Εν Άνδρω

Ένα ξαφνικό ταξίδι στον χώρο και στον χρόνο. Στον Επικούρειο Απόλλωνα. Τον Παρθενώνα της Πελοποννήσου που οι μετόπες και τα αετώματα του είχαν την ίδια τύχη με του Παρθενώνα της Ακρόπολης των Αθηνών. Βρίσκονται κι αυτά στο Βρετανικό Μουσειο! Και μια απροσμενη διαδρομή σε μέρη ιστορικά και έρημα! Σε άδειες κωμοπόλεις που η ιστορία δεν αρκεί πια για να τις γεμίσει. Όσοι έμειναν δεν θέλουν πια να ιστορούν τις αδιέξοδες νίκες τους. Και όσοι έφυγαν δεν θέλουν να πια θυμούνται τις αδιέξοδες ήττες τους. Τελικά ποιος νίκησε και ποιος έχασε από ένα τραγικό εμφύλιο; Και γιατί σήμερα κάποιοι συντηρούν στα άδεια σκηνικά του τα ράκη του; Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Οδηγούσα στον υπέροχο αυτοκινητόδρομο Καλαμάτας - Τρίπολης. Και καθώς βλέπω τα φουγάρα της ΔΕΗ Μεγαλόπολης μια σκέψη μπαίνει στο μυαλό: να πάω στο ναό του Επικούρειου Απόλλωνα. Είχα ακούσει τόσα. Σταματάω. Βάζω στο GPS του τηλεφώνου την αναζήτηση. Και χάνομαι. Ή, μάλλον βλέπω και παθαίνω να βρω την επωνυμία που ήταν αλλά αντί άλλων. Στο τέλος ξεκινώ την μικρή περιπέτεια αναζητώντας τον ναό, που κάποτε αποκλήθηκε "Παρθενώνας της Πελοποννήσου"...  (φωτ. Εν Άνδρω).

'Εφτασα μετά από μιάμιση ώρα. Ο ναός εντυπωσιακός. Αν και λεηλατημένος από το 1812 από "αρχαιολόγους" που σήκωσαν τις μετόπες και τα αετώματα. Και μετά ξαφνικά βρέθηκαν κι αυτά στο Βρετανικό Μουσείο! Τον κοιτώ με περιέργεια. Και αναζητώ κάτι πάνω του που δεν μπορώ να προσδιορίσω. Είναι η ιστορία; Είναι ότι απέμεινε από το ίχνος μιας αρχαιότητας που έφτασε μέχρι εμάς θρυματισμένη; Είναι τα αφηγήματα μας για εμάς και τους άλλους; Το μόνο σίγουρο πως ο ναός αποπνέει κάτι σαν σεβασμό σε αυτούς που τον έφτιαξαν στις βουνοκορφές της Πελοποννήσου. Και στον Ικτίνο που τον σχεδίασε... (φωτ. Εν Άνδρω). 

Το πιο παράξενο από όλα είναι πως λόγω του χιονιού και του πάγου, που πιάνει σε τόσο μεγάλο υψόμετρο (κοντά 1200 μέτρα) κάθε χρόνο, το μάρμαρο έχει πια ρηγματωθεί και έχει επιταχυνθεί η φθορά του. Έτσι οι αρχαιολόγοι τον "έντυσαν" με ένα γιγάντιο μουσαμά ώστε να σταματήσουν το χιόνι και τον πάγο να τον  καταστρέφουν. Μοναδικό. Είναι ο πρώτος αρχαιοελληνικός ναός κουκουλομένος! Ή, σαβανωμένος. Ότι πιο παράξενο ή και ξένο αυτός ο γιγάντιος μουσαμάς που τον σκεπάζει... (φωτ. Εν Άνδρω).

 Για να φτάσεις στο ναό πρέπει να περάσεις από την ιστορική Ανδρίτσαινα. Κάποτε η κωμόπολη αυτή είχε μια περιώνυμη βιβλιοθήκη, την οποία εξακολουθεί να έχει. Όμως δεν είναι πια κωμόπολη. Με 70 κατοίκους τον χειμώνα και 300 το καλοκαίρι μπροστά της το χειμερινό Μπατσί μοιάζει με πολιτεία σκέφτομαι... (φωτ. Εν Άνδρω).

 Λίγο πριν έχεις προσπεράσει την ιστορική Καρύταινα. Με το περιώνυμο κάστρο. Με τον αρχαίο Αλφείο στους πρόποδες του. Με ένα γεφύρι πανήψυλο ξεχασμένο από το μακρινό χτες. Μια πέτρινη μικρή πολιτεία. Μια αναφορά της ιστορίας που πήγε κι ήλθε. Με κορυφώσεις τον 19ο και τον 20ο αιώνα. Μόνο που στον 21ο αιώνα απόμειναν μόνο οι ιστορικές αναφορές. Γιατί έφυγε ο κόσμος. Μόλις 100 κατοίκους! Αν σκεφτείς πως η μικρή Άρνη έχει 70 τον χειμώνα τι να πουν κι αυτοί εδώ; (φωτ. Εν Άνδρω).  

 Μπαίνεις αργά το απόγευμα επιστρέφοντας από το ναό στην σχεδόν εγκαταλειμένη Καρύταινα. Από πάνω το εντυπωσιακό κάστρο. Αν στην Άνδρο τα κάστρα περιτρυγιρίζονται από θάλασσα ή βλέπουν θάλασσα, εδώ περιτρυγιρίζονται από βουνά και βλέπουν βουνά και λαγκάδια. Όπως είπε κάποτε ο εξαιρετικός - εξ Αρκαδίας - λογοτέχνης Θανάσης Βαλτινός: "σε αυτά τα μέρη οι άνθρωποι άντεξαν τρώγωντας ακόμα και πέτρες..." (φωτ. Εν Άνδρω).

 Ένα πέτρινο καφέ με διακριτικές πινακίδες τραβάει την προσοχή. Το εσωτερικό του μοιάζει με σπηλιά σε βράχο. Ο καφές εξαιρετικός. Η μουσική εξαιρετική: τζαζ! Η Βασιλική μια χαρά κοπέλα. Ανοίγεις κουβέντα. Για την πόλη που έγινε χωριό. Για την ζωή. Για τον τουρισμό που είναι κυρίως χειμερινός! Για τον κόσμο που έμεινε. Γι' αυτούς που έφυγαν πετώντας "μαύρη πέτρα" πίσω τους. Για τους προύχοντες που δεν έβλεπαν μπροστά. Για τον τραγικό εμφύλιο που σακάτεψε την μικρή πόλη. Για τον σημερινό "εμφύλιο" που μοιάζει φαρσοκωμωδία σε ένα πέτρινο εγκαταλειμένο χωριό 100 κατοίκων. Ποιος νίκησε; Ποιος έχασε; Ρωτάει η Βασιλική και η φίλη της. Δεν χρειάζεται να απαντήσει κανείς... (φωτ. Εν Άνδρω).

Τα συζητάμε όλα αυτά σε έναν τόπο με μια δυσκολη ιστορία, αλλά χωρίς ανθρώπους πια. "Τώρα που φτιάχτηκαν οι δρόμοι δεν έχουμε ανθρώπους" σχολιάζει η φίλη της. "Τωρα που φτιάχτηκαν οι δρόμοι δεν έχει χρήματα ο κόσμος να έρθει" συμπληρώνει η Βασιλική. Η κουβέντα δύσκολη. Στενάχωρη. Λες κάτι για την Άνδρο και ακούνε με λαχτάρα. Ένας άλλος κόσμος νησιώτικος διαφορετικός. Αυτοί βλέπουν τον Αλφειό. Εμείς το Αιγαίο. Καθένας όπου τάχθηκε... (φωτ. Εν Άνδρω).

Μια τελευταία ματιά. Το σούρουπο φτάνει. Το φημισμένο κάποτε κάστρο της Καρύταινας στέκει εκεί ψηλά έρημο. Ξεχασμένο. Πάνω μια ελληνική σημαία να θυμίζει τον ξεχωριστό στίχο του Σεφέρη που γράφτηκε το 1938 και είναι σαν να γράφτηκε χτες: "όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει..." (φωτ. Εν Άνδρω).

Με έκπληξη ακούω την φίλη της Βασιλικής να λέει: "βλέπω ανάμεσα στους 8.170 ακολούθους του Εν Άνδρω κι έναν πολύ καλό δάσκαλο από την Καρύταινα! Θα σας ακολουθώ κι εγώ..." Ξαφνιάστικα για τον παλιό δάσκαλο από την Καρύταινα που ανακάλυψε και ακολουθεί το αιγαιοπελαγίτικο Έν Άνδρω. Φαίνεται πως κι αυτόν: "όπου και να ταξιδέψει η Ελλάδα τον πληγώνει"! Μια πληγή ο τόπος μας. Μια πληγωμένη αγάπη. Μια πληγωμένη μεγαλοσύνη και μικρότητα. Που τον ταξιδεύουμε και μας ταξιδεύει. Και καθώς ταξιδεύουμε οι μεν νησιώτες ανακαλύπτουν τα βουνά με τις άδειες κωμοπόλεις τους οι δε στεριανοί τα νησιά με τα μισοέρημα χωριά τους. Κάπως έτσι ο μοναδικός Γκάτσος από την Ασέα της Μεγαλόπολης που ύμνησε τα νησιά κι έγραψε την ιστορική Αμοργό! Κάπως έτσι φτάσμε κι εμείς περιπλανώμενοι στην Καρύταινα. Κάπως έτσι αναρωτήθηκε στη δίνη του μεγάλου πολέμου και ο σπουδαίος Εγγονόπουλος: "στρατηγέ τι γύρευες στη Λάρισα εσύ ένας Υδραίος:" 

ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΜΠΑΣΑΝΤΗΣ