Εν Άνδρω

Του Διαμαντή Μπασαντή

Το λιμάνι του νησιού...

Το ταξίδι από την Άνδρο μέχρι την Τζια δεν είναι μεγάλο. Η απόσταση σχετικά μικρή. Κάπου 20 με 26 μίλια. Εξαρτάται από που ξεκινάς. Δύο νησιά γειτονικά. Τα χωρίσει ο Κάβο Ντόρος. Η Άνδρος είναι στην αρχή και το κύριο μέρος ενός από τα σημαντικότερα ναυτικά περάσματα του Αιγαίου και της Μεσογείου. Η Τζια στην τελευταία άκρη του. Εκεί καταλήγει και το μεγάλο υποθαλάσσιο ρήγμα του. Δύο γειτονικά νησιά που είναι όμως εντελώς διαφορετικά. Η Άνδρος μεγάλη, απλωμένη, με ψηλά βουνά και με καταπράσινες κοιλάδες. Η Τζια μικρή με μέτρια βουνά και εντελώς πέτρινη. Το πράσινο ελάχιστο και επιλεκτικό.

  

Πέτρινα συγκροτήματα κατοικιών στην βορειοδυτική Τζια

 Πράσινο υπάρχει μόνο εκεί που υπάρχουν οικισμοί και συγκροτήματα σπιτιών. Και αυτό περιορισμένο. Κάτι που στο άγονο και πέτρινο τοπίο το κάνει να μοιάζει ακόμα πιο ελάχιστο και να δείχνει εξαίρεση. Το άγονο τοπίο της πέτρας και των γυμνών βουνών κυριαρχεί καθώς πλησιάζεις στην Τζια. Ακόμα και τα πέτρινα συγκροτήματα κατοικιών στο βόρειο μέρος, που αποτυπώνουν το ίχνος του ανθρώπου με τρόπο άγριο, εντυπωσιακό, μοναχικό. Αν έχει κάτι κοινό η Τζια με την Άνδρο αυτό είναι με την καβοντορίτική και βόρεια Άνδρο ή με την Άνδρο του Στενού... 

Το άγριο, απόμακρο και πέτρινο τοπίο αλλάζει καθώς μπαίνεις στον κόλπο του Αγίου Νικολάου, που αποτελεί φυσικό λιμάνι. Εκεί συνυπάρχουν η πέτρα και το πράσινο. Όλα αυτά ανάμικτα κάτω από το απέραντο ηλιοφώτιστο Αιγαίο που - όπως έγραψε ο Ελύτης και μελοποίησε ο Θεοδωράκης - μοιάζουν με "ναοί στο σχήμα του ουρανού"...

Το Λειβάδι. Καταπράσινο. Με διακριτικές γραμμές. Τοπίο εντελώς διαφορετικό από ολόκληρη την Τζια. Ο παλιός μικρός ναυτικός οικισμός του νησιού. Στην γύρω περιοχή έφτασαν κάποτε κυνηγημένοι οι μικρασιάτες πρόσφυγες και έδωσαν ζωή στο μικρό νησί. Σήμερα είναι το "κοσμικό" μέρος του κόλπου του Αγίου Νικολάου. Εκεί συνωθούνται τα κότερα και τα ιστιοπλοϊκά.

Η κοσμικότητα της Τζιας προέρχεται την εικόνα εκλεπτυσμένης ηρεμίας που δίνει στον επισκέπτη ο μεγάλος κόλπος του Αγίου Νικολάου που είναι η πρώτη και η τελευταία εικόνα που αποτυπώνει κανείς φτάνοντας στο νησί της Κέας. Εικόνα εντελώς διαφορετική από αυτήν του Γαυρίου και του κόλπου του. Το Γαύριο μοιάζει πιο μεγάλο, πιο ετερόκλητο, πιο φασαριόζικο, πιο βαρυφορτωμένο με σπίτια και με μια αγορά μεγαλύτερη με πλήθος διαφημιστικές ταμπέλες! Ενώ ο κόλπος του είναι πιο μικρός και περίκλειστος γύρω από απότομα βουνά. 

Τοπίο της πέτρας. Πάνω του ο άνθρωπος έχτισε τα πέτρινα ίχνη του κι αυτός...

 Ο μικρός ναός. Διακριτικός. Πολύχρωμος. Κάτι σαν σπονδή της διαφορετικότητας στο απέραντο τοπίο της πέτρας. Πνιγμένος από το ελάχιστο πράσινο τοπίο του νησιού... 

 Το "κοσμικό" του νησιού συνδυάζεται με τις αδρές γραμμές του παλιού μικρού λαϊκού οικισμού και το πλήθος των ιστιοπλοϊκών που καταλήγουν εκεί ως πρώτη στάση μετά το Σούνιο ή το Λαύριο. Η εγγύτητα δεν χάλασε την Τζια μιας και οι κάτοικοι λίγοι και οι οικιστές/παραθεριστές ήταν μεσαίες ή ανώτερες αστικές τάξεις. Έτσι η επίδραση τους στο μικρό πέτρινο λαϊκό σκηνικό του νησιού ήταν εξ αρχής διακριτική.

 Ακόμα κι εκεί που τα αρχιτεκτονικά στοιχεία της μικρής παραλίας είναι ανάμικτα ή και ετερόκλητα το μικρό μέγεθος του οικισμού διαμορφώνει μια ισορροπία. Νησί με 2.500 μόνιμους κατοίκους τα τελευταία 20 χρόνια και χωρίς μεγάλες επεκτάσεις διατήρησε κάτι από το χρώμα των μικρών τόπων. Καμία σχέση με την Άνδρο που είναι και μεγαλύτερη και πολυπληθέστερη και έχει πιο ετερόκλητη και διαχρονικά ανάπτυξη. Η Άνδρος είναι και πιο πράσινη και πιο πολύπλοκη και οικιστικά και ιστορικά. Με κάποτε αστική και ναυτική ανάπτυξη η οποία αποτυπώθηκε στον χώρο. Άνδρος και Τζια είναι δύο κόσμοι διαφορετικοί. Δύο κόσμοι που τους ενώνει το Αιγαίο και έχουν κοινή αναφορά τον Κάβο Ντόρο. Όμως, πρακτικά τέμνονται στο άπειρο.  

 Η αίσθηση που αποκομίζει ο επισκέπτης συγκρίνοντας τα λιμάνια των δύο νησιών είναι πως η Τζια με το Βουρκάκι, την Κορρησία, το Λειβάδι, που περιβάλλουν τον κόλπο του Αγίου Νικολάου με χάρη δίνει μια αίσθηση προορισμού. Ενώ στο Γαύριο και στην γύρω περιοχή υπάρχει μια αίσθηση περάσματος. Στον κόλπο του Αγίου Νικολάου πας για να απολαύσεις τον προορισμό που έφτασες. Στο Γαύριο απλώς περνάς. Μπορεί να κάνεις τα ψώνια σου, να πιείς τον καφέ ή να φας. Όμως, μετά συνεχίζεις για αλλού...