Εν Άνδρω

Του Διαμαντή Μπασαντή

 

Χάγη: Χιλιάδες άνθρωποι παρά τον μουντό καιρό έσπευσαν στην παραλία μόνο και μόνο να βρεθούν για λίγο πλάι στη θάλασσα.

Τι κοινό και τι διαφορετικό η Ελλάδα και η Ολλανδία; Είναι δύο μικρές σχετικά χώρες με αντίστοιχους πληθυσμούς. Είναι δύο κατ' εξοχή θαλασσινά έθνη. Όμως, εμείς έχουμε χιλιάδες νησιά. Αυτοί ελάχιστα. Εμείς κοιτάμε την θάλασσα από πάνω! Αυτοί από κάτω! Καθόλου τυχαίο πως τους είπαν Κάτω Χώρες! Και τι κοινό και τι διαφορετικό έχει ένα ναυτικό νησί όπως η Άνδρος με την κάποτε θαλασσοκράτειρα Ολλανδία; Μας ενώνει η θάλασσα. Όμως πρόκειται για εντελώς διαφορετική θάλασσα. Και για άλλη στάση των ανθρώπων απέναντι της. Όμως κοινός παρονομαστής είναι η θάλασσα. Και το στοιχείο της ναυτοσύνης, αλλά και του εμπορίου που αυτή διαμορφώνει. Όμως όλα τα άλλα διαφέρουν.

Απέραντη παραλία, χιλιόμετρα. Στο βάθος το λιμάνι του Ρότερνταμ. Ναυτικό (και αγροτικό) έθνος οι Ολλανδοί αναζητούν την θάλασσα με κάθε ευκαιρία.

Την θάλασσα κάθε τόπου την «χρωματίζει» ο ουρανός. Η συχνά σκληρή και γκρίζα Βόρεια Θάλασσα δεν έχει σε τίποτα να κάνει με το κάποτε ταραγμένο μπλε ή με το άλλοτε γαλήνιο γαλάζιο των ελληνικών θαλασσών. Άλλοι τόποι, άλλοι ουρανοί, άλλες θάλασσες. Και ο αέρας κάθε τόπου έχει διαφορές. Τον διαμορφώνει η γεωγραφία. Το κοινό είναι πως ο αέρας στην Ολλανδία μοιάζει όπως και στην Άνδρο συχνά ασταμάτητος. Με τα 3-4 μποφόρ είναι χαρά θεού. Στα 5-6 μαζί με ένα επίμονο και μακροχρόνιο ανεμόβροχο όλα δυσκολεύουν εκεί. Κάπου μοιάζουμε, αλλά και κάπου δεν έχουμε τίποτα το κοινό.

Ιστιοπλοΐα στην Βόρεια Θάλασσα. Η σημαδούρα δείχνει τα όρια. Δεν πρέπει να την περνούν τα σκάφη, δεν πρέπει να την περνούν οι κολυμβητές το καλοκαίρι. Είναι τα επικίνδυνα όρια της παλίρροιας.

Η γεωγραφία, λοιπόν, αλλάζει τον ουρανό, αλλάζει την θάλασσα, αλλάζει όμως και την συμπεριφορά και την στάση των ανθρώπων απέναντι της. Εκείνο όμως που δεν φαίνεται να αλλάζει είναι το πάθος των ανθρώπων για την ίδια τη θάλασσα. Και οι Ολλανδοί ένα έθνος ναυτικό από τα γεννοφάσκια του έχει πάθος με την θάλασσα. 

Με κάθε τρόπο παίζουν με την θάλασσα. Τσαλαβουτάνε, την κοιτάνε, μαζεύουν κοχύλια, εκπαιδεύουν τους σκύλους στο νερό.

Και μια μέρα ελεύθερη να έχουν θα πάνε στην παραλία. Εκεί κατά χιλιάδες κοιτούν την θάλασσα. Βολτάρουν δίπλα της. Παίζουν μαζί της. Ακόμα και τα σκυλιά τους τρελαίνονται με την θάλασσα. Λογικό θα πεις κανείς αν αναλογιστεί πως μεγάλο μέρος της χώρας είναι κάτω από το επίπεδο της θάλασσας! Αιώνες τώρα είναι ένα εμπορικό και αγροτικό έθνος που όμως έχει γίνει ένα σχεδόν με την θάλασσα. 

Η εξέδρα στη θάλασσα. Η pier της Χάγης.

Τα παραπάνω σκεφτόμουν κοιτώντας την μεγάλη υπερυψωμένη τσιμεντένια εξέδρα (pier στα αγγλικά) που απλώνει από την παραλία μέχρι βαθιά στην θάλασσα της Χάγης. Φτάσαμε εκεί απομεσήμερο. Ο ήλιος έπαιζε με τα βαριά σύννεφα. Όμως δεν έβρεχε! Το ξάφνιασμα μεγάλο όταν αντικρίσαμε την απέραντη (χιλιόμετρα ολόκληρα) παραλία της Χάγης. Το ίδιο και την μεγάλη τσιμεντένια προβλήτα που άπλωνε στην θάλασσα. Είχα φτάσει άλλες δύο φορές σε μεγάλες παραλίες με εξέδρες που άπλωναν στο πέλαγος. Την πρώτη πριν πολλά χρόνια στο Μπράιτον στην Αγγλία. Τι δεύτερη πριν μερικά χρόνια στη Σάντα Μόνικα στην Καλιφόρνια. Και στις δύο περιπτώσεις ο καιρός συννεφιασμένος. Όπως στην Χάγη. Όμως ο κόσμος έκανε την διαφορά. 

 

Χιλιάδες άνθρωποι πλάι στη θάλασσα. Περπατούν στην αμμουδιά. δίπλα της, θέλουν να τη νιώσουν κοντά τους.

Και στις δύο προηγούμενες περιπτώσεις οι παραλίες και οι εξέδρες στην θάλασσα - λόγω καιρού - ήταν άδειες. Ελάχιστος ο κόσμος. Ο συννεφιασμένος καιρός απέτρεπε τους ανθρώπους να πάνε στη θάλασσα.Όμως στη Χάγη παρά την συννεφιά η παραλία είχε χιλιάδες ανθρώπους!!!

Το απόγευμα προχωρά. Παρά την ψύχρα και τη συννεφιά οι πιο πολλοί παραμένουν. Δεν τους κάνει καρδιά να φύγουν.

Συμπέρασμα πρώτο: Το πάθος των Ολλανδών με την θάλασσα ξεπερνά κάθε προηγούμενο που έχει δει κανείς. Τόσες φορές πήγα κι ήρθα σε αντίστοιχα μέρη. Πρώτη, όμως, φορά βρέθηκα μπροστά σε  ια τέτοια εικόνα. Την κατέγραψα με την κάμερα κι έμεινα να φιλοσοφώ κοιτάζοντας ώρα τους χιλιάδες Ολλανδούς στην μακριά ατέλειωτη παραλία της Χάγης που έφτανε μέχρι την έξοδο του μεγάλου ποταμολίμανου του Ρότερνταμ.

Συμπέρασμα δεύτερο: Η θάλασσά τους δεν συγκρίνεται και δεν έχει τίποτα από το μαγικό Αιγαίο. Αυτοί όμως έχουν μεγαλύτερο πάθος γι’ αυτή από ότι εμείς στο Αιγαίο. Στην Ελλάδα είναι η θάλασσα που φέρνει κοντά της τους ανθρώπους. Στην Ολλανδία είναι οι άνθρωποι που πάνε κοντά της. Εμείς αγαπάμε το ωραίο, το φωτεινό και τα χρώματα της θάλασσας.  Αυτοί απλώς παθιάζονται με την θάλασσα.

Απτόητοι οι ιστιοπλόοι συνεχίζουν τις κούρσες τους, ενώ τους πλησιάζουν και δύο με κανώ! 

Συμπέρασμα τρίτο: Εμείς ζούμε με την θάλασσα που είναι παντού γύρω μας. Ταξιδέψαμε σε αυτήν, αγαπήσαμε με αυτήν, παθιαστήκαμε με αυτήν. Η ζεστασιά και το κρύο της, οι εναλλαγές των χρωμάτων της και της φυσιογνωμίας της κάθε εποχή μας χάραξαν. Την αγαπήσαμε και κάναμε την ανάγκη μας ταξίδι μαζί της. Όμως πάντα – από τον καιρό του Οδυσσέα – ελπίσαμε και καρτερούμε την επιστροφή στη στεριά, στο νησί.

Αυτοί ζυμώθηκαν με αυτή την απέραντη μουντή και γκρίζα θάλασσα. Τους ταξίδεψε και την ταξίδεψαν. Έγιναν ένα μαζί της. Στο τέλος πολλοί ξέμειναν και ζουν σε ποταμόπλοια στα κανάλια των μεγάλων λιμανιών. Η επιστροφή τους μοιάζει να μην έχει αναφορά την στεριά, αλλά τη θάλασσα! Δεν είναι τυχαίος ο μύθος του Ιπτάμενου Ολλανδού (Flying Dutchman).

Δεκάδες τα καράβια στ' ανοιχτά. Κατευθύνονται στο λιμάνι του Ρότερνταμ. Το ιστιοπλοϊκό συνεχίζει τις διαδρομές του πλησιάζοντας κοντά στο μεγάλο πλοίο. Ο μύθος του Ιπτάμενου Ολλανδού ζει κάπου ανάμεσα τους...

Συμπέρασμα τέταρτο: Συγκλίναμε μαζί τους στο ταξίδεμα. Συναντηθήκαμε στις μεγάλες θαλάσσιες διαδρομές του κόσμου. Αλλά αποκλίναμε στην επιστροφή. Εμείς επιστρέφουμε πάντα στο νησί, στη στεριά. Από τον καιρό του Ομήρου μέχρι σήμερα κοιτάμε από την θάλασσα προς τη στεριά αναζητώντας «καπνόν αποθρώσκοντα». Αυτοί με τον τρόπο που κοιτούν την θάλασσα, με τις ώρες που στέκονται πλάι της και παίζουν μαζί της,  μοιάζει σα να επιστρέφουν αδιάκοπα σε αυτήν. Το ταξίδι τους απλώνει κι επιστρέφει κάπου εκεί μακριά στο θαμπό των οριζόντων της… 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ο Ιπτάμενος Ολλανδός είναι μυθικό ολλανδικό πολεμικό πλοίο-φάντασμα. Πρωταγωνίστησε σε ναυτικούς θρύλους της εποχής των Ανακαλύψεων. Ο μύθος λέει πως το πλήρωμά του πλοίου πέθανε εν πλω στα ανοιχτά του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδος και καταδικάστηκε να μην πιάσει λιμάνι μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία. Έκτοτε θεωρείται πως το πλοίο-φάντασμα  προσεγγίζει σκάφη που περνούν απ' την περιοχή και οι ψυχές του πληρώματος προσπαθούν να μάθουν νέα για τους δικούς τους. Κάτι που θεωρείται πολύ κακός οιωνός. Η δημοφιλία του μύθου υπήρξε τόσο μεγάλη, που πολλοί ναυτικοί ήταν σίγουροι ότι τον συνάντησαν σε κάποιο ταξίδι τους. Η επιστήμη απορρίπτει κατηγορηματικά την ύπαρξή του, αποδίδοντας τις «συναντήσεις» σε διπλό αντικατοπτρισμό (φάτα μοργκάνα) και αυθυποβολή.