Εν Άνδρω

Αφηγείται ο Κώστας Κακλαμάνης

Τρίτος μηχανικός - Μπατσί 

 

Το "Θεομήτωρ" με το προηγούμενο όνομα του πριν περάσει στα χέρια του ανδριώτη εφοπλιστή Μιχάλη Πολέμη.

(Το ναυάγιο του ΘΕΟΜΗΤΩΡ εξελίχθηκε σταδιακά μέσα σε ένα χρονικό διάστημα τεσσάρων ημερών! Το Θεομήτωρ ήταν φορτηγό 50.000 τόνων, ιδιοκτησίας του ανδριώτη εφοπλιστή Μιχάλη Πολέμη. Είχε αποπλεύσει από το σουηδικό λιμάνι Lulea με προορισμό Φιλαδέλφεια στις ΗΠΑ μεταφέροντας 40.000 τόνους σιδηρομετάλλευμα. Την ιστορία του ναυαγίου αφηγήθηκε ο μηχανικός του πλοίου Κώστας Κακλαμάνης που κατάγεται από την Άρνη και ζει στο Μπατσί. Επιμέλεια δημοσιεύματος ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΜΠΑΣΑΝΤΗΣ)

Φεύγοντας από το λιμάνι Λουλέα της Σουηδίας – καλοκαίρι του 1980 - με το ΘΕΟΜΗΤΩΡ οι εταιρείες μας έδωσαν πορεία όχι από την Μάγχη, αλλά πάνω από την Σκωτία. Στα 800 μίλια μακριά από την Σκωτία στον Βόρειο Ατλαντικό βρήκαμε καιρό άγριο, 11 μποφόρ. Εκεί έγινε το πρώτο λάθος. Έπρεπε να μειώσουμε ταχύτητα για να μην καταπονείται ο σκελετός του πλοίου. Πηγαίνοντας όμως με όλη την ταχύτητα και κόντρα στα κύματα το πλοίο δεχόταν ακόμα μεγαλύτερες πιέσεις από τον κυματισμό. Και κάπου εκεί έγινε η ζημιά. Κόπηκε από την δύναμη των κυμάτων ένας από του σιδερένιους σκαρμούς ή και νομείς όπως τους λένε οι ναυπηγοί. Οι νομείς κρατάνε στο εσωτερικό την πλευρική λαμαρίνα του πλοίου. Αυτό συνέβη στο αμπάρι 7. Όμως, δεν έγινε άμεσα αντιληπτό και συνεχίσαμε την πορεία με την ίδια ταχύτητα μέσα στη θύελλα. Κάτι που οδήγησε στην κοπή και άλλων σκαρμών στο αμπάρι 7.

Ήμουν ο πρώτος που το κατάλαβε. Είχα μεταμεσονύκτια βάρδια 12-4. Ήταν 9 προς 10 Αυγούστου. Λίγο πριν τις 12, πριν κατεβώ στην βάρδια, ήμουν στην τραπεζαρία. Εκεί που καθόμουν ακούω ένα ντουπ-ντουπ-ντουπ κάπου μέσα στο πλοίο. Κοιτάζω από το φινιστρίνι έξω για να καταλάβω από που ερχόταν ο θόρυβος. Ερχόταν από το αμπάρι.

Ο Κώστας Κακλαμάνης την εποχή που ταξίδευε...

Αναρωτήθηκα: «γιατί χτυπά το αμπάρι, δεν έπρεπε να χτυπά». Εκείνη τη στιγμή ήρθε στην τραπεζαρία ο ανθυποπλοίαρχος, που είχε κι αυτός βάρδια 12-4 στη γέφυρα. Γυρίζω και του λέω:

• «Ρε καπετάνιε χτυπάει τ’ αμπάρι. Τι να είναι;»
• «Χα, χα, χα», κάνει. «Το μινεράλι χορεύει»…

Δεν μιλώ. Κατεβαίνω στην μηχανή για τη βάρδια. Ο καιρός είχε σπάσει. Το βαπόρι συνέχιζε την πορεία του. Ο θόρυβος δεν ακουγόταν γιατί η μηχανή δούλευε και σκέπαζε ο ήχος της τα πάντα.

Παίρνω τηλέφωνο στη γέφυρα βρίσκω πάλι τον ανθυποπλοίαρχο και του λέω:

• «Καπετάνιε ο θόρυβος που άκουσα δεν έρχεται από την μηχανή. Ήταν το αμπάρι που χτυπούσε…»
• «Αυτό σκέφτεσαι ακόμα;» απαντά γελώντας.

Δεν λέω τίποτα. Τελείωσε η βάρδια στις 4 το πρωί και σκέφτηκα να πάω στη γέφυρα να πω του Γραμματικού πως χτυπάει το αμπάρι. Όμως μετά τον διάλογο με τον ανθυποπλοίαρχο θεώρησα πως δεν θα μου δώσει σημασία. Και δεν πήγα…

Το φυλλάδιο του Κ. Κακλαμάνη

Ήρθε η επόμενη βάρδια 12-4 το μεσημέρι. Κατεβαίνω στην βάρδια. Και στις 4 το απόγευμα κατεβαίνει ο επόμενος μηχανικός να με σκατζάρει. Ανεβαίνω πάω στην καμπίνα και κάνω μπάνιο. Τελειώνω και βγαίνω και βλέπω το βαπόρι σταματημένο. Βγαίνω στην κουβέρτα βλέπω τον Γραμματικό στην βαρδιόλα και τον ρωτάω: "Γιατί σταματήσαμε;" Μου δείχνει το αμπάρι. Είχαν κατάλαβαν πως είχαν σπάσει οι πλευρικοί νομείς ή σκαρμοί.

Τι να πω; Εμείς οι παλιοί ναυτικοί όταν ακούγαμε έναν θόρυβο μέσα στο καράβι ανησυχούσαμε. Πηγαίναμε να δούμε. Ο ανθυποπλοίαρχος όμως δεν έδωσε σημασία και επιπλέον με αποπήρε. Αργότερα που βρέθηκα στη βάρκα με τους καπετάνιους τους είπα: «Εγώ το είχα πει στον ανθυποπλοίαρχο από χθες, αλλά δεν μου έδωσε σημασία. Γιατί δεν δώσατε σημασία; Έπρεπε να βουλιάξουμε;» Γραμματικός και ανθυποπλοίαρχος δεν είπανε κουβέντα…

Ο καιρός είχε πια καλμάρει. Το πλοίο δεν είχε βάλει νερά. Είχαν όμως κοπεί οι σκαρμοί. Αποφασίστηκε να συνεχίσουμε την πορεία με την λαμαρίνα να πηγαίνει μία μέσα μία έξω. Και βέβαια συνεχίστηκε το ντουπ-ντουπ-ντουπ του μέσα-έξω της λαμαρίνας.

Όμως την επόμενη μάς πιάνει άλλος καιρός. Είμαστε 500 μίλια έξω από τον Καναδά, στην περιοχή του Newfoundland. Αν είχε κρατήσει ο καιρός μιάμιση μέρα θα είχαμε φτάναμε στον Καναδά. Όμως δεν κράτησε. Το βαπόρι πια με τον καιρό κόντρα δεν μπορούσε πια να ταξιδέψει. Είχαμε τον καιρό κατάπλωρα και μας βαρούσε αλύπητα. Αναγκαστήκαμε και το γυρίσαμε πρίμα στον καιρό. Όμως τώρα απομακρυνόμαστε. Αντί να πηγαίνουμε για Καναδά γυρνάγαμε για Αζόρες!!!

 

Προηγούμενο πλοίο, το ΚΑΒΟΝΤΟΡΟ, με το οποίο ταξίδεψε στον Ειρηνικό Ωκεανό ο Κ. Κακλαμάνης...

Κάπου εκεί ο καπετάνιος αναρωτήθηκε: «που πάμε;» Και το γυρνάει πάλι προς Καναδά. Όμως δυσκολευόταν να συνεχίσει κόντρα στο καιρό. Η θάλασσα μπορούσε να το έκοβε. Τη νύχτα της 13^ης Αυγούστου, είχα πάλι βάρδια 12-4 το πρωί, η θάλασσα έσπασε τη λαμαρίνα. Έγινε ένα οριζόντιο ρήγμα πολλών μέτρων, στο αμπάρι 7. Κι άρχισαν να μπαίνουν νερά μέσα.

Όπως ήμουν βάρδια βλέπω να κατεβαίνει ο δεύτερος μηχανικός και να λέει: «Θα σαβουρώσουμε τη μια αντίθετη πλευρά για να μπατάρει λίγο το πλοίο ώστε να μπαίνει λιγότερο νερό στο ρήγμα…» Αυτό σκέφτηκαν. Αυτό κάναμε. Και συνάμα έδωσαν SOS.

Όταν τον είδα με το σωσίβιο να κατεβαίνει είπα μέσα μου: «ω ρε παναγία μου τι πάθαμε…» Ανεβαίνω πάνω παίρνω το σωσίβιο μου. Ήταν μια μετά τα μεσάνυχτα της 13^ης Αυγούστου. Γύρω μας σκοτάδι και κανένα πλοίο δεν φαινόταν…

To SOS που δώσαμε το έπιασε το Χάλιφαξ στον Καναδά. Αυτοί άρχισαν να ρωτούν αν μπορούμε να συνεχίσουμε και τι ζημιά έχουμε. Έξω από τον χορό κι αυτοί, τα έβλεπαν αλλιώς. Σκέφτηκαν να στείλουν με ελικόπτερο αντλίες να βγάζαμε τα νερά. Όμως η απόσταση ήταν μεγάλη. Δεν θα έφταναν τα καύσιμα στο ελικόπτερο να γυρίσει πίσω. Όλα αυτά ήταν θεωρητικά και δεν είχαν καμία σχέση με την πραγματική μας κατάσταση. Είμαστε σε ένα πλοίο με σπασμένους πλευρικούς σκαρμούς, στο μέσο τρικυμίας 9-10 μποφόρ και κύματα 7-10 μέτρα…

 

Το σημείο που το ΘΕΟΜΗΤΩΡ εξέπεμψε SOS, ώρα 1 μετά τα μεσάνυχτα στις 13 Αυγούστου 1980

Το SOS του ασυρματιστή το έπιασε κι ένα ολλανδικό με κοντέινερ που ήταν μακριά 35 μίλια. Μετά από λίγη ώρα έδωσε και πάλι SOS και με το VHF ο Γραμματικός. Αυτόν τον άκουσε ένας νορβηγός στα 30 μίλια κι έστριψε καταπάνω μας. Τον άκουσε κι ένα ελληνικό, ήταν του Σταύρου Λιβανού, το Atlantic Hawk. Κι έβαλε μετά κι αυτό ρότα καταπάνω μας. Με το ξημέρωμα ήρθαν και τα τρία βαπόρια.

Συνεννοηθήκαν οι καπετάνιοι μεταξύ τους. Κι ο νορβηγός ρωτά: «Θα το εγκαταλείψετε ή όχι; Μπορώ να μείνω εδώ τρεις ώρες κι αν θέλετε ρίχνω και βάρκες να σας μαζέψω». Αποφασίστηκε η εγκατάλειψη. Κι έτσι μέρα Τετάρτη, στις 8:20 το πρωί, της 13^ης Αυγούστου 1980 εγκαταλείψαμε το σκάφος. Η εγκατάλειψη και η μετεπιβίβαση στο Atlantic Hawk σε μια θάλασσα 9-10 μποφόρ δεν ήταν εύκολη υπόθεση.

Όταν δόθηκε η εντολή κι αρχίσαμε να μπαίνουμε στις βάρκες δεν πιστεύαμε πως θα ζούσαμε. Είμαστε τόσο ταραγμένοι που αν στο κατάστρωμα του ΘΕΟΜΗΤΩΡ υπήρχε χρυσάφι ούτε ένας δεν θα έσκυβε να πάρει μια πλάκα.

Από το πλοίο αποβιβαστήκαμε συνολικά μέχρι το τέλος 37 άνθρωποι. 32 πλήρωμα και 5 επιβάτες. Ήταν η γυναίκα του Γραμματικού, η γυναίκα του ασυρματιστή και η γυναίκα και τα δύο παιδιά ηλικίας 11 και 12 ετών του πρώτου μηχανικού. Αν είχαμε χαθεί η οικογένεια του πρώτου μηχανικού θα είχε όλη ξεκληριστεί.

Το πλοίο Atlantic Hawk του Σταύρου Λιβανού που έσωσε τους 37 επιβαίνοντες στο Θεομήτωρ...

Στο πλοίο είμαστε πλήρωμα πέντε ανδριώτες: ο καπετάνιος, ο γραμματικός, ο μάγειρας, ο καμαρώτος κι εγώ μηχανικός. Οι γυναίκες και τα παιδιά που ήταν στο πλοίο κατέβηκαν με την βάρκα στην θάλασσα. Εμείς με ανεμόσκαλες. Όταν φτάσαμε με την βάρκα στο Atlantic Hawk διαπιστώσαμε πως είχαμε μεγάλο πρόβλημα για το πως θα βγούμε από αυτήν. Οι γυναίκες και τα παιδιά, που ήταν ελαφρύτεροι ανέβηκαν στο άλλο πλοίο με σχοινιά. Τα δέσαμε γύρω τους και τους ανέβασαν τραβώντας οι Έλληνες ναυτικοί. Εμείς περιμέναμε ένας-ένας το κύμα να ανεβάσει τη βάρκα ψηλά και μετά αρπάζαμε την ανεμόσκαλα κι ανεβαίναμε.

Στο ΘΕΟΜΗΤΩΡ έμεινε ο πλοίαρχος, ο πρώτος, ο δεύτερος και ο τρίτος μηχανικός. Περίμεναν δύο ρωσικά ρυμουλκά που θα έρχονταν από τις Αζόρες. Όμως κατά τις 7 που άρχισε να πέφτει ο ήλιος το πλοίο δεν άντεχε άλλο. Έτσι έφυγαν κι αυτοί κι ήρθαν με βάρκα στο πλοίο, που ήμασταν κι εμείς.

Το ΘΕΟΜΗΤΩΡ συνέχισε να μπάζει νερά όλη μέρα. Το Atlantic Hawk (Το γεράκι του Ατλαντικού), ήταν ξεφόρτωτο και πήγαινε στο Γκάλβεστον του Τέξας. Το πλοίο έμεινε στο σημείο μέχρι που βούλιαξε το ΘΕΟΜΗΤΩΡ. Το πλοίο το έδωσαν "ολική απώλεια" τις πρώτες πρωινές ώρες της 14^ης Αυγούστου.

Το στίγμα του Θεομήτωρ στα ναυτικά αρχεία και το γράφουν για το ναυάγιο: "All 37 crewmen of the Greek motor bulk carrier Theomitor were safely rescued when their vessel sank in near gale force winds and heavy seas in mid-North Atlantic east of Newfoundland in lat 47.27N, long 38.43W on August 14, 1980 after taking in water through a cracked hull. The Theomitor was on a loaded voyage from Lulea, Sweden to Philadelphia with 40,000 tons of iron ore."

Φεύγοντας είχαμε αφήσει ανοικτή την ηλεκτρική και το βλέπαμε να βολοδέρνει φωτισμένο στα κύματα μέσα στη νύχτα. Κάποια στιγμή έκανε ρήγμα και στο αμπάρι νούμερο 6. Στο τέλος έγειρε. Πρώτα βούλιαξε η πρύμη και στο τέλος η πλώρη. Από την ώρα που άρχισε να βουλιάζει μέχρι να χαθεί έκανε τρία λεπτά…

Συνεχίσαμε το ταξίδι με το Atlantic Hawk και σε 10 μέρες φτάσαμε στο Γκάλβεστον. Κι εκεί που νομίζαμε πως είχε τελειώσει η περιπέτεια βρεθήκαμε επί 13 μέρες σε ένα ξενοδοχείο ανακρινόμενοι από την λιμενική αστυνομία γιατί οι ιδιοκτήτες του φορτίου έκαναν φασαρία θεωρώντας πως βουλιάξαμε επίτηδες το πλοίο. Σε αντίθεση με αυτούς οι ασφάλειες του πλοίου, 50% στους Lloyds και 50% στο American Bureau, είχαν εξαρχής αποδεχτεί το γεγονός του ναυαγίου.

O μηχανικός Κώστας Κακλαμάνης στο Μπατσί που ζει σήμερα

Μετά από δύο πολύωρες και ανεπίσημες ανακρίσεις την τρίτη φορά η ανάκριση ήταν επίσημη και με όρκο. Ήμουν τόσο κουρασμένος και εκνευρισμένος που την τρίτη φορά δεν άντεξα κι έβαλα τις φωνές λέγοντας: "Καλύτερα να είχα χαθεί παρά αυτό που βλέπω να συμβαίνει εδώ πέρα. Αντί να μας συμπαρασταθείτε στον πόνο μας και στις δυσκολίες που περάσαμε μας τραβολογάτε από ανάκριση σε ανάκριση τόσες μέρες. Κοντέψαμε να χαθούμε και να μαυροφορεθούν τα σπίτια μας κι εσείς ζητάτε να σας πούμε όχι αυτό που έγινε, αλλά αυτό που δεν έγινε. Αιχμάλωτοι να είμαστε ο χειρισμός θα ήταν καλύτερος. Πως νομίζετε πως βουλιάξαμε το βαπόρι με 9-10 μποφόρ στα 500 μίλια μέσα στον ωκεανό; Κινδυνέψαμε να χαθούμε και δεν το πιστεύετε; Το βαπόρι ήταν η ζωή μας. Μπορείτε να καταλάβετε ποια ήταν η κατάσταση που βρεθήκαμε; Τι άλλο να σας πω περισσότερο;"

Δεν είπαν κουβέντα. Μου είπαν μόνο: «εντάξει θα σε κρατήσουμε λιγότερο από όλους». Με κράτησαν ένα 20λέπτο. Γιατί συνήθως μας κρατάγανε 2-3 ώρες ρωτώντας τα ίδια και τα ίδια πότε από την αρχή και πότε από την μέση. Γύρισαν τη συζήτηση χαλαρά στην οικογένεια μου. Μετά με έβαλαν και υπόγραψα και μου ευχήθηκαν καλό ταξίδι..

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στην συλλογή στοιχείων για το ναυάγιο βοήθησε ο καραβολάτρης Στέλιος Μαμάης.