Στα πλοκάμια της Ντόροθυ
Του Γιώργου Καμπάνη
Δεν έβλεπα την ώρα να τελειώσει η φόρτωση. Να σαλπάρουμε. Να ανοιχτούμε στο πέλαγος, στον καθαρό αέρα. Να γλιτώσουμε από αυτά τα κουνούπια-στούκας που μιλιούνια πετούσαν ολόγυρα σαν πεινασμένα βρυκολάκια μεθυσμένα από την μυρωδιά του φρέσκου αίματος.
Ποιος θα το πίστευε; Σ’ ένα τόσο γνωστό λιμάνι, την Τάμπα της Φλώριδας, να μην μπορείς να σταθείς ούτε ένα λεπτό σε ανοιχτό χώρο χωρίς τον κίνδυνο να γδάρεις τις σάρκες σου από την φαγούρα που προκαλούν οι βελονισμοί των κουνουπιών. Δεν τα τρομάζει καμία χημική ουσία, ούτε οι καθημερινοί ψεκασμοί των αεροπλάνων για τους οποίους καθυστερούσε και η φόρτωση του πλοίου μέχρι να πέσει το εντομοκτόνο. Και παρ’ όλα αυτά τούτα τα βρυκολάκια άτρωτα!
Δεύτερη μέρα του Φλεβάρη 1971. Το «ΚΑΒΟΝΤΟΡΟ» ανδριώτικο φορτηγό (BulkCarrier) 15.800 τόνων, ο πρώτος έρωτας της πλοιαρχίας μου, γέφυρα, στέγαση και μηχανοστάσιο όλα στην πρύμη, με πέντε αμπάρια παλαιού τύπου ποντόνια, μουσαμάδες, σφήνες και δίχτυ μανίλας (σε κάθε αμπάρι), φορτωτήρες των 5 τόνων και δύο μαγκιόρες μπίγες των 15 τόνων. Πλήρωμα 31 άτομα, κυρίως ανδριώτες, πλοιοκτήτες ανδριώτες.
Επιτέλους τέλειωσε η φόρτωση 14.500 τόνους χύμα ζωοτροφής, σε μικρούς κυλίνδρους. Από το λιμάνι της Τάμπα της Φλώριδα για το λιμάνι του Άμστερνταμ στην Ολλανδία!
Οι αμερικάνικες αρχές κι εκπρόσωποι των φορτωτών όλοι σε απαρτία για έλεγχο και υπογραφές φορτωτικών, διατυπώσεις απόπλου. Το πλήρωμα έκλεινε τα κύτη και διευθετούσε το κατάστρωμα. Σε δύο ώρες όλα τα αμπάρια ήταν κλειστά, οι φορτωτήρες στα μαξιλάρια τους. Το πλοίο έτοιμο για αναχώρηση!
Με την βοήθεια δύο ρυμουλκών κι ενός πλοηγού το πλοίο αποπλέυρισε, βγήκαμε από το λιμάνι, κατέβηκε ο πλοηγός στην πιλοτίνα και καλό μας ταξίδι!
Λοστρόμος και μαραγκός συνέχισαν τις εργασίες ασφάλειας: φερμάρισαν τις άγκυρες, να νυχιάσουν καλά στις μάσκες. Μποτσάρανε τις καδένες με γρύλους. Τοποθέτησαν τις φασκιές στα όκια των στρίτσων και τα στεγανοποίησαν με τσιμέντο. Ένας τελευταίος έλεγχος στις σφήνες των μουσαμάδων στα κουβούσια και το πλοίο έπλεε ασφαλώς προς το ανοικτό πέλαγος. Καιρός αίθριος, άνεμος ΝΔ μέτριος, θάλασσα ήρεμη, μηχανή ολοταχώς, ταχύτητα 14,5 μίλια.
Με καλό καιρό και αλλαγές πορείας παραπλεύσαμε τον κάβο της χερσονήσου της Φλώριδας και το βράδυ της 3ης Φεβρουαρίου παραλλάξαμε τις Μπαχάμες με πορεία ανατολική και αμέσως μετά γυρίσαμε Ανατολικά-Βορειοανατολικά με πλώρη το Βρετανικό κανάλι. Απόσταση 4.200 μίλια, ταξίδι 13 ημερών.
Όμως:
Το βραδινό ραπόρτο του μαρκόνη
Κακά μαντάτα προμηνούσε απ’ τον νοτιά.
Μια καταιγίδα που τα πέλαγα σαρώνει
Στίγμα της έδινε στη ρότα μας κοντά!
Έβαλα το στίγμα του τυφώνα «Ντόροθυ» στον χάρτη και η απόσταση που μας χώριζε ήταν 2.350 ναυτικά μίλια. Το χαμηλό βαρομετρικό που δημιουργήθηκε στην περιοχή της Βραζιλίας εξελίχθηκε γρήγορα σε κυκλώνα που ξεκίνησε μια ξέφρενη πορεία βορειοδυτικά με ταχύτητα κέντρου 25 μίλια, ταχύτητα ανέμων 90-100 μίλια την ώρα, συνεχώς αυξανόμενη και ακτίνα δράσης 40-500 μίλια.
Με σταθερή πορεία και ταχύτητα η «Ντόροθυ» θα έφτανε κοντά μας στις 7 με 8 Φλεβάρη, δηλαδή σε τέσσερις μέρες. Το «ΚΑΒΟΝΤΟΡΟ» θα είχε διανύσει 1400 ναυτικά μίλια και θα βρισκόταν 220 μίλια ανατολικά των Βερμούδων. Περίπου 450 μίλια ανατολικά της «Ντόροθυ».
Η πρώτη μου αντίδραση ήταν εντολή στη μηχανή για μέγιστη ασφαλή ταχύτητα. Με καλό καιρό πιάναμε 15 μίλια την ώρα. Στόχος να περάσουμε το «τρίγωνο των Βερμούδων» όσο πιο ανατολικά πριν πλησιάσει η «Ντόροθυ» τις Βερμούδες!
Συνήθως οι τροπικοί κυκλώνες των καλοκαιρινών μηνών γυρίζουν δυτικά στο ύψος των Αντιλλών της Καραϊβικής και ξεσπούν στον κόλπο του Μεξικού. Ή, συνεχίζουν βορειοδυτική πορεία σαρώνοντας την κόστα της Αμερικής μέχρι την Φιλαδέλφεια και γυρίζουν βορειοανατολικά στο πέλαγος σταδιακά εξασθενώντας.
Η «Ντόριθυ» ήταν ένας εκ των λίγων κυκλώνων της χειμερινής περιόδου. Στις 8 Φλεβάρη το απόγευμα είχε καλύψει 2.000 μίλια και κρατούσε συνεχώς σταθερή βορειοδυτική πορεία περνώντας τον 28ο παράλληλο νοτιοδυτικά του Χάμιλτον των Βερμούδων. Εμείς την ίδια στιγμή περνούσαμε τον μεσημβρινό στα 60ο δυτικά και 32ο βόρειο πλάτος. Ήτοι 40-450 μίλια βορειοανατολικά από το κέντρο της «Ντόροθυ».
Δεν γνωρίζω πια δύναμη μ’ έσπρωξε να συνεχίσω ανατολική βορειανατολική πορεία με πάσα δύναμη. Από τη στιγμή που η «Ντόροθυ» έφτασε και σφυροκοπούσε τις μικρές Αντίλλες παρακαλούσα το θεό να μην γυρίσει βόρεια.
Στις 9 Φλεβάρη η «Ντόροθυ» ήταν στα 30ο βόρειο πλάτος και 68ο δυτικό μήκος και σφυροκοπούσε τις Βερμούδες και τις γύρω περιοχές με ταχύτητες ανέμων 110-120 μίλια την ώρα. Το «ΚΑΒΟΝΤΟΡΟ» ήταν στο 32ο βόρειο πλάτος και στο 60ο δυτικό μήκος και δεχόταν τα πλοκάμια του θεριού από όλες τις πλευρές και κυρίως από τη δεξιά πλευρά και δευτερόπρυμνα: Κύματα 25 με 30 μέτρα, βροχή, αστραπόβροντα, διατοιχισμοί βίαιοι. Όγκοι θάλασσας έσπαγαν πάνω στα αμπάρια.
Μπότζι απότομο, τραμπάλα και τραντάγματα
Στην τιμονιέρα μέναμε όρθιοι με βαστάγματα
Τσάκιζε γόνατα πάνω στο κύμα το σκαμπανέβασμα
Χάνεις το δάπεδο κάτω από τα πόδοα σου στο κατέβασμα.
Γύρισα το σκάφος Ανατολικά-Νοτιοανατολικά με μειωμένες στροφές μπας και ηρεμήσει λίγο από το απότομο μπότζι! Μα η θάλασσα ερχόταν από παντού βίαιη. Τα ογκώδη κύματα καβαλούσαν κουπαστές και παραπέτα. Και με το σκαμπανέβασμα καβαλούσαν το καραμποτίνι και ρολαριστά έσπαγαν στα καλύμματα των αμπαριών και τις υπερκατασκευές του σκάφους. Ακόμα και οι κυματισμοί από πρύμνα περνούσαν τους αλουέδες και κτυπούσαν τα πίσω αμπάρια! Και το κακό έγινε!
Όλη τη νύχτα έσκαγαν θάλασσες πάνω στ’ αμπάρια
Κι ήταν ο χάρος στο Νο 4 που άφησε χνάρια
Των καπακιών το δίχτυ έκοψε με μια δρεπανιά
Τις σφήνες πέταξε κι άνοιξε επικίνδυνα τη γωνιά!
Μέχρι εκείνη τη στιγμή αισθανόμουν τυχερός και σωστός. Μα σαν είδα το δίχτυ και τον μουσαμά στο αμπάρι Νο 4 στην αριστερή γωνιά να ανεμίζει μ’ έζωσε φόβος και τρόμος. Τώρα τι κάνουμε; Τι κάνουμε τώρα; Φώναξα υποπλοίαρχο και λοστρόμο. Κουβεντιάσαμε. Γύρισα το σκάφος νοτιοανατολικά και έκοψα ακόμα στροφές. Τραβερσάραμε αλλά…
Με γάντζους, ζώνες και σχοινιά δύο ναύτες κι ο λοστρόμος όρμησαν στο αμπάρι που έγινε η ζημιά. Γαντζώθηκαν στους προφυλακτήρες των κουβουσιών κι έφτασαν έρποντας στο Νο 4. Με είχε κυριεύσει τρόμος να κοιτάζω από τη μια τα θεόρατα κύματα και από την άλλη τα παιδιά: μη και συμβεί τίποτα χειρότερο με τόση γκαντεμιά.
Οι τρεις έμπειροι της θάλασσας διακινδυνεύοντας είτε να τους αρπάξει το κύμα είτε να συνθλιβούν πάνω στο πλοίο κατάφεραν στο τέλος και διευθέτησαν τη ζημιά. Και γύρισαν ανέπαφοι δεμένοι με σχοινιά στο καπνιστήριο. Χάρη σε αυτούς περάσαμε την μπόρα. Η «Ντόροθυ» εξασθένισε ανοιχτά του Norfolk. Κάπου εκεί έλαμψε ο φωτεινός θεός στον ουρανό. Τέλος καλό, όλα καλά…
(Ναυτικό αφήγημα του παλιού καπετάνιου Γιώργου Καμπάνη από το Κόρθι. Δημοσιεύθηκε στο αφιέρωμα στην Άνδρο, που κυκλοφόρησε - στο τεύχος δέκατα/εν Άνδρω - το καλοκαίρι του 2014)
