣ

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στο αγαπητό Φιλάρετο...