Εν Άνδρω

Πρωινό του Σεπτέμβρη. Αξημέρωτα. Έξω φυσούσε. Καθώς έφτιαχνα καφέ θυμήθηκα το ποίημα του Τάσου Λειβαδίτη «Φυσάει στα σταυροδρόμια του κόσμου». Με αυτή την λυρική προδιάθεση και με την μελωδία του Μίκη από το Σέρπικο - με τον Αλ Πατσίνο - άνοιξα το μέηλ που είχε στείλει ο φίλος και μουσικός δάσκαλος Άγγελος Σφακιανάκης από τα Ρέματα της Άνδρου. Κι έμεινα έκπληκτος. Ήμουν μπροστά σε ένα είδος της μουσικής, που δεν γνώριζα κι αποκαλείται διεθνώς «World Music»! Ή, επί το ελληνικότερο «Μουσική του Κόσμου»!!!

Διάβασα προσεκτικά το κείμενο του Άγγελου και με εξέπληξε πόσα άγνωστα πράγματα βρήκα για τις τάσεις της παγκόσμιας μουσικής. Μη έχοντας άλλη επιλογή, προτού δημοσιεύσω το κείμενο, τον πήρα τηλέφωνο στα Ρέματα και του ομολόγησα πως έπρεπε κάτι να μας πει περισσότερο ώστε να εισηγηθούμε ένα τόσο μαγικό θέμα στο ΕΝ ΑΝΔΡΩ.

Οι αναγνώστες μας έχουν γνωρίσει τον Άγγελο Σφακιανάκη, ως τον συντοπίτη μας δημιουργό, που έχοντας χάσει το Κάϊρο της νιότης του υιοθέτησε στην ωριμότητα του τα Ρέματα της Άνδρου. Μέχρι σήμερα τα θέματα του στον ιστότοπο μας ήταν οικεία: Αρβανιτάκη, Σπανουδάκης, Θηβαίος, Χριστοδουλόπουλος, Γλυκερία, Μάλαμας, ελληνική ποίηση και έντεχνο κλπ. Ακόμα και τα λιγότερο γνωστά θέματα του ήταν ελληνικά και οικεία σε πολλούς: τσιγγάνικο τραγούδι, Παϊτέρης, Σαλέας, Μουφλουζέλης, Σιδηρόπουλος…

 

Ο Άγγελος Σφακιανάκης στο σπίτι του στα Ρέματα της Άνδρου

Όμως η Παγκόσμια Μουσική για την οποία έγγραφε τώρα άγγιζε δρόμους πολύ πέρα από τους δυτικούς, τους βυζαντινούς ή ελληνικούς. Μιλάμε για πολιτισμούς μεγάλους, χιλιετηρίδων, που ήταν και είναι άγνωστοι σε εμάς. Ο λόγος εδώ για την ινδική μουσική στην λαϊκότητα, την παραδοσιακότητα και την ποιότητα της. Μια  μουσική που πήρε τους «δρόμους» της Δύσης στη δεκαετία του 1960 όταν και συνάντησε την τζαζ. Μια τζαζ που σιγά-σιγά άνοιξε κι αυτή τις πόρτες της κι έγινε μουσική γέφυρα μεταξύ Ανατολής και Δύσης.

Στα μακρινά πια χρόνια της δεκαετίας του 1980 ο εμπνευσμένος Ινδός μουσικός – ένα παγκόσμιο ταλέντο -, ο Trilok Gurtu ξεκίνησε μια διαδρομή στην Ευρώπη παίζοντας tablas στα τζαζ κλαμπ, αλλά και στις μεγάλες συναυλίες τζαζ. Και έτσι έγινε γνωστός στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο κάνοντας εμφανίσεις από το Παρίσι μέχρι και στην Αθήνα (το 1985). Εκεί τον συνάντησε ο Έλληνας μουσικός Τάκης Μπαρμπέρης. Μια συνάντηση που έμελλε να αλλάξει τη ρότα του Μπαρμπέρη, αλλά και συνέβαλε ώστε να δημιουργήσει η εταιρεία Λύρα την μουσική κατηγορία Musurgia Graeca, με στόχο την εξαγωγή της ελληνικής μουσικής στο εξωτερικό, στον χώρο της τζαζ και της World Music.

Με αυτά το σημείωμα ως εισαγωγή σας καλούμε να διαβάσετε και να ακούσετε παρακάτω μερικές ελληνικές μουσικές συνθέσεις που εντάσσονται στις πιο εμπνευσμένες Μουσικές του Κόσμου σε συνεργασία του Τάκη Μπαρμπέρη και με τον διάσημο Ινδό μουσικό Trilok Gurtu το 1995…

Διαμαντής Μπασαντής

 

Η συνεργασία του Τάκη Μπαρμέρη με τον μεγάλο Trilok Gurtu

Γράφει ο Άγγελος Σφακιανάκης

 

Trilok Gurtu

Τον Τάκη Μπαρμπέρη τον γνώρισα το 1988 στη Λύρα. Τον είχα δει παλαιότερα με τους Iskra live. Στη Λύρα τον έφερε ο συνάδελφος-παραγωγός Δημήτρης Παππάς. Τους έκανε τον δίσκο «ΜΟΝΤΕΛΟ 63». Ήταν γκρουπ. Χατζηγιάγκος, Λαδάς, Καλογήρου και ο Τάκης που ήταν ο leader του γκρουπ. Ροκάρανε. Cosmic το νέο label.

Ο Δημήτρης Παππάς έφυγε για την Κρήτη. Τον περίμεναν ηλιόλουστες μέρες στα Χανιά. Έφτιαξε έναν ραδιοφωνικό σταθμό. Super Fm. Ο Τάκης συνέχιζε να περνάει από την Λύρα και κάπου στο 1990 μου φέρνει σε κασέτα «κάτι» από το «Something from July». Μπήκαμε στούντιο. Λίγο στο Συν Ένα και λίγο στο Spectrum του Βαγγέλη Κατσούλη. Στην ομάδα του προστίθενται μεγάλα αστέρια στα πρώτα τους βήματα. Κοντραφούρης, Φαραζής, Πατερέλης, Ντίνος, Πλιάτσικας. Ανοίγεται ένας δρόμος για τον Τάκη.

 

Τάκης Μπαρμπέρης, Τάκης Πατερέλης, Γιώργος Κοντραφούρης, Κώστας Καλογήρου, και καθιστός στο πιάνο ο Γιάννης Βασάλος

Το 1992 πάμε πάλι στο Συν Ένα με τον Σπύρο Χατζηνικολάου στην κονσόλα, τον Κοντραφούρη, τον Πατερέλη, τον Βασάλο, τον Δελή και σταθερά τον Καλογήρου στα τύμπανα. «Are you happy?» ο τίτλος. Ναι είμαστε happy γιατί στη Λύρα έχουν αρχίσει και γίνονται fans του Τάκη. Είναι σεμνός, γλυκός και ταλαντούχος. Έχω ερωτευθεί το τροπικό «Hidjazzskiar».

Κουβέντες για το πoιο θα είναι το επόμενο βήμα. Μου λέει για την γνωριμία του με τον Trilok Gurtu. Μιλάμε για έναν εξαιρετικό κρουστό διεθνούς κλάσεως που έπαιξε με τους Embryo, τους Oregon και τον John McLaughlin! Τον είχε δει στο Παρίσι με τον Philip Catherine. Ήταν μια εξαιρετική συναυλία. Τότε ο Trilok είχε καθιερώσει το πρωτότυπο σετ ινδικών και δυτικών κρουστών. Ινδικά tablas με τα χέρια και πιατίνια «ταμπούρο» με μπακέτες. Άβολα γονατιστός, αλλά απελευθερωμένος από την παραδοσιακή στάση του λωτού. Τολμηρά πράγματα για έναν Ινδό. Ήρθε στην Αθήνα πρώτη φορά το 1985 στο Praxis Jazz Festival του Κώστα Γιαννουλόπουλου, στο Θέατρο Ορφέας, με τον πιανίστα βιμπραφωνίστα Karl Berger.

Trilok Gurtu 

Μετά τη συναυλία οι μουσικοί και οι συνοδοιπόροι τον περιτριγυρίζουν και εκφράζουν τον θαυμασμό τους. Ο Τάκης λέει στον Trilok «σε έχω δει και σε καλύτερα…»… «Πού;» ρωτάει έκπληκτος. «Στο Παρίσι»! Η ειλικρίνεια του ανοίγει τις πόρτες για μια εκ βαθέων εγκαρδιότητα. Ο Τάκης γίνεται Takis! Γίνεται ο φίλος του. Πάνε στο Καφεθέατρο που παίζει ο Μπαρμπέρης με τους Iskra και ανεβαίνει μαζί τους και τζαμάρει. Τριγυρνάνε οι δυό τους στην άδεια Αθήνα και μιλάνε. Είναι φίλοι. Θα ξαναβρεθούν όταν καλεί ο Θάνος Μικρούτσικος το John McLaughlin trio (Kai Eckhart, Trilok Gurtu) στο Φεστιβάλ της Πάτρας και αργότερα που παίζει στην Αθήνα στο Αμερικάνικο Κολέγιο. Την επόμενη χρονιά ο Trilok τον φιλοξενεί στο Αμβούργο. Ακούει τις δουλειές του και είναι καταλυτικός. Όλα καλά αλλά… Του εξηγεί ότι εσύ είσαι Έλληνας, εγώ Ινδός. Αν δεν βάλουμε τις ρίζες μας, τις μνήμες στις μουσικές μας, θα κάνουμε αυτό που κάνουν όλοι. Η διαφορά μας είναι η ιδιαιτερότητά μας. Βάλε τη δική σου Ελλάδα στα θέματά σου.

O Τάκης Μπαρμπέρης στο στούντιο Sierra © Μάνος Χατζηκωνσταντής

Από φίλος του, έγινε ο μέντορας του. Προσφέρεται να παίξει στον επόμενο του δίσκο. Ο Τάκης τώρα ψάχνει επαφή με τον Πετρολούκα Χαλκιά. Στη Λύρα ο Μπαρμπέρης γίνεται μια ευκαιρία για εξαγωγή. Η Γεωργία Αλεβιζάκη πρωτοστατεί. Δημιουργείται η Musurgia Graeca, ένα label με στόχο το εξωτερικό. Τίτλος του LP-CD είναι «Episodes». Είναι μικρά μουσικά επεισόδια.

O Trilok θα έρθει και η φιλική αμοιβή του θα είναι μικρές διακοπές σε κάποιο νησί. Ο Πάνος Μαραβέλιας ιδιοκτήτης της Λύρας προσφέρει ένα στούντιο στην Οία στη Σαντορίνη. Από το αεροδρόμιο με τη γερασμένη Μερσεντές του πατέρα Μαραβέλια στο ξενοδοχείο για να αφήσει γυναίκα κορούλα και αποσκευές και γραμμή για το στούντιο Sierra. Ηχολήπτης ο Παναγιώτης Πετρονικολός. Ο Τάκης έχει τα θέματα σε κασέτα. Θα παίξει σε δύο ορχηστρικά. Ακούει μια φορά το πρώτο. Allotropia στα 6/4, ρυθμός ιδιαίτερος. Σε αυτό θα παίξει playback ο Πετρολούκας και ο Γιώτης Κιουρτσόγλου. «OK», λέει «θα κάνω έναν μετρονόμο». Του λέμε «να σου βάλουμε έναν μετρονόμο». Δεν θέλει. Θα τον κάνει με τα tablas. Τελευταίες διευκρινιστικές λεπτομέρειες και μπαίνει. Κουρδίζει. Κάθεται στη στάση του λωτού και το παίζει με τη μία. Υπάρχει παρτιτούρα αλλά δεν τον ενδιαφέρει. Έχει κρατήσει κάτι δικές του σημειώσεις που δεν τις κοιτάζει. Έχω μια φωτογραφική και τους φωτογραφίζω.

Trilok Gurtu και Τάκης Μπαρμπέρης στις ηχογραφήσεις του άλμπουμ «Episodes» © Άγγελος Σφακιανάκης

Κάθεται στα Gabriel τύμπανα. Στην αίθουσα έχουν μαζευτεί φίλοι μουσικοί να δουν το ιερό τέρας. Το παίζει με τη μία. Δεν μπορούμε να καταλάβουμε την ταχύτητά του. Δεν προλαβαίνουμε να ελέγξουμε. Πρέπει να ξανακούσουμε.

 

Takis Barberis-Allotropia (1995 videoclip) with Trilok Gurtu & Petroloukas Chalkias

Πάμε για το άλλο λέει. «Derti» με ρυθμό 5/4. Δεν είναι «Take five» είναι ρυθμός ελληνικός. Η ίδια διαδικασία. Ακούει μια φορά από την κασέτα κρατάει τις σημειώσεις του. Αρνείται ευγενικά την παρτιτούρα. Κάθεται στα tablas. Κάθεται στα τύμπανα. Τελειώσαμε.

Derti (Remastered)

Έχει μεγάλη μουσική αντίληψη. Την επομένη παίρνει πριν ξεκινήσουν και λέει «Takis, να πάμε να ξαναγράψουμε το “Derti”. Νομίζω πως παρασύρθηκα και έπαιξα πολλά». Ο Τάκης γελάει. 

Στην Οία χαίρονται. Τον ήλιο, την θάλασσα, το τοπίο. Σε ένα ταβερνάκι ακούει τον Βαμβακάρη στα ηχεία, στις τελευταίες του ηχογραφήσεις. «Takis, αυτός ο άνθρωπος πίνει πολύ ούζο»! Ο Τάκης γελάει και του μιλάει για τον πατριάρχη του ρεμπέτικου.

Οι σύντομες διακοπές τελειώνουν. Στο αεροδρόμιο, στον αποχαιρετισμό είναι και ένας ηλικιωμένος άνθρωπος. Μια ευγενική παρουσία που δεν μιλάει αλλά προσπαθεί με τα μάτια να καταλάβει τι λέμε. Μέσα στη δικιά μας ηχηρή χαρά και συγκίνηση απλώνει το χέρι του συνεσταλμένα και σφίγγει το χέρι του Trilok θερμά. Συγκινημένος. Σα να του λέει ένα μεγάλο ευχαριστώ. Ο πατέρας του Takis.

«Πηγή: https://www.athensvoice.gr/culture/music/727674_otan-o-trilok-gurtu-ihografise-gia-ton-taki-mparmperi»