Εν Άνδρω

Οι φωτογραφίες που συνοδεύουν το κείμενο της WWF είναι του Εν Άνδρω και είναι από την μεγάλη δασική πυρκαγιά της Άνδρου σε Ρέματα, Κατάκοιλο, Ατένι.  

(Η Άνδρος υπέφερε και υποφέρει από πυρκαγιές. Η τελευταία μεγάλη φωτιά (Ρέματα, Κατάκοιλο, Ατένι) άφησε πίσω μερικές χιλιάδες καμένα στρέμματα πρασίνου. Τα αίτια - παρά την επέμβαση της αντιτρομοκρατικής υπηρεσίας - δεν έχουν ανακοινωθεί ακόμα. Αν και θεωρούνται "εμπρησμός από πρόθεση". Και υπάρχουν οι σχετικές ανακρίσεις που συνεχίζουν για την ώρα και δεν έχει ανακοινωθεί τίποτα επισήμως. Σύμφωνα με το αναλυτικό δελτίο της WWF, που έφτασε στο Εν Άνδρω, η οργάνωση εστιάζει στην πρόληψη, καθώς διαπιστώνει πως υπάρχει κενό πληροφόρησης, εκπαίδευσης, οργάνωσης. Από το αναλυτικό δελτίο τύπου που λάβαμε παρουσιάζουμε μερικά αποσπάσματα παρακάτω.

Όμως το δελτίο δεν αναφέρεται καθόλου στην τιμωρία των λίγων επιτηδείων ή των πολλών αμελών, που βάζουν εσκεμμένα, βλακωδώς ή και ανοήτως φωτιές. Κι όμως η τιμωρία είναι και μέρος της πρόληψης, όχι μόνο της... καταστολής! Και την αντιπαρέρχονται! Όταν κάποιοι ξέρουν πως θα τιμωρηθούν για έναν εμπρησμό ηθελημένο ή αθέλητο μαθαίνουν... να προσέχουν! Στη χώρα μας οι τιμωρίες για τις μεγάλες δασικές πυρκαγιές μοιάζει να μην... υπάρχουν! Είναι λοιπόν μια πληγή πλάι σε αυτήν της περιορισμένης πρόληψης. Και μετά μένει η καταστολή. Με ότι αυτή συνεπάγεται σε επίπεδο φυσικής καταστροφής, αλλά και των οικονομικών και κοινωνικών συνεπειών της... ΕΝ ΑΝΔΡΩ)  

Σύμφωνα με τις έως τώρα επίσημες ανακοινώσεις, η πυρκαγιά στα Γεράνεια Όρη πιθανότατα να οφείλεται σε αμέλεια, γεγονός που επιβεβαιώνει ακόμα μια φορά τη σημασία της επένδυσης στην πρόληψη. Το 87% των συλλήψεων πέρυσι αφορούσε εμπρησμούς από αμέλεια (179 συλλήψεις), ενώ το 13% εμπρησμό από πρόθεση (26 συλλήψεις). Η ίδια τάση φαίνεται να συνεχίζεται και τους πρώτους μήνες του 2021. Σε συνολικά 96 συλλήψεις για εμπρησμό, οι 92 αφορούν εμπρησμό από αμέλεια και μόλις οι 2 από πρόθεση.

Το γεγονός αυτό έρχεται να μας υπενθυμίσει ότι το πρόβλημα των δασικών πυρκαγιών είναι πρωτίστως ένα κοινωνικό ζήτημα. Η αμέλεια δεν μπορεί να καταπολεμηθεί μόνο με καταστολή και πρόστιμα. Χρειάζεται ανάλυση των βαθύτερων αιτίων σε τοπικό επίπεδο, εναλλακτικές λύσεις διαχείρισης της καύσιμης ύλης και στοχευμένη επικοινωνία με συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες (π.χ. εργάτες γης, μελισσοκόμους).

Σχετικές μελέτες του δικτύου του WWF σε παγκόσμιο επίπεδο για την περίοδο 2019-2020, δείχνουν ότι οι πυρκαγιές αυξήθηκαν κατά 13% και οι αντιπυρικές περίοδοι επιμηκύνθηκαν κατά 20%. Μάλιστα, σύμφωνα με το Joint Research Center (JRC) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το 2019, 11 από τις 27 χώρες της ΕΕ ξεπέρασαν τον μέσο όρο της προηγούμενης δεκαετίας σε περιστατικά και καμένες εκτάσεις.

Σε μεσογειακό επίπεδο, πολύ λίγα περιστατικά (μόλις το 0,15%) ευθύνονται για το 35% των καμένων εκτάσεων. Αυτό οφείλεται στην αυξημένη ένταση των πυρκαγιών εξαιτίας και την κλιματικής αλλαγής. Η επίδραση της κλιματικής αλλαγής στη δριμύτητα των πυρκαγιών υπολογίζεται ότι θα αυξήσει τις οικονομικές επιπτώσεις στις μεσογειακές χώρες στα 5 δισ. ευρώ/έτος τα επόμενα χρόνια. 

Σύμφωνα με το ερευνητικό πρόγραμμα PESETA IV του JRC, περίπου 63 εκατ. πολίτες της ΕΕ εκτίθενται σε 10 ημέρες υψηλού κινδύνου πυρκαγιάς ανά έτος. Η προσαρμογή σε αυτή τη νέα πραγματικότητα δεν μπορεί να γίνει μόνο μέσα από την καταστολή δασικών πυρκαγιών. Χρειάζονται γενναίες πολιτικές πρόληψης  και απαραίτητα η οικονομική ενίσχυσή τους.

Στην Ελλάδα - η οποία ανήκει δυστυχώς στην πεντάδα των χωρών που αντιστοιχεί το 80% των καμένων εκτάσεων στην ΕΕ τα τελευταία χρόνια - χωρίς επαρκή πρόληψη δεν θα έχουμε αποτελεσματική καταστολή. Γι’ αυτό είναι ανάγκη η Πολιτεία να δεσμευτεί άμεσα για:

1. Ενίσχυση των πόρων που επενδύονται αποκλειστικά στην πρόληψη και ειδικά στα θέματα διαχείρισης της καύσιμης ύλης σε δάση και δασικές εκτάσεις.
2. Ολοκληρωμένη ανάλυση των αιτιών των πυρκαγιών σε τοπικό επίπεδο και προσαρμογή του αντιπυρικού σχεδιασμού στο πρόβλημα.
3. Σύνταξη κοινών (μεταξύ των συναρμόδιων φορέων) σχεδίων αντιπυρικής προστασίας σε τοπικό επίπεδο και με σαφή προληπτικό προσανατολισμό.
4. Πλήρη ενεργοποίηση του συστήματος εθελοντισμού πολιτικής προστασίας.
5. Ολοκλήρωση νομοθετικών κενών (π.χ. δασικοί χάρτες) με σκοπό την αποτροπή αλλαγών χρήσης γης.
6. Συστηματική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών.