Εν Άνδρω

Του ΔΙΑΜΑΝΤΗ ΜΠΑΣΑΝΤΗ

 

 

Εν αρχή η Λιλίκα Παπανικολάου το γένος Μαρή. Γεννήθηκε στην Άνδρο πριν 100 χρόνια. Έζησε στο νησί μέχρι τα 12 χρόνια της. Κι έφυγε τραβώντας γι΄άλλη γη γι΄άλλα μέρη. Στη δεκαετία του 1970 άφησε πίσω της ως ζωγράφος την τοπιογραφία και εντυπωσιασμένη από το άνοιγμα της επιστήμης η θεματολογία της εστίασε στο διάστημα. Ζωγράφισε σειρά πινάκων περιγράφοντας με εικαστικό τρόπο τις κατακτήσεις του ανθρώπου πέραν της γης, τις ανακαλύψεις της αστρονομίας στο απέραντο σύμπαν, τις στιγμές δέους και μυστηρίου του σύμπαντος. Εικαστικά κατά τον Δρ Παναγιώτη Παπαδόπουλο η Παπανικολάου ξεκινά από τον φουτουρισμό, αλλά κινείται σε έναν αφηρημένο εξπρεσιονισμό. Η κοσμοθεωρία της κινείται ανάμεσα στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία και τον χριστιανισμό. 

ΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΑ, Λ. Παπανικολάου.

Στην επέτειο των 100 χρόνων από την γέννηση της ο γιός της Γεώργιος Παπανικολάου, που ζει μόνιμα στην Φλόριντα των ΗΠΑ, σκέφτηκε μια αναδρομική έκθεση των έργων της μητέρας του στην πατρίδα της. Προτάθηκε στην Καΐρειο και η Ειρήνη Δάμπαση με την διοίκηση της Βιβλιοθήκης, η οποία τόσα έχει προσφέρει και συνεχίζει να προσφέρει στην Άνδρο, την αποδέχτηκαν. Έτσι φτάσαμε στα εγκαίνια της χτεσινής έκθεσης. 

 

O Γ. Παπανικολάου μιλά πλαισιωμένος από πίνακες της μητέρας του 

Η ομιλία του Γ. Παπανικολάου (στα αγγλικά μιας και στο πολυπληθές ακροατήριο ήταν πάρα πολλοί Αμερικάνοι) ήταν εντυπωσιακή για το πλήθος των ιστορικών αναφορών που οδήγησαν στην αναγνώριση του έργου της μητέρας του: στη δεκαετία του 1980 από το μεγαλύτερο αμερικάνικο Ινστιτούτο, το Smithsonian και στη συνέχεια από τη ΝΑΣΑ! Στη δε δεκαετία του 1990 - επί Γιέλτσιν - αναγνωρίστηκε το έργο της και από τη Ρωσική Υπηρεσία Διαστήματος και εκλήθη τιμητικά στην Ρωσία, όπου συναντήθηκε και γνώρισε διάσημους Σοβιετικούς αστροναύτες, ανάμεσα τους και τον Τίτοφ, τον δεύτερο κοσμοναύτη μετά τον Γκαγκάριν που ταξίδεψε στο διάστημα και τον πρώτο στην ιστορία που φωτογράφησε και κινηματογράφησε τη γη από το διάστημα. 

Η Λιλίκα Παπανικολάου ευτύχισε να δει την αναγνώριση του πρωτοποριακού για την εποχή έργου της από τους μεγάλους διαστημικούς οργανισμούς των ΗΠΑ και της Ρωσίας, που είδαν σε αυτό την εικαστική αποτύπωση της διαστημικής εξερεύνησης. Επίσης αναγνωρίστηκε και από ανθρώπους της επιστήμης και της αστροναυτικής που βρήκαν σε αυτό μια ξεχωριστή φιλοσοφική και χριστιανική θεώρηση των διαστημικών εξερευνήσεων.   

Ο Γ. Παπανικολάου μιλά στο ακροατήριο. Διακρίνεται ο πλοιοκτήτης Σ. Πολέμης. 

Η ομιλία του Γ. Παπανικολάου ήταν μεστή, πληροφοριακή, ενδιαφέρουσα και σύντομη. Η ζέστη του απογεύματος δεν επηρέασε τους παρευρισκόμενους μιας και το παλιό αρχοντικό είναι φτιαγμένο να αντέχει στις καιρικές συνθήκες, αλλά και το κλιματιστικό στη μια αίθουσα βοήθαγε αποφασιστικά. Την εκδήλωση - αν και ήταν σχετικά νωρίς (19:00) για καλοκαίρι παρακολούθησε πολύς κόσμος, που κατέκλυσε κυριολεκτικά τις τρεις αίθουσες του εκθεσιακού χώρου της Καΐρείου Βιβλιοθήκης στην Χώρα. 

Στην εκδήλωση προσήλθαν Δημήτρης Λάσκαρης, έπαρχος Άνδρου, Δημήτρης Λότσαρης, δήμαρχος Άνδρου, Μαρία Βενετίκη, δημοτική σύμβουλος και αντιδήμαρχος Άνδρου και η Αθηνά Τσατσομοίρου, δημοτική σύμβουλος, από την αντιπολίτευση της Άνδρου. Στο τέλος προσήλθε και η υποψήφια περιφερειακή σύμβουλος Εύη Βουτσινά - Μαλταμπέ. Για μια ακόμα φορά επισημαίνουμε τις απουσίες των επικεφαλής της αντιπολίτευσης της Άνδρου. Επισημαίνουμε πως θεσμοί πολιτισμού όπως η Καΐρειος χτες και το Ίδρυμα Γουλανδρη τις προάλλες αξίζουν να τιμώνται από την τοπική αυτοδιοίκηση γιατί αναφέρονται στο νησί και μεταφέρουν το μήνυμα του Πολιτισμού πολύ πέρα της Άνδρου. Μερικοί πρέπει να καταλάβουν πως όλα δεν είναι ψηφαλάκια. Είναι και το όραμα και τα παραδείγματα πολιτισμού που δίνουν στον τόπο... 

ΑΝΔΡΟΜΕΔΑ ΙΙ, πίνακας Λ. Παπανικολάου.

 ΑΣΤΡΟΝΑΥΤΗΣ, πίνακας Λ. Παπανικολάου. 

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ, πίνακας Λ. Παπανικολάου.

ΠΑΤΜΟΣ, πίνακας Λ. Παπανικολάου.

ΗΛΙΟΣ, πίνακας Λ. Παπανικολάου.

ΩΡΙΩΝΑΣ, πίνακας Λ. Παπανικολάου.

Εξ αριστερών: ο ομιλητής Γ. Παπανικολάου, ο δήμαρχος Δ. Λοτσάρης, η διευθύντρια της Καϊρείου Ειρήνη Δάμπαση.

Γ. Παπανικολάου - Κ. Κουτσομάλης

Ο ομιλητής Γιώργος Παπανικολάου συνομιλεί με τον διευθυντή του Ιδρύματος Γουλανδρή Κυριάκο Κουτσομάλη, ο οποίος τίμησε - όπως και ο Δημήτρης Σιγάλας πρόεδρος του Ιδρύματος Κυδωνιέως - την χθεσινή εκδήλωση της Καϊρείου. Τα δύο μεγάλα πολιτιστικά Ιδρύματα της Άνδρου ήταν χτες παρόντα στην εκδήλωση της Βιβλιοθήκης.  

Εξ αριστερών: Ελένη και Μάκης Κουρτέσης, Δ. Μπασαντής και Γ. Παπανικολάου. Μετά το τέλος της συνομιλίας μας.

Με τον κ. Γ. Παπανικολάου είχαμε μια σύντομη συζήτηση μετά το τέλος της ομιλίας του για τις δικές του εμπειρίες σε σχέση με το έργο της μητέρας του. Μεταφέρουμε εδώ μερικά χαρακτηριστικά σημεία. Στη δεκαετία του 1980 το Smithsonian πρόβαλε πρώτο το ζωγραφικό έργο της Λ. Παπανικολάου σε μια μεγάλη εκδήλωση. Στο τέλος ένας κύριος προσέγγισε την μητέρα του και μιλούσε πολύ ώρα μαζί της. Ήταν ο τότε διευθυντής της ΝΑΣΑ, που ζήτησε να εκθέσει κι αυτός τα έργα της. Μερικά χρόνια αργότερα ο Ρώσος πρόεδρος Γιέλτσιν προσκάλεσε τη μητέρα του στη Ρωσία και πρόβαλε το έργο της σε τελετή που ήταν όλοι οι σπουδαίοι Ρώσοι κοσμοναύτες της σοβιετικής εποχής. Τον εξέπληξε πως πολλοί από αυτούς ήταν ευλαβείς Χριστιανοί.

Κάτι που τον εξέπληξε εκ νέου όταν το 2004 - όντας γνωστός λόγω της μητέρας του - ζητήθηκε από τον πρόεδρο Πούτιν, να βρεθεί τρόπος να μεταφερθεί το Άγιο Φως από τα Ιεροσόλυμα στη Μόσχα. Κάτι που κατάφερε αγοράζοντας τις δύο τελευταίες ειδικές λάμπες, που υπήρχαν τότε στην Αμερική. Τις έστειλε. Και προσκλήθηκε επισήμως τότε να παρακολουθήσει την επίσημη λειτουργία της Ανάστασης στο ναό του Σωτήρα στη Μόσχα. Και είχε δύο επιπλέον εκπλήξεις. Η πρώτη: κανείς δεν έφυγε μετά το Χριστός Ανέστη. Ακόμα και ο Πούτιν έμεινε όρθιος μέχρι τις 2:00 το πρωί που τέλειωσε η λειτουργία! Μετά παρατέθηκε δείπνο από τον πατριάρχη Μόσχας. Η δεύτερη: για την συμβολή του τιμήθηκε με τον μεγαλόσταυρο του Αγίου Ανδρέα, από τους Ρώσους!!!...