Εν Άνδρω

Του Διαμαντή Μπασαντή

 

News is old & news is bad. Ή, στα ελληνικά: τα νέα είναι παλαιά, τα νέα είναι άσχημα. Τα νέα είναι παλαιά γιατί …τα περιμένουμε! Και τα νέα είναι άσχημα γιατί τα φοβόμαστε και τα απευχόμαστε! Περιμένουμε αυτά που προϋπάρχουν στο μυαλό μας  και στη σκέψη μας. Απευχόμαστε αυτά που προϋπάρχουν στους φόβους μας! Και στις δύο περισσότερες περιπτώσεις λοιπόν οι ειδήσεις έχουν σχέση με αυτά που μας ενδιαφέρουν θετικά ή αρνητικά.

Άρα δεν είναι τα γεγονότα που ελκύουν συνήθως την προσοχή μας, αλλά είναι τα ενδιαφέροντα μας που μας ελκύουν να προσέξουμε κάποια γεγονότα. Κάτι που δεν μας ενδιαφέρει ή δεν έχουμε μάθει να μας ενδιαφέρει δεν το προσέχουμε όσες φορές και να το πουν οι ειδήσεις. Ή, το ξεχνάμε αμέσως μόλις το πουν! Οι δημοσιογράφοι, λοιπόν, πρώτα αξιολογούν τα γεγονότα σε σχέση με το τα ενδιαφέροντα του ακροατηρίου τους. Μετά συντάσσουν την είδηση και την μεταδίδουν. Ο κόσμος περιμένει αυτά που γνωρίζει ή αυτά που φοβάται.

Στην τηλεοπτική οθόνη ο κόσμος θέλει οι ειδήσεις που περνούν στην οθόνη να λένε γρήγορες «αλήθειες» και να έχουν ξεκάθαρες «περιγραφές». Η εικόνα είναι το εύκολο. Και το εύκολο είναι να «αναγνωρίζει» κάποιος διεθνώς τα μεγάλα και κυρίαρχα κράτη και να «αντιλαμβάνεται» την πολιτική τους μέσα από τις εικόνες και τα λόγια των πολιτικών ηγετών τους;

Οι άνθρωποι δύσκολα κατανοούν περίπλοκες καταστάσεις. Αντιθέτως τις προσλαμβάνουν εύκολα αν τις προσωποποιήσουν και τις «δουν» σαν πράξεις μεμονωμένων ατόμων.

Στα παραπάνω προσθέστε τώρα πως το αρνητικό εντυπωσιάζει: τι πιο εντυπωσιακό από μια ξαφνική καταστροφή! Από μια τραγωδία! Από μια απρόσμενα δύσκολη στιγμή ή από μια ξαφνική ανατροπή του καθημερινού σκηνικού! Το παράδειγμα κλασικό: τι τραβά την προσοχή περισσότερο η πολύμηνη και περίπλοκη κατασκευή ενός αεροπλάνου ή η μέσα σε λίγα λεπτά ή δευτερόλεπτα καταστροφή του;

Συνεπώς ο τρόπος που η πλειονότητα «βλέπει» τις ειδήσεις καθορίζεται από την κοινωνικές παραδοχές, γνώσεις και εμπειρίες και δυνατότητες της σκέψη τους. Δεν είμαστε λοιπόν άμοιροι εμείς και η κοινωνία για τα ΜΜΕ που έχουμε.

Κάποτε στο εισαγωγικό μάθημα του μεταπτυχιακού στο πανεπιστήμιο του Λέστερ ο αείμνηστος ιρλανδός καθηγητής James Halloran μας είπε «προκλητικά»: «κάθε χώρα έχει τα ΜΜΕ που τις αξίζουν»! Μετά χαμογελαστός άκουγε επί ώρας τις πολυεθνικές διαμαρτυρίες μας!

Σήμερα μετά από πολλά χρόνια είναι η σειρά μου να χαμογελώ ακούγοντας το τι λέγεται, χωρίς γνώση και περίσκεψη, για τις ειδήσεις. Και το μόνο που μπορώ να απαντήσω είναι: news is old & news is bad κι έχουμε κι εμείς ευθύνη γι' αυτό...

Και μερικές φορές στη χώρα μας news is too old και άλλες τόσες too bad…

(Σημ. Το παραπάνω κείμενο είναι αναδημοσίευση από αφιέρωμα  σε αθηναϊκό περιοδικό για τις ειδήσεις.)