ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑ: Ταξίδι στη Μύκονο και στον χρόνο με ένα πλωτό μουσείο και πως χάθηκε η "τράτα" της Άνδρου...
Του ΔΙΑΜΑΝΤΗ ΜΠΑΣΑΝΤΗ
Ήταν καλοκαίρι του 1991. Μια φίλη ανακάλυψε το "Ευαγγελίστρια", το πλοίο/μουσείο του Ναυτικού Μουσείου Αιγαίου της Μυκόνου δεμένο στον Πειραιά. Με την ανεμελιά και την παρορμητικότητα της νιότης πήδηξε μέσα και ρώτησε κάποιους Μυκονιάτες ναυτικούς "τι ωραίο ξύλινο σκαρί είναι αυτό". Οι καλόκαρδοι και φιλόξενοι Μυκονιάτες τις είπαν πως είναι το πλοίο/μουσείο της Μυκόνου. Του είχαν κάνει την πρώτη μεγάλη επισκευή στο Πέραμα που κράτησε πολύ καιρό. Και ήρθαν για να το πάρουν να το πάνε πίσω. Τα μεσάνυχτα θα σάλπαραν για Μύκονο. Τους ρώτησε αν μπορούσε να ταξιδέψει κι αυτή μαζί τους με φίλους της. Της είπαν "μετά χαράς". Έτσι βρέθηκαν τα μεσάνυχτα της ίδιας μέρας η φίλη, η φίλη της φίλης και ο φίλος της φίλης στο κατάστρωμα του ιστορικού "Ευαγγελίστρια" με προορισμό τη Μύκονο της εποχής...
Το ταξίδεμα ήταν υπέροχο. Μηχανή και πανιά μας πήγαν μέχρι την Τζιά με μπουνάτσα. Στον νότιο φάρο της Τζιάς έπιασε κύμα. Βλέπανε στις 3 ή 4 τα ξημερώματα πάνω τον φάρο και το Ευαγγελίστρια να σκαμπανεβάζει από κάτω του. Οι Μυκονιάτες εξήγησαν πως μόλις περάσουνε τον κάβο ο κυματισμός θα πέσει. Έτσι κι έγινε. Το ξημέρωμα τους βρήκε ανοικτά της Μυκόνου.
Το πλήρωμα μάζεψε τα πανιά...
Και το υπέροχο ξύλινο σκάφος συνέχισε με την μηχανή για Μύκονο. Από μακριά τα πρωινά επιβατικά πλοία της εποχής έβγαιναν από το παλιό λιμάνι της Μυκόνου.
Το πλήρωμα, μια οικογένεια και οι τρεις φίλοι - που προστέθηκαν την τελευταία στιγμή στην φιλόξενη Μυκονιάτικη παρέα - πόζαραν για μια πρωινή φωτογραφία με το αεράκι του Αιγαίου να διεγείρει τις αισθήσεις.
Η Μύκονος πρωινή, νωχελική, γραφική και κατάλευκη πρόβαλε μπροστά τους...
Έβγαλαν μια τελευταία αναμνηστική φωτογραφία της σπάνιας διαδρομής με το πλωτό μουσείο στην Μύκονο. Κι ετοιμάστηκαν για την αποβίβαση στην τότε πολύ λιγότερο κοσμική Μύκονο ευχαριστώντας του φιλόξενους Μυκονιάτες που μοιράστηκαν μαζί τους το ταξίδι, αλλά και τα λίγα τρόφιμα τους, μιας και η νεανική παρέα έτσι ανέμελη δεν είχε πάρει μαζί της τίποτα. Ούτε καν νερό!...
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ "ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑ"
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ναυτικού Μουσείου Αιγαίου ιστορικά η “Ευαγγελίστρια” ανήκει στα τέλη της περιόδου κατασκευής των μεγάλων ιστιοφόρων και είναι το τελευταίο ιστιοφόρο «πέραμα» κατασκευασμένο στη Σύρο, το οποίο έχει διασωθεί. Χαρακτηριστικό της ιστορικής του αξίας είναι ότι ο καθηγητής του Ωκεανογραφικού Κέντρου του Nova University της Florida των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, Peter Throckmorton, που ταξίδεψε με το "Ευαγγελίστρια" για να το μελετήσει, υποστήριζε ότι τα σκάφη τύπου «πέραμα» αντλούν την καταγωγή τους από την αρχαιότητα και ότι μια παράδοση 3.000 ετών θα τελειώσει όταν εξαφανιστεί και το τελευταίο "πέραμα".
Tο “Eυαγγελίστρια” ναυπηγήθηκε στη Σύρο το 1939 από τον καραβομαραγκό Mαυρίκο και τα παιδιά του, για λογαριασμό του Mυκονιάτη καραβοκύρη Aντώνη K. Mπόνη. Έχει χωρητικότητα 90 τόνων περίπου, ολικό μήκος 20m και πλάτος 6,38 m. Φέρει 2 ιστούς και πανιά: μπούμα με πίκι, αράπη και φλόκο, συνολικής επιφάνειας 220 τ.μ. Το Ναυτικό Mουσείο Αιγαίου πήρε την πρωτοβουλία να το διασώσει. Το πρώτο ουσιαστικό βήμα έγινε τον Αύγουστο του 1987 όταν ο Kων/νος Mπόνης, γιος του αρχικού ιδιοκτήτη, δέχτηκε να δωρίσει το “Ευαγγελίστρια” (έτσι όπως βρισκόταν στη Σύρο) στο Ναυτικό Μουσείο Αιγαίου και στο Δήμο Μυκόνου.
Tο “Ευαγγελίστρια”, με τις σπάνιες ναυπηγικές αρετές του και την ιστορία του, προσφέρει μια θαυμάσια ευκαιρία ν’ αξιοποιηθεί ως πειραματικό σκάφος, για τη μελέτη θεμάτων που έχουν σχέση με την ιστορία της ναυπηγικής τέχνης και την ναυτική εθνολογία. Έχει σημασία η διατήρηση τέτοιων μαρτυριών για να διατηρηθούν και να τονωθούν τα πολιτιστικά χαρακτηριστικά της ταυτότητας αυτού του τόπου. Έχει, άλλωστε, πολλές φορές διατυπωθεί από Έλληνες και ξένους επιστήμονες ότι η ναυπηγική μας κληρονομιά μπορεί να δώσει πολλές λύσεις στα προβλήματα που απασχολούν την Αρχαιολογία των πλοίων.
Η παλαιότητα του σκάφους αυτού, με την εύλογη φθορά που έχει υποστεί λόγω φυσικών συνθηκών και υστέρησης ως προς τις τακτικά απαιτούμενες για τη διατήρησή του σε καλή κατάσταση εργασίες, που είναι αναγκαίες σε όλα τα επίπεδα (κήτος, μηχανή και μηχανικά συστήματα, λοιπός εξοπλισμός/εξάρτιση), καθιστά αναγκαίες μια σειρά από ειδικές εργασίες, οι οποίες ανατέθηκαν με την ως άνω απόφαση να εκτελεστούν από εξειδικευμένα συνεργεία σε κατάλληλο για ξύλινα σκάφη καρνάγιο.
ΤΟ "ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑ" ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΧΑΜΕΝΟΥ ΣΚΑΡΙΟΥ ΤΗΣ ΑΝΔΡΟΥ
Το 2017 το "Ευαγγελίστρια" επέστρεψε πάλι στη Μύκονο μετά από νέα μεγάλη επισκευή που το έκανε σχεδόν καινούριο. Αποτελεί μέχρι σήμερα το πλωτό μουσείο της ναυτικής τέχνης και τεχνολογίας μιας άλλης εποχής. Οι Μυκονιάτες που διακρίθηκαν με τα πλοία τους το 1821, αλλά που στη συνέχεια περιορίστηκαν στο ψάρεμα, κατάφεραν με το "Ευαγγελίστρια" να δώσουν σχήμα και περιεχόμενο στο Ναυτικό Μουσείο Αιγαίου που δημιούργησαν. Αντιθέτως οι Άνδριώτες που κυριάρχησαν στη θάλασσα από το 1844 μέχρι σήμερα δεν ευτύχησαν στο μικρό ναυτικό μουσείο τους, που διέσωσε από την καταστροφή το 2021 ο Δημήτρης Γιαννίσης (είχε καταστραφεί η στέγη του κι έμπαιναν νερά) και δεν μπόρεσαν να κρατήσουν το δικό τους ξύλινο σκαρί, που το αγόρασε η Σάμος και το εκθέτει αυτή.
Το πως χάθηκε το μοναδικό ξύλινο σκαρί, η "τράτα" της Άνδρου το 2016 και το πως το διέσωσε η
