Εν Άνδρω

 

Παρουσιάζεται στις 25 Ιουλίου 2024, Πέμπτη, ώρα 19:30, πλατεία Καΐρη, καφέ-μπαρ Notre. Το παρουσιάζουν οι Άγγελος Συρίγος, Μάριος Μπέγζος, Κωνσταντίνος Τριανταφυλλάκης. 

ΓΙΑΤΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ;

Η σεμνότητα των ναυτικών της Άνδρου και ο σκληροτράχηλος χαρακτήρας, που τους διαμόρφωσε η θάλασσα, τους οδήγησαν σε μια περίεργη εσωστρέφεια. Κάπως έτσι έφτασαν να μην είναι καλοί στα λόγια. Αποφεύγουν να μιλάνε για ό,τι έζησαν στα πελάγη. Αλλά και όταν τα καταφέρνουν, καταγράφουν, συνήθως, με λίγα λόγια μια ζωή στα άκρα. Ίσως γι’ αυτό δεν υπάρχουν πολλές ιστορίες από τη ζωή τους στα πέλαγα και τις δραματικές στιγμές τους στους ωκεανούς.

Αντιθέτως, υπάρχουν αρκετές ιστορίες για τις γυναίκες των ναυτικών και τη ζωή δίπλα τους. Γι' αυτές και μυθιστορήματα γράφτηκαν και ταινίες γυρίστηκαν. Γιατί αυτές μιλούν, γράφουν και, το κυριότερο, γιατί αυτές ακόμα διαβάζουν βιβλία.

Ό,τι υπάρχει για τη ζωή των ναυτικών στις θάλασσες και στους ωκεανούς είναι ό,τι αυτοί, με δυσκολία, αφηγήθηκαν ή έγραψαν. Καθόλου τυχαίο πως στη λογοτεχνία μας ξεχωρίζει ένας μόνο σημαντικός ναυτικός λογοτέχνης, ο Νίκος Καββαδίας. Αυτός, ο μοναχικός Άγιος της ναυτικής λογοτεχνίας μας, κατάφερε και διέσωσε με την ποίηση και το πεζό του κάτι από την άγνωστη εποποιΐα των Ελλήνων ναυτικών στις θάλασσες του κόσμου.

Την ιστορία αυτής της σιωπής την έζησα προσωπικά ο ίδιος από παιδί στο σπίτι. Η μητέρα αφηγείτο τη μοναχική ζωή της στη στεριά. Ο πατέρας δεν μιλούσε σχεδόν ποτέ για την θάλασσα. Η μάνα διεκτραγωδούσε τη ζωή στο πλάι ενός ναυτικού. Ο πατέρας σιωπούσε. Ή, όταν μιλούσε, έλεγε: «η μάνα σας είναι η οικογένεια».

Κάποιες φορές έφηβος, συνοδεύοντας τον στις μοναχικές βάρδιες στο καράβι, τον ρώταγα για τη ζωή του. Ξανοίχτηκε και είπε μερικές ιστορίες. Θυμάμαι κάποιες από αυτές: μέτραγε 40 χρόνια στη θάλασσα και… τρία ναυάγια!

 ΣΕ ΠΟΙΟΥΣ ΑΦΙΕΡΩΝΕΤΑΙ...

Το πιο δύσκολο στη Βόρεια Θάλασσα. Νέος στον μεσοπόλεμο. Το μικρό φορτηγό πήγαινε για τον Αρχάγγελο στη Ρωσία. Ταξίδευαν αργά μέσα στην ομίχλη. Δεν είχαν ραντάρ εκείνα τα χρόνια. Μόνο την καμπάνα της πλώρης. Κι όποιος την άκουγε…

Ξαφνικά, ήρθε από το πουθενά ένα μεγάλο νορβηγικό πλοίο κι έκοψε στη μέση το μικρό ελληνικό φορτηγό. Όσοι ήταν στην πλώρη και στο ακομοδέσιο της, χάθηκαν. Τους πήρε κάτω το εμπρός μέρος του πλοίου, καθώς βούλιαζε. Όσοι ήταν στη πρύμνη σώθηκαν. Κράτησαν τα στεγανά του πλοίου και πρόλαβε ο νορβηγός καπετάνιος να στρίψει και να τους μαζέψει. Έμεινε να αναλογίζεται για χρόνια την τύχη του. Είχε φύγει από την πλώρη και είχε κατέβει για βάρδια στην μηχανή, που ήταν στην πρύμνη, 10 λεπτά πριν τη σύγκρουση.

Με αυτές τις σκέψεις και τις εμπειρίες, όταν ξεκίνησα το «Εν Άνδρω», άρχισα να μαζεύω ναυτικές ιστορίες από παλιούς καπετάνιους και απόμαχους ναυτικούς και να τις δημοσιεύω. Ένας φόρος τιμής στον πατέρα, αλλά και στους χιλιάδες ναυτικούς της Άνδρου, που διαμόρφωσαν την άγνωστη ναυτική εποποιΐα του νησιού. Για όλους αυτούς, ο σπουδαίος Ανδριώτης γλύπτης της μεγάλης γενιάς του ΄30, Μιχάλης Τόμπρος, δημιούργησε τον «Αφανή Ναύτη» στην άκρη της Χώρας.

Με τα χρόνια, αυτές οι ιστορίες που δημοσίευσα ταξίδεψαν σαν μποτίλιες στο πέλαγος του διαδικτύου και τις διάβασαν δεκάδες ή και εκατοντάδες χιλιάδες αναγνώστες! Κάποιες αποτελούσαν αφηγήσεις κι άλλες καταγραφές, κάποιες προέρχονταν από παλιά βιβλία κι εφημερίδες και κάποιες από το διαδίκτυο. Κάθε μία και όλες μαζί, αποτυπώνουν τις ζωές σκληροτράχηλων και μοναχικών ανδρών, απλωμένες στις θάλασσες του κόσμου.

Αυτό το μικρό βιβλίο, λοιπόν, αποτελεί, με τον τρόπο του, μια αναφορά στη μεγάλη και, εν πολλοίς, άγνωστη ναυτική ιστορία της Άνδρου. Μια ιστορία που απλώνει σε μεγάλο μέρος του 20ού αιώνα. Μια ιστορία για την οποία πολλοί λίγοι πια μιλάνε στις μέρες μας…

ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΜΠΑΣΑΝΤΗΣ