Εν Άνδρω

Γράφει ο Ευάγγελος Μαυρουδής

Συγγραφέας ιστορικών μυθιστορημάτων

 

Κύπρος, 1948. Όταν ιδρύθηκε το κράτος του Ισραήλ και εστάλησαν εκεί οι 50.000 Εβραίοι που ήταν κλεισμένοι σε αγγλικά στρατόπεδα στην Κύπρο. 

Η σύγκρουση στη Γάζα με την τραγική εκατόμβη της όχι μόνο δείχνει, αλλά και είναι ατελεύτητη. Η ανθρωπότητα παρακολουθεί σε ζωντανή σύνδεση τον αλληλοσκοτωμό, λίγο πριν το βιβλικό παρανάλωμα στο λαβύρινθο κάτω απ’ την πόλη. Ένας άλλος λαβύρινθος κυριαρχεί μέχρι τώρα. Γεμάτος αδιέξοδα θρησκευτικά, ιδεολογικά, πολιτικά, με το νήμα της εξόδου κομμένο στα δυο. Ο διχασμός είναι συναισθηματικός κι εκεί δίνεται μια επίσης αδιέξοδη μάχη. Πρέπει να υπάρξει τέλος, μα πώς; Ποιος φταίει, τι φταίει, ποιος έκανε την αρχή (ποια αρχή απ' όλες;), υπάρχει λύση;

Σύντομη αναδρομή

Επιτρέψτε μου λίγες περισσότερες πληροφορίες για το ζήτημα των εθνικών δικαιωμάτων στη συγκεκριμένη γη, όχι από πολιτικής, αλλά από ιστορικής πλευράς. Άλλωστε η περιοχή είναι πολύπαθη με πολλούς λαούς να εναλλάσσονται στην κυριαρχία της.

Ο τελευταίος κυρίαρχος πριν την εκ νέου συγκέντρωση εβραϊκών πληθυσμών εκεί ήταν οι Οθωμανοί. Στα τέλη του 19ου αιώνα, ύστερα από την κυκλοφορία του βιβλίου του Ελβετού δημοσιογράφου Τέοντορ Χερτζλ "Το εβραϊκό κράτος" και εξαιτίας του αντισημιτισμού που κυριαρχούσε τότε στην Ευρώπη, δημιουργήθηκε ένα κοσμικό κίνημα για την ίδρυση ενός τέτοιου κράτους. Έγιναν συνέδρια με αυξανόμενη συμμετοχή και διαπραγματεύσεις για την εξαγορά μιας περιοχής για το σκοπό αυτό.

Ανάμεσα στις περιοχές που εξετάστηκαν εκείνη την εποχή (τέλη 19^ου αιώνα) ήταν η Θεσσαλονίκη (με τη μεγάλη, τότε, εβραϊκή κοινότητα) και η Κύπρος. Τελικά επιλέχθηκε η Παλαιστίνη με τη δεδομένη βιβλική ιστορία της. Από τις αρχές του 20ου αιώνα δημιουργήθηκαν εκεί μικρές αγροτικές κυρίως κοινότητες από Εβραίους οι οποίες, χάρη στη δυτική παιδεία και τον πολιτισμό των κατοίκων τους, εξελίχθηκαν πολιτισμικά.

Μετά την κατάληψη της Παλαιστίνης από τους Άγγλους το 1917 υπήρξε υπόσχεση του τότε υπουργού των Εξωτερικών της Βρετανίας (Διακήρυξη Μπαλφούρ) προς τους εβραίους για το δικαίωμα να αποκτήσουν εκεί μια πατρίδα. Παρά τις αντιδράσεις των Αράβων προς τους συντοπίτες τους να μη πουλούν γη στους εβραίους, οι πωλήσεις συνεχίστηκαν, οι εβραϊκές κοινότητες πολλαπλασιάστηκαν, ιδρύθηκαν νοσοκομεία και πανεπιστήμια.

Λίγο πριν τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο οι Άραβες της περιοχής εξεγέρθηκαν, αλλά η εξέγερση καταπνίγηκε καθώς η βρετανική αστυνομία της περιοχής ήταν στελεχωμένη και από εβραίους. Το Ολοκαύτωμα στη συνέχεια δημιούργησε σοβαρό κύμα μετανάστευσης προς την Παλαιστίνη που έγινε τσουνάμι καθώς πολλοί από τους επιζήσαντες υπέστησαν καινούργιους ρατσιστικούς διωγμούς από τους συμπατριώτες τους όταν προσπάθησαν να ξαναστήσουν τα νοικοκυριά τους στις παλιές πατρίδες τους, ιδιαίτερα στην Ανατολική Ευρώπη.

Οι Βρετανοί έθεσαν αριθμητικά όρια στη μετανάστευση, με υπόσχεση (και από τα δύο κόμματα) ότι τα όρια θα αίρονταν μετά τις εκλογές του 1945. Η υπόσχεση δεν τηρήθηκε με αποτέλεσμα πόλεμο ανάμεσα στις μαχητικές εβραϊκές οργανώσεις και το βρετανικό κράτος. Οι εβραίοι υιοθέτησαν την τρομοκρατία, ανατίναξαν ένα μεγάλο ξενοδοχείο της Ιερουσαλήμ, έβαλαν βόμβα ακόμη και μέσα στο βρετανικό κοινοβούλιο που δεν εξερράγη χάρη στη λάθος συνδεσμολογία.

Οι Εβραίοι στα αγγλικά στρατόπεδα της Κύπρου.

Οι βρετανικές μυστικές υπηρεσίες, από την άλλη, ανατίναζαν ακόμα και τα ναυπηγεία όπου καράβια αγοράζονταν από τους εβραίους και διαμορφώνονταν για μεταφορά μεταναστών. Παράλληλα, 50.000 εβραίοι, που προσπάθησαν να φτάσουν στην Παλαιστίνη, μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως στην Κύπρο για την κατασκευή των στρατοπέδων χρησιμοποιήθηκαν Γερμανοί αιχμάλωτοι πολέμου.

Τελικά ο ΟΗΕ αποφάσισε τη δημιουργία εβραϊκού κράτους το 1947 με ημερομηνία ίδρυσης την άνοιξη του 1948. Τότε κλιμακώθηκαν οι συγκρούσεις μεταξύ των Παλαιστινίων και των Εβραίων, ενώ με την ίδρυση του Ισραήλ ξεκίνησε ο πρώτος Αραβο-Ισραηλινός πόλεμος.

Τα δύο κράτη και η υπονόμευση της ειρήνης

Οι προσπάθειες ειρήνευσης, που ξεκίνησαν με την πρώτη εκεχειρία λίγους μήνες μετά το 1948, υπονομεύθηκαν από τους ακραίους, που από τότε οι μεν επιδιώκουν να εξαφανίσουν τους Παλαιστίνιους από την Παλαιστίνη, οι δε να εξαφανίσουν το κράτος του Ισραήλ. Οι συνύπαρξη δύο κρατών, που έχει ήδη αποφασίσει ο ΟΗΕ, καθώς και κάθε προσπάθεια προς τα εκεί υπονομεύεται έκτοτε, ενώ οι ηγέτες που υπογράφουν συμφωνίες συμφιλίωσης, δολοφονούνται από τους ακραίους ομοεθνείς του.

Το εξαιρετικό ιστορικό μυθιστόρημα του Ευάγγελου Μαυρουδή για την Κύπρο με αναφορές στους Εβραίους και στο Ισραήλ.

Η σημερινή σύγκρουση στη Γάζα με την τραγική εκατόμβη έχει ως σταθερή αναφορά την δημιουργία δύο κρατών. Όμως και η λύση των δύο κρατών στην Παλαιστίνη πηγαίνει ιστορικά πολύ πίσω. Προτάθηκε πρώτη φορά το 1937 από τους Άγγλους. Την αποδέχθηκαν οι Εβραίοι, την αρνήθηκαν οι Άραβες. Αποφασίστηκε 10 χρόνια αργότερα από τον ΟΗΕ με τις ίδιες αντιδράσεις και την ίδρυση τότε μόνο του Ισραήλ. 

Έκτοτε η λύση των δύο κρατών πάει κι έρχεται περνώντας από τη Νέα Υόρκη, τη Φεζ, το Όσλο, το Καμπ Ντέιβιντ και αλλού, με προτεινόμενα σύνορα που αλλάζουν κατά τα τεκταινόμενα προκαλώντας νέες διαφωνίες και εσωτερικές αντιπαλότητες στις πολιτικές δυνάμεις Ισραηλινών και Παλαιστινίων. Η κυριαρχία των φανατικών και ακραίων κάθε πλευράς έχει οδηγήσει στα παρόντα που ακυρώνουν τη λογική, τον ανθρωπισμό και θέτουν πλέον σε κίνδυνο την παγκόσμια ειρήνη.