Εν Άνδρω

Του ΔΙΑΜΑΝΤΗ ΜΠΑΣΑΝΤΗ 

Χειμώνας στην Άνδρο. Μια πρωινή βόλτα στην έρημη παραλία της Αγίας Θαλασσινής και μια σειρά εικόνες της Άνδρου και της ιστορίας της ξετυλίγονται μπροστά στο περιπατητή. Τις φωτογραφίζουμε, τις αποκρυπτογραφούμε και τις ερμηνεύουμε. Πρώτη-πρώτη ως εισαγωγή αυτή η εκπληκτική φωτογραφία των τριών ιστορικών και πολιτιστικών συμβόλων της Άνδρου.

Σε πρώτο πλάνο η Αγία Θαλασσινή όπως αποτυπώθηκε στη διάβα του χρόνου και όπως διαμορφώθηκε από την οικογένεια Γουλανδρή με δύο ανακαινίσεις της. Η πρώτη του Βασίλη Γουλανδρή στη δεκαετία του 1980 η δεύτερη του Μιχάλη Γουλανδρή στη δεκαετία του 2000. Ακολούθως στη μέση ο φάρος της Χώρας, όπως διαμορφώθηκε - μετά την καταστροφή του στη δεκαετία του 1940 - κι από την οικογένεια Αλέκου Γουλανδρή στη δεκαετία του 1990. Τέλος το Μέσα Κάστρο ή ότι απέμεινε από αυτό σήμερα. Κατασκευάστηκε από τον Μαρίνο Δάνδολο μετά το 1205. Αν η Αθήνα έχει την εμβληματική αθηναϊκή τριλογία της επί της Πανεπιστημίου έχει και η Άνδρος τη δική της εμβληματική τριλογία που ορίζει τις άκρες της ιστορικής Χώρας. 

Άλλη μια γενική άποψη της Αγίας Θαλασσινής. Εικόνα ειδυλλιακή και χαρακτηριστική του μοναδικού κυκλαδικού τοπίου. Σύμφωνα με τα στοιχεία η σημερινή διαμόρφωση της Αγίας Θαλασσινής έγινε το 1985. Τότε κατεδαφίστηκε το πέτρινο κτίριο των σφαγείων της Χώρας και δημιουργήθηκε μικρή πλατεία με προβλήτα, η οποία ανέδειξε κυριολεκτικά το μικρό εξωκλήσι και του χάρισε μοναδική γοητεία. Η μεταμόρφωση της Αγίας Θαλασσινής και του περιβόλου της αποτέλεσε ένα μικρό πολιτισμικό «θαύμα» έργο του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή που άλλαξε ολόκληρη τη βόρεια πλευρά της Χώρας (βιβλίος Η ΑΝΔΡΟΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ - Σ.Μ.Καμπάνης & Δ.Μπασαντής 2015).

Η πρώτη μαρμάρινη επιγραφή για την πρώτη μεγάλη ανακαίνιση της Αγίας Θαλασσινής και της περιοχής της που έκανε ο Βασίλης Γουλανδρής.

Η δεύτερη ανακαίνιση που έγινε το 2009 από την οικογένεια Μιχάλη Γουλανδρή. 

Μια τελευταία φωτογραφία υπό διαφορετική λήψη της τριλογίας της Άνδρου. Κορύφωση της ο εμβληματικός φάρος Τουρλίτης. Ο φάρος είχε αρχικά κτιστεί το 1887. Βομβαρδίστηκε και καταστράφηκε από τους Γερμανούς το 1943. Η ανακατασκευή του ξεκίνησε το 1994 και ολοκληρώθηκε την ίδια χρονιά με χρηματοδότηση του Αλέκου Γουλανδρή και της γυναίκας του Μαριέττα στη μνήμη της κόρης τους Βιολαντώς (ιστορικό άρθρο Νικολάου Άτζακα, Εν Άνδρω 28/2/20)

Η περιοχή όμως έχει και άλλες ιστορικές πτυχές και πλευρές. Ο μικρός περιστερώνας δίπλα στο κάποτε εμβληματικό Ξενία (σήμερα ένα κουφάρι μιας αλλοτινής δόξας) φέρει την μνήμη της άλλης μεγάλης οικογένειας ευεργετών της Άνδρου. Της οικογένειας των Εμπειρίκων. Η δωρεά του χώρου για το Ξενία και η συμβολή στην ανέγερση αυτού που αποτέλεσε το πρώτο Ξενία στην Ελλάδα του διάσημου αρχιτέκτονα Άρη Κωνσταντινίδη.   

 

Για όσους δεν έχουν ποτέ προσέξει την μαρμάρινη πινακίδα επ' αυτού ας ρίξουν μια ματιά στην παραπάνω φωτογραφία. Το αδιέξοδο του σημερινού κουφαριού απέναντι σε αυτή την ωραία μαρμάρινη επιγραφή με τις μνήμες μιας άλλης εποχής απλώς δημιουργεί θλίψη. Αν είχε αξιοποιηθεί το κτίριο για κάτι άλλο πέρα από ξενοδοχείο ή αν είχε κατεδαφιστεί ίσως η περιοχή να είχε αναβαθμιστεί όπως τις αξίζει. 

 Και μια τελευταία φωτογραφία που ανακαλεί στη σκέψη το μεγάλο "ταξίδεμα" της Χώρας από την εποχή του Μαρίνου Δάνδολου μέχρι την εποχή των μεγάλων ανδριώτικων ναυτικών οικογενειών. Δύο ιστορικά τοπόσημα για ένα μακρύ ταξίδι αιώνων μέσα στον χρόνο.