Εν Άνδρω

Γράφει η Αναστασία Καραδημήτρη

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ - ΒΙΩΣΙΜΕΣ ΚΥΚΛΑΔΕΣ

 

Στις Κυκλάδες, ο πληθυσμός των κατσικιών έχει φτάσει τις δεκάδες χιλιάδες, δημιουργώντας μια από τις πιο πιεστικές περιβαλλοντικές και κοινωνικές προκλήσεις για νησιά όπως η Τήνος, η Σίφνος και η Άνδρος. «Ό,τι δε χτίζεται για να εξυπηρετήσει τον τουρισμό, καταστρέφεται από τα κατσίκια», λέει στις «Βιώσιμες Κυκλάδες» ο Αντώνης Απέργης, κάτοικος της Τήνου και μέλος του πολιτιστικού και περιβαλλοντικού συλλόγου «Αμπασάδα».

Στην Τήνο εκτιμάται ότι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο του νησιού ζουν περίπου 30 κατσίκια. «Μπορεί να είναι και πάνω από 6-7 χιλιάδες. Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα του νησιού και οξύνεται χρόνο με τον χρόνο» μας λέει ο δήμαρχος Τήνου Παναγιώτης Κροντηράς. «Και δεν είναι μόνο σε εμάς. Μιλώντας με συναδέλφους, διαπιστώνω ότι αυτή η κατάσταση υπάρχει σε όλα τα νησιά των Κυκλάδων. Μιλάμε για άγρια ζώα που ζουν στο βουνό και κάνουν επιδρομές τη νύχτα για να βρουν τροφή. Κάποτε λέγανε ότι δεν τρώνε οπωροφόρα, όπως λεμονιές και πορτοκαλιές, γιατί τους φαίνονται πικρά. Τώρα έχουν αρχίσει να τα τρώνε και αυτά. Σε λίγο δεν θα υπάρχει ελιά στο νησί».

Υπεράριθμα σε πληθυσμούς και ανεξέλεγκτα στη φύση, χωρίς επιτήρηση ή φυσικό θηρευτή, τα κοπάδια των αδέσποτων κατσικιών αποτελούν μια από τις πιο κρίσιμες περιβαλλοντικές και κοινωνικές προκλήσεις για τις κοινότητες των Κυκλάδων και του Αιγαίου γενικότερα. Η υπερβόσκηση, συνέπεια της ανεξέλεγκτης αύξησης των πληθυσμών τους, αλλάζει ριζικά το φυσικό τοπίο των νησιών, προκαλώντας ανυπολόγιστες ζημιές στα οικοσυστήματα αλλά και τις καλλιέργειες. 

Αν κάποτε η κτηνοτροφία αποτελούσε τρόπο διαχείρισης των πληθυσμών των ζώων και της βοσκής τους, αυτό σήμερα δεν ισχύει, καθώς οι ενεργοί κτηνοτρόφοι έχουν μειωθεί δραστικά. Ελλείψει διαχειριστικών σχεδίων βόσκησης και με τις επιδοτήσεις να ενθαρρύνουν την αύξηση του ζωικού κεφαλαίου ανεξαρτήτως της παραγωγικής ή μη χρήσης του, η βιώσιμη κτηνοτροφία καθίσταται ανέφικτος στόχος. 

Διογκούμενο πρόβλημα χωρίς λύση

Τα ζώα είναι παντού στο νησί...

Αντιμέτωπες με περιορισμένους πόρους και ένα ασαφές νομοθετικό πλαίσιο, οι τοπικές αρχές αδυνατούν να διαχειριστούν αποτελεσματικά το ζήτημα. Η ένταση των αντιπαραθέσεων και των νομικών διαφορών λόγω των καταστροφών που προξενούνται από τα ζώα αυξάνονται συνεχώς.

«Φέτος “τα άγρια” καταστρέψανε τα αμπέλια μου. Πρόπερσι είχα βγάλει έναν τόνο μούστο και φέτος τίποτα, μου τα έφαγαν όλα. Ό,τι περιβολάκι υπάρχει, αν δεν το έχεις περιφραγμένο τρία μέτρα, τό ‘χασες!» μας έλεγε ο Ιωσήφ τον περασμένο μήνα που βρεθήκαμε στην Τήνο. 

Οι καταγγελίες για τις ζημιές που προκαλούν τα ανεπιτήρητα κατσίκια έχουν γίνει καθημερινό φαινόμενο. Κάτοικοι και αγρότες διαμαρτύρονται για κατεστραμμένες καλλιέργειες, εισβολές σε αυλές, ακόμη και τροχαία. «Έχω καθημερινές καταγγελίες και οχλήσεις για το ζήτημα» επισημαίνει ο δήμαρχος Τήνου. «Στο 90% των συνελεύσεων που κάνουμε στα χωριά για να μάθουμε τα προβλήματα των δημοτών, το πρώτο θέμα που μου βάζουν είναι αυτό».

Η εγκατάλειψη της παραδοσιακής κτηνοτροφίας, με τη μετατόπιση της οικονομικής δραστηριότητας των νησιών προς τον τουρισμό, δημιούργησε κενά στη διαχείριση των πληθυσμών των κατσικιών. Ενδεικτικά, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, οι ενεργές κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις αιγών στο Ν. Αιγαίο από το 1999 έως το 2021 μειώθηκαν κατά 58%. «Το γεγονός ότι δεν έβρεχε, άρα και δεν υπήρχε βλάστηση να φάνε, τα οδήγησε όλο και πιο κοντά στους οικισμούς, προκαλώντας όλο και περισσότερες ζημιές. Τα βλέπουμε μέχρι και πάνω σε ταράτσες να προσπαθούν να βρουν τρόπο να επιβιώσουν», λέει ο δήμαρχος.

Αναζητώντας τροφή και νερό, τα ζώα βρίσκονται κυριολεκτικά παντού ακόμα και στις οικοδομές στο νησί.

Όσοι επιμένουν να ασχολούνται με την καλλιέργεια της γης επιβαρύνονται για να προστατεύσουν τις ιδιοκτησίες τους με περιφράξεις. Πολλές φορές μάλιστα τα κατσίκια ανεβαίνουν το ένα πάνω στο άλλο για να τις υπερπηδήσουν, κάνοντας την προστασία των κτημάτων ακόμη πιο δύσκολη.^.

Η ανεξέλεγκτη παρουσία των ανεπιτήρητων ζώων δεν περιορίζεται μόνο στις ζημιές στις καλλιέργειες. «Πλέον εισέρχονται στους οικισμούς προκαλώντας ζημιές μέχρι και στους κήπους των σπιτιών, αλλά εκτός αυτού αλλάζουν συνολικά τη φυσιογνωμία του νησιού», λέει ο Παναγιώτης Κροντηράς. «Με τόσα ανεπιτήρητα που υπάρχουν στο νησί και κυκλοφορούν πηδώντας από μάντρα σε μάντρα και καταστρέφοντας πεζούλες και αναβαθμίδες, αλλάζει το νησί γενικότερα».

Από περιβαλλοντική σκοπιά, το φαινόμενο της υπερβόσκησης απογυμνώνει τη γη από την ενδημική της βλάστηση, αποτρέποντας τη φυσική αναδάσωση και επιταχύνοντας τη διάβρωση. Την ίδια στιγμή, η παραδοσιακή πρακτική των κτηνοτρόφων να χρησιμοποιούν φωτιά για την ανανέωση της βλάστησης έχει εξελιχθεί σε ανεξέλεγκτο φαινόμενο εντείνοντας την υποβάθμιση των νησιωτικών οικοσυστημάτων και την ερημοποίηση.

Όπως εξηγεί ο γεωπόνος Φραγκίσκος Λουκρέζης, μέλος της επιτροπής για τα ανεπιτήρητα στην Άνδρο, «παλιά έβαζαν τις φωτιές για να δημιουργήσουν νέο χορτάρι για βόσκηση. Ήταν πάντα πρακτική στα νησιά, αλλά στο παρελθόν ήταν ελεγχόμενη. Τώρα δυστυχώς η φωτιά αρπάζει και σταματάει στη θάλασσα. Ειδικά η Άνδρος υπήρξε αντικείμενο έρευνας της WWF διότι έμπαιναν φωτιές ακόμα και μέσα στον χειμώνα […] Καίγεται μια έκταση και στη συνέχεια δεν προστατεύεται ώστε να υπάρξει φυσική αναδάσωση, μπαίνουν τα ζώα και τρώνε ό,τι καινούργιο φυτρώσει».

Πρακτικές του Παρελθόντος

Η εκ περιτροπής βόσκηση ήταν παραδοσιακά μια ευρεία πρακτική διαχείρισης των ζώων, η οποία είχε ως στόχο τη διατήρηση της υγείας των βοσκοτόπων. Οι κτηνοτρόφοι μετακινούσαν τα κοπάδια τους σε διαφορετικές εκτάσεις βοσκής ανά τακτά χρονικά διαστήματα, ώστε στις περιοχές που είχαν ήδη βοσκηθεί να γίνει «αγρανάπαυση», να επιτραπεί δηλαδή στη βλάστηση να ανακάμψει, αποτρέποντας την εξάντληση συγκεκριμένων ειδών φυτών. Η μετακίνηση των κοπαδιών σε νέες, μη υποβαθμισμένες περιοχές, εξασφάλιζε παράλληλα ποιοτική και επαρκή βοσκή για τα ζώα. Η πρακτική απαιτούσε την ενεργή συμμετοχή του κτηνοτρόφου, ο οποίος έπρεπε να επιβλέπει τα ζώα και να προγραμματίζει τη μετακίνησή τους. Σήμερα, η εκ περιτροπής βόσκηση έχει σε μεγάλο βαθμό εγκαταλειφθεί στις Κυκλάδες κυρίως λόγω της μείωσης των ενεργών κτηνοτρόφων και της στροφής σε πρακτικές χαμηλής εποπτείας.

Για να οριοθετήσουν τις εκτάσεις βοσκής, οι κτηνοτρόφοι χρησιμοποιούσαν τις ξερολιθιές που χτίζονταν κάθετα στον ορεινό όγκο. Όπως εξηγεί ο Λουκρέζης, «έβαζαν τα ζώα τους στα εξωχώραφα, τις ξερικές καλλιέργειες, ανεξάρτητα από ποιανού ιδιοκτησία ήταν. Έλεγαν “φέτος όλοι μαζί θα βοσκήσουμε τα ζώα μας αριστερά και δεξιά θα σπείρουμε”. Τότε σπέρνονταν τα πάντα, δεν έμενε τίποτα αναξιοποίητο».

Ο τρόπος με τον οποίο επιτεύχθηκε να ζουν τα αιγοπρόβατα δίπλα στους κήπους και τα σπαρμένα χωράφια, ήταν αφενός αυτοί οι λιθόκτιστοι τοίχοι, αλλά κυρίως τα πέδικλα (από την αρχαία λέξη «πέδη»=εμπόδιο), τα οποία στερούσαν τη δυνατότητα στα ζώα να πηδούν από τον περιορισμένο χώρο τους. Όμως, επειδή εξαιτίας του «παστουρώματος» τα πόδια των ζώων συχνά πληγώνονταν ή έμπλεκαν στα κλαδιά των θάμνων με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους, η πρακτική απαγορεύτηκε με τον νόμο Ν.4235/2014. 

Οι αντιδράσεις κατά της απαγόρευσης στις Κυκλάδες ήταν έντονες. Η αντιδήμαρχος Πολιτικής Προστασίας Σίφνου, Φιλίππα Σπίθα, εξηγεί: «Οι σταβλικές εγκαταστάσεις είναι ελάχιστες στο νησί, και είναι κυρίως για αγελάδες, ενώ τα αιγοπρόβατα βόσκουν στα χωράφια. Οι φιλόζωοι κάνουν συνέχεια μηνύσεις και οι κτηνοτρόφοι πληρώνουν πρόστιμα. Στις Κυκλάδες δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά, η μορφολογία των νησιών είναι τέτοια που αν δεν τα παστουρώσεις τα έχασες».

Δήμοι σε Αδιέξοδο

Διαμαρτυρία κατοίκων 

Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 17 του ν. 4056/2012, οι Δήμοι έχουν την αρμοδιότητα για την περισυλλογή, μεταφορά, φύλαξη, διατροφή και διατήρηση των ανεπιτήρητων παραγωγικών ζώων μέχρι την εκποίηση, σφαγή ή επιστροφή τους στον ιδιοκτήτη τους. Συγκροτείται τριμελής επιτροπή, με υποχρεωτική συμμετοχή ενός τουλάχιστον κτηνιάτρου ή γεωπόνου. Οι Δήμοι οφείλουν να ιδρύουν και λειτουργούν κτηνοτροφική μονάδα, στην οποία χορηγείται κωδικός εκμετάλλευσης. Για την περισυλλογή συγκροτούνται συνεργεία και τα ζώα υπό κτηνιατρική παρακολούθηση, οδηγούνται στην εκμετάλλευση, όπου σημαίνονται με ενώτια και καταχωρούνται στο μητρώο της Κτηνιατρικής Βάσης Δεδομένων. Περιέρχονται στην ιδιοκτησία του Δήμου και η εκποίηση τους γίνεται με διαδικασίες πλειστηριασμού. Τα προϊόντα που προέρχονται από το ζωικό κεφάλαιο δύναται να διατεθούν δωρεάν σε φορείς με φιλανθρωπική στόχευση. 

Από τη θεωρία· η πράξη είναι πολύ διαφορετική. «Ο νόμος λέει να τα έχεις σε αδειοδοτημένη σταβλική εγκατάσταση. Όμως στα νησιά μας ούτε οι επαγγελματίες κτηνοτρόφοι καλά-καλά δεν έχουν τέτοιες εγκαταστάσεις, πώς θα έχει ο Δήμος;», επισημαίνει ο Φραγκίσκος Λουκρέζης. «Για να βγάλει κάποιος άδεια εκμετάλλευσης ζητούν προϋποθέσεις που ισχύουν για όλη την Ελλάδα. Δηλαδή είτε είσαι στη Θεσσαλία σε κάμπο, είτε είσαι σε ένα άγονο νησί, σου ζητάνε τα ίδια πράγματα. Οι επιλέξιμες εκτάσεις βόσκησης για παράδειγμα. Σε εμάς η γη εδώ είναι πεπερασμένη, ειδικά η γόνιμη είναι ακόμα πιο λίγη, δεν είμαστε κάμπος οπότε θα έπρεπε να μας εξετάζουν με άλλες παραμέτρους απ’ ότι στις γόνιμες περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας. Αυτή η οριζόντια η αντιμετώπιση είναι λάθος», καταλήγει.

Από την πλευρά του ο Κροντηράς επισημαίνει: «Μετά τα 1.000 και τα 500 που θα μαζέψουμε, τι θα τα κάνουμε; Τα κάνουμε δωρεά στο γηροκομείο, σε άπορους, αλλά πόσα να δώσουμε; Αν περάσουν δέκα μέρες και βγαίνουν άγονοι οι διαγωνισμοί που κάνουμε και δεν τα αποδέχεται κανένας ως δωρεά τι θα τα κάνω τα ζώα; Ούτε μπορεί ο Δήμος να γίνει ξαφνικά κτηνοτρόφος και να έχει 1.000 κατσίκια». 

Σύμφωνα με το άρθρο 38 του νόμου 4760/2020, στον ιδιοκτήτη ανεπιτήρητου παραγωγικού ζώου που προκάλεσε αγροτικές φθορές επιβάλλεται πρόστιμο, που μπορεί να φτάσει και τα €1.000 σε περίπτωση επαναλαμβανόμενων παραβιάσεων. Στο παρελθόν, απουσία κωδικοποιημένης νομοθεσίας, η ποινή για τέτοιου είδους φθορές γινόταν βάσει των κανόνων της κοινότητας. 

Όπως εξηγεί ο Λουκρέζης, «αν κάποιο ζώο έκανε ζημίες το συλλαμβάνανε, δηλαδή, αυτό που κάνουμε εμείς τώρα βάσει νόμου, αυτοί το έκαναν τότε με τον άγραφο νόμο. Το περιορίζανε σε ένα κελί ξερολιθικό που λεγόταν μπάλος και ήταν κάτι σαν προσωρινό κρατητήριο κυκλικό. Το τάιζαν έως ότου βρεθεί ο ιδιοκτήτης. Αν βρισκόταν ο ιδιοκτήτης έπρεπε να αποζημιώσει για τη ζημιά που είχε κάνει το ζώο του, αν δεν βρισκόταν, το ζώο απαλλοτριωνόταν».

Σύμφωνα με τον γεωπόνο του Δήμου Άνδρου, ο περιορισμός των ζώων σε βοσκήσιμες ιδιωτικές εκτάσεις ή νοικιασμένες, συνεπάγεται σημαντική οικονομική επιβάρυνση. «Πρέπει να ταΐσεις τα ζώα με αγορασμένες ζωοτροφές ή τροφή από εκτάσεις που έχεις καλλιεργήσει. Αντίστοιχα, πρέπει να έχουν δηλωμένη γη όπου βοσκάνε, και αυτός να είναι ο χώρος τους. Δεν μπορεί να είναι ελεύθερα σε όλο το βουνό. Αυτή ήταν η παλιά πρακτική, αλλά δυστυχώς την ακολουθούν και τώρα». 

Στρεβλά κίνητρα

Σύμφωνα με τη Γεωργία Οικονόμου, κτηνίατρο Τήνου, η καταγραφή ακόμη και των δεσποζόμενων ζώων στις Κυκλάδες είναι πολύ δύσκολη. «Οι περισσότεροι τα έχουν στο βουνό και δεν τα βλέπουν κάθε μέρα. Είναι τελείως διαφορετική η λογική της κτηνοτροφίας εδώ απ’ ό,τι στην υπόλοιπη Ελλάδα. Θα έρθει ο ΟΠΕΚΕΠΕ να κάνει τους δειγματοληπτικούς ελέγχους και θα προσπαθεί να βρει 200 δηλωμένα ζώα που δεν έχουν σταβλική εγκατάσταση… Στο τέλος μπορεί να έχει μετρήσει τα 180 και να τα παρατήσει γιατί απλώς δεν μπορούν να τα βρουν τη συγκεκριμένη μέρα».

Όπως εξηγεί ο Μόσχος Κορασίδης, γενικός διευθυντής της Εθνικής Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών (ΕΘΕΑΣ), «έχει αποδεσμευτεί η ενίσχυση από την παραγωγή. Τα νούμερα πολλές φορές είναι ψευδή και υπερδηλωμένα κατά 30-40%. Ο πραγματικός αριθμός των ζώων είναι πάντα μικρότερος. Αλλά τη ζημιά την κάνουν και λίγα ζώα, γιατί αυτά που περιφέρονται τρώνε τα πιο τρυφερά κομμάτια από τα φυτά». 

 

Η έλλειψη Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης (ΔΣΒ), τα οποία θα όριζαν, μεταξύ άλλων, τον επιτρεπόμενο αριθμό ζώων ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, έχει οδηγήσει, σε συνδυασμό με τις ευρωπαϊκές επιδοτήσεις, σε ανεξέλεγκτη αύξηση του ζωικού κεφαλαίου. Όπως σχολιάζει ο Λουκρέζης, «το κακό ξεκινάει από τις επιδοτήσεις που δίνονται χωρίς εφαρμόσιμους κανόνες στα νησιά. Επιδοτείται το ζωικό κεφάλαιο και δίνεται κίνητρο να αυξηθούν τα ζώα, όταν η γη είναι πεπερασμένη. Πολλαπλασιάζεται δηλαδή το ζωικό κεφάλαιο ανεξέλεγκτα παραπάνω από τη βοσκοϊκανότητα του τόπου».

«Με τον τρόπο που δίνονται οι επιδοτήσεις, δεν χρειάζεται να πάω στο ζωντανό, να το βόσκω, να το φροντίζω ή να το σταβλίζω, ούτε να παράγω κάτι από αυτό. Αρκεί οριακά να περπατάει στα τέσσερα πόδια για να λογίζεται ως ζωική μονάδα», επισημαίνει ο δήμαρχος Ικαρίας. Σύμφωνα με τον Καρούτσο, το ουσιαστικό κίνητρο για τη βελτίωση της ποιότητας και της ποσότητας των παραγόμενων προϊόντων θα ήταν η επιδότηση της ίδιας της παραγωγής.

Ό,τι δηλώνεις, παίρνεις

Παρότι η νομοθεσία (Ν. 4351/2015) καθόρισε την ανάγκη εκπόνησης των ΔΣΒ και έθεσε προθεσμία επτά ετών από την έγκρισή τους, αυτά τα σχέδια δεν έχουν υλοποιηθεί. Ο Οργανισμός Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων Προσανατολισμού και Εγγυήσεων (ΟΠΕΚΕΠΕ) αποτελεί μια «τεχνική λύση», ένα προσωρινό μέτρο διαχείρισης και κατανομής των επιδοτήσεων για τα βοσκοτόπια που δηλώνονται από τους αγροκτηνοτρόφους μέσω της Ενιαίας Αίτησης Ενίσχυσης (ΕΑΕ). 

Οι δηλώσεις αυτές περιλαμβάνουν πληροφορίες για τα αγροτεμάχια, τις εκτάσεις και τα ζώα που εκτρέφονται, όμως χωρίς τα ΔΣΒ δυσχεραίνει η αξιολόγηση των βοσκήσιμων εκτάσεων, ο προσδιορισμός της φέρουσας ικανότητας των βοσκοτόπων (ο αριθμός ζώων που μπορούν να βοσκήσουν) και η δίκαιη κατανομή των ενισχύσεων. Αποτέλεσμα ήταν να δίνονται επιδοτήσεις για χρόνια από τον ΟΠΕΚΕΠΕ χωρίς να εξετάζεται αν οι εκτάσεις είναι πραγματικά κατάλληλες για βόσκηση ή αν οι αιτούντες είχαν νόμιμο δικαίωμα επί των εκτάσεων.

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Νάξου, όπου αγροκτηνοτρόφοι από άλλες περιοχές δήλωναν βοσκοτόπια του νησιού για να πάρουν τις επιδοτήσεις. Όπως επισημαίνει ο πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Νάξου Δημήτρης Καπούνης, «οι κτηνοτρόφοι από το χωριό μου δεν μπορούσαν να δηλώσουν τις εκτάσεις γιατί τις είχαν ήδη δηλώσει άλλοι. Αυτό γινόταν για τουλάχιστον πέντε χρόνια. Κάποια στιγμή βρήκα τα 7.761 στρέμματα που είχαν δηλωθεί από κατοίκους εκτός Νάξου και τα δήλωσα κι εγώ. Σε επικοινωνία με την εισαγγελία, πληρώθηκα κανονικά 16.000 ευρώ, τα οποία και επέστρεψα. Εκείνοι απέσυραν τις δηλώσεις τους, επέλεξαν άλλες εκτάσεις και πληρώθηκαν και αυτοί. Αν τα άφηνα δηλωμένα έως τον Απρίλιο, θα έπαιρνα 129.000 ευρώ! Κι ακόμα γίνεται πάρτι».

Εξαιτίας τέτοιων πρακτικών, τον Απρίλιο του 2024 η Ελλάδα τέθηκε από την ΕΕ σε 12μηνη επιτήρηση. Ο ΟΠΕΚΕΠΕ ήταν ο πρώτος οργανισμός πληρωμών αγροτικών ενισχύσεων κράτους-μέλους που τέθηκε υπό τέτοιας μορφής ευρωπαϊκή εποπτεία. Έναν μήνα πριν είχε προηγηθεί πρόστιμο 283 εκατ. ευρώ για την κακή διαχείριση των ενισχύσεων της περιόδου 2020-2022. Μέχρι σήμερα, η διαδικασία εκπόνησης, υποβολής και έγκρισης των Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης έχει παραταθεί αρκετές φορές, με τη νεότερη προθεσμία να ορίζεται για το τέλος του 2025. Το πρόστιμο αυτή τη φορά μπορεί να φτάσει τα 450 εκατομμύρια ευρώ. Η πιο σοβαρή συνέπεια όμως θα είναι η περικοπή επιδοτήσεων για χιλιάδες Έλληνες γεωργούς και κτηνοτρόφους.

Προτάσεις εικοσαετίας

Εξώφυλλο από μελέτη του Γεωπονικού Πανεπιστημίου

Ανάμεσα στα μέτρα που πρότεινε το 2006 η μελέτη του Γεωπονικού Πανεπιστημίου για την Ικαρία ήταν η εφαρμογή ενός διαχειριστικού σχεδίου για τη βόσκηση των ζώων, το οποίο θα στηρίζεται στη βοσκοϊκανότητα του κάθε βοσκότοπου. «Εκκινώντας από το γεγονός ότι στο νησί μπορούν να παραμείνουν περί τα 15.500-16.000 αιγοπρόβατα, οι τοπικοί φορείς με την καθοδήγηση και επίβλεψη της Διεύθυνσης Αγροτικής Ανάπτυξης μπορούν να οργανώσουν την απόσυρση με τέτοιο τρόπο ώστε να μην υπάρξουν κοινωνικές αναστατώσεις και αναταράξεις», αναφέρει η μελέτη.

Το σχέδιο προέβλεπε αποζημιώσεις για την απόσυρση ζώων και πρότεινε ένα σύστημα διαχείρισης των αδέσποτων ζώων, με δύο ετήσιες εκτιμήσεις του πληθυσμού τους και εξουσιοδοτημένες ομάδες για τη ρύθμισή του. Η διαχείριση θα περιλάμβανε τη βελτίωση των βοσκοτόπων και την κατανομή των ζώων σε όλη την έκταση του νησιού, με στόχο τη βιώσιμη βοσκή και την αποκατάσταση των περιοχών που έχουν θιγεί από την υπερβόσκηση. 

Πριν από ένα μήνα, σε κτηνοτροφική μονάδα της Άνδρου, σημειώθηκε το πρώτο κρούσμα ευλογιάς αιγοπροβάτων στις Κυκλάδες. Η είδηση προκάλεσε έντονη ανησυχία στις τοπικές κοινότητες, δεδομένου ότι οι αίγες μπορούν να μεταφέρουν το συγκεκριμένο στέλεχος χωρίς να εμφανίσουν συμπτώματα. Σύμφωνα με την κτηνίατρο Τήνου, «έχε αποδειχθεί ότι το συγκεκριμένο γενετικό υλικό του ιού δεν μπορεί να πολλαπλασιαστεί μέσα στα κύτταρα των αιγών. Δεν έχουν συμπτώματα, άρα παίζουν τον ρόλο μηχανικών μεταφορέων». Όπως εξηγεί ο Ιωάννης Ασπρόμουγγος, γεωπόνος του Τμήματος Αγροτικής Οικονομίας Τήνου, «επειδή έχουμε το πρόβλημα με τα ανεπιτήρητα, σε περίπτωση που κάποιο από αυτά κολλήσει τον ιό είναι ελεύθερο να το μεταφέρει παντού στο νησί. Η κατάσταση τότε θα είναι ανεξέλεγκτη».