Εν Άνδρω

Του Διαμαντή Μπασαντή

Ανατολή στο Αιγαίο με επερχόμενο καύσωνα. Μια ανατολή που θυμίζει κάτι από δύση. 16η Μαΐου 2020, ώρα 6:10 π.μ. Μάης μήνας με 40 βαθμούς δεν είναι κάτι που συμβαίνει κάθε χρόνο. Στην πραγματικότητα οι μετεωρολόγοι λένε πως είχε να συμβεί 150 χρόνια. Την τελευταία φορά που έγινε ήταν κάπου στο 1870. Όταν η Ελλάδα έφτανε μέχρι την Μελούνα της Θεσσαλίας! Άλλες εποχές, άλλες ενοχές. Και η Άνδρος στην εποχή των ιστίων! Κοιτάς τις απίστευτες αντιθέσεις της φύσης και... "χάνεσαι γιατί ρεμβάζεις". Ξεχνάς όλα τα στραβά κι ανάποδα και ταξιδεύεις στον θολό ορίζοντα. Είναι θολός από την σκόνη της Αφρικής; Ή, μήπως από την επερχόμενη ζέστη; Άγνωστο. Όμως είναι μαγικός. Όπως μαγικός και το ίδιο θολός ήταν και χτες αργά το απόγευμα... 

Απόβραδο 15ης Μαΐου 2020. Ώρα 6:10 μ.μ. Το τηλέφωνο κουδούνιζε επίμονα. Το σήκωσα απορημένος. Ήταν φίλος-βιγλάτορας από το Κόρθι. Πάντα το Κόρθι - από τον καιρό του Μαρίνου Δάνδολου - ήταν η βίγλα της Άνδρου. Από τα υψώματα του οι Βενετοί έλεγχαν τον ορίζοντα. Ιδίως προς το νότο όπου υπήρχαν οι πειρατές και έκαναν επιδρομές. Έτσι οι Βενετοί έφτιαξαν το Πάνω Κάστρο, που αργότερα κατέβηκε λίγο πιο κάτω και δημιουργήθηκε το πανοραμικής θέας Κοχύλου. Λίγο πιο κάτω στον Ρογό έχει τη βίγλα του ο βιγλάτορας του Εν Άνδρω. Κι από εκεί ελέγχει τα νότια περάσματα. Αυτός ήταν τηλέφωνο να ειδοποιήσει: "ανεβαίνει πλοίο προς Χώρα. Βγες και δες"! Βγήκα κι είδα. Μετά χτύπησε πάλι το τηλέφωνο: "false alarm, δεν είναι ανδριώτικο. Έχει ρότα ανοικτά. Φορτηγό από Μύκονο γυρνάει Βόλο..." 

Κλείσαμε το τηλέφωνο κι έμεινα να φωτογραφίζω το πλοίο μέχρι που χάθηκε στον θαμπό ορίζοντα του απόβραδου. Όταν αργότερα είδα τις φωτογραφίες έμεινα έκπληκτος. Πίνακες. Θαλασσογραφίες. Κάτι μεταξύ Τέρνερ και Βολανάκη! Το θαμπό του ορίζοντα στη φωτογραφία θύμιζε και τον μεγάλο Άγγλο ζωγράφο Τέρνερ στις θαλασσογραφίες της Νάπολης, αλλά και τον ξεχωριστό Έλληνα θαλασσογράφο Βολανάκη.

 

Τον Τέρνερ είχα "σπουδάσει" τα χρόνια των μεταπτυχιακών και της ανέχειας στο Λονδίνο. Μην έχοντας πολλά χρήματα "Κυριακάς και εορτάς" πήγαινα στην διάσημη Tate Gallery, όπου έβλεπα... δωρεάν πίνακες! Κάποιες φορές καθόμουν πίσω από κάποιο αγγλικό γκρουπ κι άκουγα επίσης δωρεάν και την... διάλεξη! Εκεί "σπούδασα" τον Τέρνερ και τους θαμπούς ορίζοντες της Νάπολης. Χρόνια μετά σε επαγγελματικό ταξίδι στην όμορφη και άναρχη ιταλική πόλη έμεινα άναυδος. Τα τοπία του Τέρνερ κάτι απογεύματα ήταν εκεί. Χρειάστηκαν να περάσουν κι άλλα χρόνια μέχρι χτες το απόγευμα στην Άνδρο που ξαναβρήκα τους θαμπούς ορίζοντες του Τέρνερ στον ορίζοντα του Αιγαίου και στις εικόνες του μικρού φορτηγού που ανέβαινε βόρεια από την Μύκονο. Ένα ταξίδι απροσδόκητων εντυπώσεων είναι η ζωή μας, σκέφτηκα. Άλλοτε τις ζεις στο Λονδίνο και στη Νάπολι και κάποτε ένα ζεστό μαγιάτικο απόγευμα στην Άνδρο...

 Τον Βολανάκη δεν χρειάστηκε να πάω στο Λονδίνο ή στη Νάπολη για να τον "συναντήσω". Τον βρήκα ένα όμορφο απόβραδο σε ένα επιβλητικό αστικό σαλόνι ενός αρχοντικού της... Άνδρου! Μαγεμένος είδα γύρω στους τοίχους τον πλούτο των θαλασσινών εντυπώσεων που δημιούργησε για χρόνια ο κορυφαίος τον Ελλήνων θαλασσογράφων. Έμεινα ώρα και θαύμαζα. Ο Βολανάκης ήταν και θα είναι ποιητής του χρωστήρα και της θάλασσας. Κοιτώντας την φωτογραφία του πλοίου ήταν σαν πίνακας που είχε ζωγραφίσει στον θαμπό ορίζοντα της Άνδρου με τον χρωστήρα του ο Βολανάκης. Και επανέλαβα: "Ένα ταξίδι απροσδόκητων εντυπώσεων" είναι η ζωή μας... 

Κάπου εδώ κλείνει η περιδιάβαση στις θολές γραμμές των οριζόντων της μέρας και της εποχής. Κάπου εδώ η μέρα προχωρά, τα σχήματα αλλάζουν στο φως διάσταση. Η ζωή αποκτά πάλι την καθημερινή τριβή. Ο Τέρνερ, ο Βολανάκης, οι πόλεις που ζήσαμε, χάνονται πίσω. Μας πρόσφεραν εικόνες μοναδικές, παράξενες και απροσδόκητες της φύσης και της ζωής. Η ζωή και τέχνη αντέγραψαν η μια την άλλη και αποτύπωσαν και οι δύο με τον τρόπο τους την ομορφιά. Πόσοι όμως αντιλαμβανόμαστε την ομορφιά μέσα στην οποία ζούμε; Πόσοι απολαμβάνουμε την ομορφιά του ταξιδιού που μας προσφέρει η ζωή, η τέχνη και η Άνδρος;