Ο σκληρός Απρίλης του 2020
Του Διαμαντή Μπασαντή
Μια διαδρομή στις ανοιξιάτικες μνήμες ενός εντελώς διαφορετικού και ιδιότυπα σκληρού μήνα: του Απρίλη του 2020. Μια διαδρομή σε δοξαστικές στιγμές της Άνδρου. Πρώτη στάση και πρώτη φωτογραφία ο φάρος της Άνδρου στο δειλινό: όπως ίσως δεν τον έχετε ξαναδεί. Τόσο όμορφος. Τόσο γαλήνιος. Τόσο ονειρικός. Την ίδια στιγμή ζούμε στα όρια μιας καμπύλης που ισοπεδώνεται, Κι αυτό δίνει ελπίδα. Δίνει ανάσα στον αποκλεισμό. Ανάσα σε μια ιδιότυπη παγκόσμια πολιορκία που μας έχει κλείσει στα σπίτια μας με στόχο να "σπάσουμε τις αλυσίδες" που μας περιτριγύρισαν ξαφνικά. Και οι αλυσίδες είναι γύρω μας, αλλά είναι και μέσα μας. Είθε να σπάσουμε τις γύρω μας, αλλά και τις μέσα μας...
Επιλέξαμε όλοι τον εγκλεισμό μπροστά σε έναν αόρατο εχθρό. Ζούμε πολιορκημένοι... στο Μεσολόγγι του σπιτιού μας! Μια απρόσμενη παγκόσμια πανδημία μας περιόρισε την ελευθερία. Και θυμόμαστε με έκπληξη πως μόλις πριν δύο-τρεις μήνες είμαστε σε ένα εντελώς διαφορετικό σύμπαν. Ένα άλλο σύμπαν του οποίου τις πραγματικότητες και τις μνήμες δεν μπορούμε να αποχωριστούμε αυτόν τον σκληρό κι ερημικό Απρίλη του 2020, που μοιάζει να απέχει χρόνια από τον Ιανουάριο του 2020...
Σε αυτές τις δύσκολες στιγμές επιλέξαμε μικρή περιδιάβαση οπτικοακουστική και λεκτική στην μαγική φύση της Άνδρου. Μια περιδιάβαση εικόνων, αλλά και στίχων. Κύρια αναφορά ο εθνικός μας ποιητής, ο Διονύσιος Σολωμός, που στίχους του βρίσκει κανείς διάσπαρτους τριγύρω - 200 χρόνια από εκείνον τον ανάλγητο Απρίλη του 1826 - σαν εθνική παρακαταθήκη για τις δύσκολες στιγμές του μέλλοντος μας: Μάγεμα η φύσις κι όνειρο στην ομορφιά και χάρη·/... Με χίλιες βρύσες χύνεται, με χίλιες γλώσσες κρένει:/«Όποιος πεθάνει σήμερα χίλιες φορές πεθαίνει»... Ελεύθεροι Πολιορκημένοι Σχεδίασμα Β'
Μπορεί ο δικός μας σκληρός Απρίλης του 2020 να μείωσε την ελευθερία μας. Να οδήγησε στην ερήμωση των πόλεων, των χωριών και των νησιών μας. Όμως με τίποτα δεν συγκρίνεται με τον ανάλγητο Απρίλη του 1826 ή ακόμα και με την φοβερή σκληρότητα του Απρίλη του '45. Έναν Απρίλη που ενορχήστρωσε και έπαιξε μουσικά ο Χατζιδάκις το 1974. Τριάντα σχεδόν χρόνια μετά την ερήμωση και την καταστροφή ενός ισοπεδωτικού παγκόσμιου πολέμου ο Χατζιδάκις έδωσε μια νοσταλγική ανάμνηση μπροστά στις δυσκολίες των επόμενων καιρών.
Κάθε εποχή και ο πόλεμος της. Κάθε εποχή και οι δικές της ανηφόρες, τα δικά της ποτάμια που καλούμαστε να διαβούμε. Συνεχίζουμε την περιδιάβαση μας στην οργιαστική φύση της Άνδρου αυτό τον απομονωμένο Απρίλη, ενώ τα νερά κυλούν αδιάκοπα - αιώνες τώρα - στον "μεγάλο ποταμό" των Λειβαδίων...
Άνδρος η υδρούσα, η πολύχρωμη, η αναζωογονητική... Από τα Λειβάδια του "μεγάλου ποταμού"...
Μέχρι τον Αή Γιώργη τον Φαράλη, των πηγών και των νερών, των ατέλειωτων χρωμάτων και των αιωνόβιων πλατανιών...
Κάπου εκεί καθίσαμε να ξαποστάσουμε πίνοντας νερό από την πηγή αγναντεύοντας τη ζωή: γύρω και μέσα μας. Και κάπου εκεί θυμηθήκαμε τα λόγια του Κώστα Ταχτσή: “…Ο Χατζιδάκις είχε πει πως οι «Πασχαλιές μέσα από τη νεκρή γη» ήταν μια προσευχή. «Ο σκληρός Απρίλης του 45» είναι κάτι περισσότερο: ένα ρέκβιεμ σ’ εκείνο το ωραίο και τόσο γόνιμο νεανικό μας όραμα κι ίσως έτσι η ενδόμυχη υπόσχεση μιας το ίδιο γόνιμης χρήσης του λίγου χρόνου που μας μένει ακόμα”...
Μια οργιαστική άνοιξη ανθίζει μπροστά στο παράθυρο του κόσμου και αναζητά τη συνέχεια της ζωής. Έξω από το παράθυρο του κόσμου ένα εκπληκτικό κάδρο. Καρφωμένο στον ορίζοντα της γης σαν απ' το χέρι κάποιου Δία, όπως θα έγραφε ο Ελύτης. Η Άνδρος στεφανώνει την Γυάρο. Ένα κάδρο ζωής...
Αυτά έγραψαν οι ποιητές, οι συγγραφείς και οι μουσικοί και οι ταπεινοί διαβάτες αυτού του τόπου. Σε εσάς έγκειται να αξιολογήσετε τα παραπάνω. Η ενδοσκόπηση των ημερών της πανδημίας ας οδηγήσει τα βήματα μας. Πάσχα σημαίνει πέρασμα στα εβραϊκά. Ένα πέρασμα που σπαταλάμε συχνά στα μικρά. Αυτές οι μέρες του εγκλεισμού προσφέρονται να δούμε τις διαδρομές μας. Αναλογιστείτε πόσο γόνιμοι είστε για τους άλλους τώρα που σας λείπουν. Αναλογιστείτε τις νέες γενιές που έρχονται και κοιτούν τον κόσμο μέσα από τα δικά τους μάτια. Αυτοί θα κρίνουν αύριο τις διαδρομές μας. Κριτές μας δεν είμαστε εμείς, αλλά οι επερχόμενοι τον καιρό που θα επιλέξουν. Και θα είναι τόσο σκληροί μαζί μας όσο υπήρξαμε κι εμείς στους προηγουμένους. Και να ξέρετε ότι σπείρουμε αυτό θερίζουμε στο τέλος. Και ακόμα ότι σπείραμε μέσα μας αυτό βρίσκουμε γύρω μας...
