Εν Άνδρω

Του Μηνά Βιντιάδη

Πέμπτη πρωί. Στο καράβι για την Άνδρο οι φωνές των παιδιών ήταν πιο δυνατές από τα κρωξίματα των γλάρων. Και τα  τραγούδια τους χάνονται στα κύματα και τρομάζουν τα θαλασσοπούλια, τα περισσότερα ήταν άγνωστα για μένα, μόνο ροκ άκουγα, τα ελληνικά δεν μου έλεγαν τίποτα. Γενικά δεν τραγουδάω, προτιμώ ν’ ακούω.

Ένας ζεστός Απρίλιος κυβερνά το πλοίο. Καπετάνιος στο τιμόνι οδηγεί τριάντα περίπου μαθητές και δυο καθηγητές συνοδούς  στην πρώτη τους εκδρομή,  μακριά από την πόλη. Ή μάλλον, στην πρώτη εκδρομή που περνούσαν θάλασσα.

Η περίφημη «Πενταήμερη Σχολική Εκδρομή», του «Δέκατου Πέμπτου» της Κυψέλης έχει αρχίσει από τα ξημερώματα, ή μάλλον από χθες, αφού κανένας δεν κοιμήθηκε από την άγρια αναστάτωση του πρώτου πετάγματος προς την ελευθερία. Μια πρόβα για το επόμενο στάδιο της ενηλικίωσης, της φοιτητικής ζωής, της ξενοιασιάς. Έτσι, τουλάχιστον, πιστεύουν τα παιδιά… 

Κι εγώ  χαίρομαι για την εκδρομή, όλο το βράδυ στριφογύριζα στο κρεβάτι μου, έβλεπα όνειρα, παραμιλούσα. Ήθελα πολύ να πάω αυτό το ταξίδι, ένα εισιτήριο έψαχνα, για οπουδήποτε, κι ας φοβόμουν την επόμενη μέρα.

«Το κύριο λιμάνι του νησιού είναι το Γαύριο, με τακτική σύνδεση με τη Ραφήνα, ενώ τα άλλα λιμάνια είναι στο Μπατσί, στη Χώρα και στο Κόρθι», είπε δυνατά για να την ακούσουν  η φιλόλογος, που ήταν και η «αρχηγός».

«Τώρα που πλησιάζουμε στο λιμάνι να σας πω μερικά πράγματα για να ξεστραβωθείτε», είπε  η κυρία Τσατσάνη, με σαφή προσπάθεια να γίνει φιλική με τα παιδιά.

«Το  όνομα του νησιού προέρχεται κατά πάσα πιθανότητα από το στρατηγό Άνδρο που καταγόταν από την Κρήτη, μυθικό οικιστή της μινωικής περιόδου. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές αποδεικνύουν την ύπαρξη ανεπτυγμένων οικισμών από τους μυκηναϊκούς χρόνους ή και παλαιότερα.»

Κανείς δεν την πρόσεχε, ή μάλλον κάποιοι έκαναν ότι την παρακολουθούσαν, ενώ το μυαλό τους έτρεχε σε μπαράκια και παραλίες. Εκείνη, όμως, συνέχισε τον λόγο της…

«Το νησί έρχεται στο προσκήνιο της ιστορίας κατά τη Γεωμετρική Περιόδο, 9ος-7ος αιώνας π.Χ., όπως μαρτυρούν ίχνη οικισμού που σώζονται στη Ζαγορά, στη νοτιοδυτική ακτή του νησιού».

Ένα παιδί πήγε πίσω από την πλάτη της κι άρχισε να τη μιμείται. Πριν ξεσπάσουν οι άλλοι σε γέλια, έτρεξε μακριά.

Τελικά. μόνο εγώ την κοιτούσα, ήμουν ο μοναχικός ακροατής της. Ήθελα να μάθω όσα περισσότερα γίνεται για το πρώτο νησί που επισκεπτόμουν στη ζωή μου.

«Πρωτεύουσα της Άνδρου κατά τη διάρκεια της κλασσικής εποχής ήταν η Πόλη, σήμερα  Παλαιόπολη. Η ευημερία της περιόδου αυτής φαίνεται από την πλούσια νομισματοκοπία. Σχετικά ευρήματα μαζί με τον Ερμή της Άνδρου φιλοξενούνται στο αρχαιολογικό μουσείο στη Χώρα, που θα επισκεφτούμε μεθαύριο. Τον 7ο αιώνα π.Χ. η  Άνδρος συμμετείχε μαζί με τους Χαλκιδείς στον αποικισμό της Χαλκιδικής και των παραλιακών περιοχών της Θράκης».

«Που παίζουν ροκ; Αυτό πες μας», ψιθύρισε ο Γιάννης κι η Λαμπρινή του έσφιξε το χέρι να σταματήσει. Μάλλον αυτοί οι δυο ήταν ζευγάρι, κάτι είχα καταλάβει…

Το καράβι έδεσε, το μάθημα τέλειωσε, το πούλμαν που μας περίμενε μας μετέφερε στο ξενοδοχείο. Μοιραστήκαμε στα δωμάτια, βγήκαμε στα μπαλκόνια, κι αρχίσαμε τα πειράγματα.

Το άλλο πρωί  κάναμε μπάνιο στην περιοχή του Κορθίου, στη μεγάλη παραλία του χωριού, το Καντούνι, και  τις επόμενες μέρες στις μικρότερες  το Βίντζι και την Αγία Αικατερίνη.  Αξέχαστη εμπειρία ήταν μένα και τους υπόλοιπους  τριάντα μαθητές  η εξόρμηση στο "Πήδημα της Γριάς", μια εντυπωσιακή παραλία σε κοντινή απόσταση από τον Όρμο.

Στο μπαράκι που κάναμε στέκι, κάθε βράδυ πίναμε μπίρες και χορεύαμε ως το πρωί. Ήθελα τόσο πολύ να χορέψω με τη Μάρθα, ένα μελαχρινό κορίτσι που μ’ άρεσε από την Τρίτη Γυμνασίου, αλλά δεν τόλμησα να της το ζητήσω. Όταν ο ντι τζέϊ έβαλε το «Letitbe» των Μπητλς, σηκώθηκα, έκανα δυο βήματα, αλλά με πρόλαβε ο Μάνθος, ο ζεν πρεμιέ της Τρίτης Λυκείου, που την πήρα αγκαλιά κι έμεινα μπουκάλα...

Στα ταβερνάκια που μας πήγαιναν τα βράδια ξετρελάθηκα με την τοπική κουζίνα. Ειδικά με το  κατσικάκι, τον γεμιστό "λαμπριάτη"… Κάποια παιδιά, ο Αλέκος και ο Πέτρος πιο πολύ,  προτίμησαν ένα μεγάλο, πρώην ελεύθερο κόκορα κοκκινιστό με χοντρά μακαρόνια, που ήταν μια από τις σπεσιαλιτέ. Ο απουσιολόγος ο Κώστας και ο Μένιος λεηλάτησαν πατάτες, λουκάνικα, γλίνα και "σίσσυρα" από το παστό, αβγά και μυρωδικά είναι τα υλικά της διάσημης φουρτάλιας, που γίνεται με παραλλαγές, μας εξήγησε ο μαθηματικός, ο κύριος Κουτσοβασίλης, που τον φωνάζαμε κοροϊδευτικά «Τζέιμι Όλιβερ», γιατί εκεί που σου μιλούσε για τους δεκαδικούς αριθμούς, ανακάτευε και μια συνταγή με μελιτζάνες και γραβιέρα! Μερικά κορίτσια, η Μάγδα δηλαδή και η Ισμήνη,  προτίμησαν λαχανικά από τους μπαξέδες όπως είπε η κόρη του ταβερνιάρη και  άγρια χόρτα, βλίτα γιαχνιστά με κολοκυθοανθούς,  ενώ ο Θανάσης ο βάζελος παράγγειλε "πουλάκια" τηγανιτά, τα τοπικά μεγάλα κολοκύθια "λυράκια" με τη γλυκιά «σάρκα» ολυμπιακών, όπως φώναξε σε μας τους «γάβρους» κοροϊδευτικά.

Την τρίτη μέρα, το πρόγραμμα έγραφε «εκπαιδευτική εκδρομή» και τα παιδιά ξεκίνησαν χωρίς ενθουσιασμό για  το Αρχαιολογικό Μουσείο της Άνδρου. Εγώ ήμουν ενθουσιασμένος γι’ αυτό ήξερα ότι ήταν ένα σύγχρονο μουσείο, εμβαδού 1.500 τετραγωνικών και βρίσκεται στην πρωτεύουσα του νησιού, τη Χώρα.

Φορώντας τα μαγιό μας μέσα από τα ρούχα, αφεθήκαμε στην ξενάγηση μιας όμορφης υπαλλήλου –«ωραία γκόμενα για να σαπίζει εδώ μέσα», είπε ο Κορνήλιος-  που είχε πάρει ζεστά το ρόλο της κι ήθελε να μας τα πει όλα.

«Ιδρύθηκε το 1981 και είναι  δωρεά του ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή. Εκτός από τους εκθεσιακούς χώρους περιλαμβάνει εργαστήρια συντήρησης, αποθήκες, σύγχρονα οπτικοακουστικά συστήματα και συστήματα ασφαλείας». «Τέλειωνε κορίτσι μου με τις αρχαίες πέτρες μουρμούρισε ο Λιβέρης κι εγώ τον αγριοκοίταξα γι’ αυτή του την ασέβεια…

Ύστερα ανεβήκαμε τα σκαλιά. Ο πρώτος όροφος φιλοξενεί αντίτυπο της Χάρτας του Ρήγα Φεραίου, ενημερωτικούς πίνακες, τρία μυκηναϊκά αγγεία και τα ευρήματα του γεωμετρικού οικισμού της Ζαγοράς, συμπεριλαμβανομένων φωτογραφιών και ομοιωμάτων της περιοχής, των οικιών και του ναού, ούτως ώστε να παρέχεται η δυνατότητα στον επισκέπτη να αντλήσει όλες τις απαιτούμενες πληροφορίες. Στο κλιμακοστάσιο και το ισόγειο εκτίθενται ευρήματα (γλυπτά, επιγραφές, ανάγλυφα) Αρχαϊκής, Κλασικής, Ελληνιστικής, Ρωμαϊκής, Πρωτοβυζαντινής, Υστεροβυζαντινής, Μεταβυζαντινής εποχής.

O Έρμης της Άνδρου - Αρχαιλογικό Μπουσείο Άνδρου

Εντύπωση μας προκάλεσε  η συλλογή Ελληνιστικών και Ρωμαϊκών γλυπτών το μεγάλου μεγέθους άγαλμα γυμνού άνδρα, γνωστό ως «Ερμής της Άνδρου», ρωμαϊκό αντίγραφο του 1ου αιώνα π.Χ.  που βρέθηκε το 1833 στην Παλαιόπολη, καθώς επίσης γυναικείο άγαλμα τύπου «Μεγάλης Ηρακλειώτισσας» της ιδίας περιόδου.

Όλα αυτά μας τα είπε η όμορφη υπάλληλος του μουσείου, που δεν σας κρύβω ότι την ερωτεύτηκα…

Την τελευταία μέρα στην Παλαιόπολη κολυμπήσαμε  στην όμορφη παραλία του όρμου, όπου φτάσαμε μετά από  περπάτημα λίγων λεπτών τραγουδώντας –οι άλλοι- νησιώτικα τραγούδια. Μόνο όταν κάποιος φώναξε «παιδιά, από την Άνδρο ήταν ο μεγάλος πρόεδρος του Ολυμπιακού Νίκος Γουλανδρής», άλλαξαν ρεπερτόριο κι άρχισαν τα συνθήματα του τύπου «Θρύλε θεέ μου, Ολυμπιακέ μου» κι μερικά υβριστικά για τον ΠΑΟ και τη Λεωφόρο…

Με μπάνια, πάρτι, τραγούδια και πλάκες η πενταήμερη έλαβε τέλος. Σε μερικά χρόνια θα αποτελούσε ξεθωριασμένη ανάμνηση, βιαστική σημείωση σε νεανικά ημερολόγια. Όλοι είχαν μπροστά τους μια ολόκληρη ζωή για να ξεχάσουν αυτή την εκδρομή, ή να θυμούνται ό, τι  κράτησε το μυαλό τους. Μόνο εγώ δεν είχα χρόνο να ξεχάσω αυτή την εκδρομή…

Δευτέρα απόγευμα ανεβήκαμε στο πλοίο για να γυρίσουμε στην πόλη. Το ταξίδι μου τέλειωνε εδώ. Μπήκα στις τουαλέτες του καραβιού, έριξα λίγο νερό στο πρόσωπό μου. Είδα στον καθρέφτη πόσο κουρασμένος ήμουν, αλλά ήρεμος κι ευτυχισμένος για ό, τι έζησα… Έφτιαξα με το χέρι τα άσπρα μου μαλλιά, χάιδεψα τις ρυτίδες στο πρόσωπό μου  και χαμογέλασα στον εαυτό μου. Ναι, επιτέλους, στα γενέθλια των εξήντα οκτώ χρόνων μου, έκανα τη σχολική εκδρομή που δεν είχα καταφέρει να κάνω πριν από πενήντα χρόνια, όταν μια δυνατή γρίπη με ψηλό πυρετό με κράτησε στο σπίτι. Γονατιστός παρακαλούσα τη μάνα μου να με αφήσει, μα εκείνη αμετακίνητη στην άρνησή της. «Όχι, θα κρυώσεις, να πας όταν μεγαλώσεις, εγώ δεν σ’ αφήνω», ούρλιαζε ασυγκίνητη από τα δάκρυά και τα παρακάλια μου.

Κοίταξα το ρολόι, πλησίαζε πέντε το απόγευμα. Ξέκοψα από την ομάδα των μαθητών και ακούμπησα στην κουπαστή. Μετά πήρα από το μπαρ του καραβιού ένα μπουκάλι νερό κι ένα εσπρεσάκι, ήπια το χάπι της πίεσης κι άναψα τσιγάρο. Ναι, τα είχα καταφέρει, τώρα που βγήκα στη σύνταξη, τα κατάφερα.

Την έκανα τη σχολική εκδρομή. Παραφύλαγα τρεις μήνες στη Ραφήνα, μέχρι που είδα αυτό το σχολείο να ανεβαίνει στο πλοίο. Συγνώμη παιδιά, σας έδωσα άλλα ονόματα, δεν έμαθα ποτέ τα δικά σας, ο Μένιος κι ο Θανάσης η κυρία Τσατσάνη κι ο κύριος Κουτσοβασίλης είναι δικοί μου συμμαθητές και καθηγητές, της δικής μου εποχής, τώρα μπορεί και να μην υπάρχουν…

Παιδιά σας ευχαριστώ για την παρέα, σας ευγνωμονώ για τον ρόλο που παίξατε σ’ αυτό το μονόπρακτο- υποχρέωση στον έφηβο εαυτό μου. Να είστε καλά…

Το καράβι σφύριξε τρεις φορές βρήκε από το Γαύριο και πήρε τον δρόμο της επιστροφής για την Ραφήνα.

 

Σημείωση: Το παραπάνω διήγημα δημοσιεύθηκε στο αφιέρωμα για την Άνδρο του περιοδικού δέκατα/εν Άνδρω το καλοκαίρι του 2014. Ο Μήνας Βιντιάδης είναι δημοσιογράφος και πεζογράφος. Δούλεψε για χρόνια στην εημερίδα "Τα Νέα". Έχει γράψει δύο μυθιστορήματα.